UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

lewy

Chronologizacja

XIV w., Bor

Pochodzenie

psł. *lěvъ

1.a ręka

Definicja

taki, który będąc częścią ciała ludzkiego lub zwierzęcego, znajduje się po tej jego stronie, w której zwykle umieszczone jest serce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

lewy bok ciała, policzek, profil; lewa brew, dłoń, noga, ręka, skroń; lewe oko, ramię, ucho

Cytaty

Blondynka na zdjęciu przytrzymuje lewą ręką kapelusz.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Na próżno wysilałem pamięć, choć tę charakterystyczną głęboką szramę na lewym policzku, która biegła od skroni aż do kącika ust, na pewno gdzieś już widziałem.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006

(...) kopyta zabitego konia. Były pokoślawione, postrzępione, gołe. Tylko w tylnym lewym kopycie tkwił jeszcze szczątek hacela.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

1.b but

Definicja

przeznaczony do ubierania na część ciała ludzkiego znajdującą się po tej jego stronie, w której zwykle umieszczone jest serce

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

Połączenia

lewy but, rękaw; lewa nogawka

Cytaty

[...] popłakałem się na wiadomość o śmierci Marszałka Piłsudskiego. Przez całe lato 1935 roku na znak żałoby nosiłem czarną opaskę na lewym rękawie koszuli.

źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008

Podeszwa lewego buta zwisała oderwana prawie do połowy, pomyślałem niemądrze, że źle zrobiłem, zostawiając w obozie przybory do szycia.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1997

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

1.c sierpowy

Definicja

sport.

w boksie: zadany lewą ręką

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

lewy prosty, sierp, sierpowy

Cytaty

Silny lewy cios w drugiej rundzie sprawił, że Amerykanin [...] padł na deski i nie miał ochoty wstać.

źródło: NKJP: (dk): „Tygrys” walczył zbyt krótko, Express Ilustrowany, 2002-04-22

[...] na szczęście przez ostatni tydzień przygotowywał się we Wrocławiu, więc już w 1. rundzie rozbił Czecha [...]. Lewy sierp, lewa kontra i lewy sierp - to były trzy liczenia. I starczyło.

źródło: NKJP: Czekański H. Bartłomiej: Wygrany... na deskach, Gazeta Wrocławska, 2002-09-23

Dysponuje on dobrymi warunkami fizycznymi, nieźle operuje ciosami lewymi prostymi, ale brakuje mu niezbędnego doświadczenia.

źródło: NKJP: (WoG): Medalowa szansa Gałdyna, Gazeta Krakowska, 2002-04-26

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe
D.	lewego	lewego	lewego	lewego
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu
B.	lewego	lewego	lewy	lewe
N.	lewym	lewym	lewym	lewym
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym
W.	lewy	lewy	lewy	lewe

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewe	lewe

2. brzeg rzeki

Definicja

znajdujący się, względem ciała człowieka poruszającego się lub zwróconego twarzą w kierunku celu ruchu, po tej jego stronie, w której normalnie umieszczone ma on serce

Noty o użyciu

W rodzaju żeńskim używane często w znaczeniu: 'lewa strona' np. Lewa wolna! , po lewej widzimy... .

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

Połączenia

lewy brzeg; pas jezdni; lewa strona; lewe pobocze

Cytaty

Szedł w stronę portu we Władysławowie. Po lewej stronie rósł gęsty las iglasty, który stanowił jakby zasieki, chroniące przed wejściem na plażę.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Gdy wyjechałem zza zakrętu, zobaczyłem... na lewym pasie szosy zobaczyłem... Nagrzana od upału i skropiona przelotnym deszczem jezdnia parowała.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006

Znaleźli nie łódź, lecz prom. Ukryty wśród wierzb, sprytnie zamaskowany gałęziami i pękami sitowia prom zdradziła lina łącząca go z lewym brzegiem.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

3. strona spodni

Definicja

będący spodnią, wewnętrzną stroną tkaniny, materiału, ubrania

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

Połączenia

lewa strona tkaniny; bluzki, spodni, swetra...

Cytaty

Udało mu się wciągnąć podkoszulek, ale czasu miał mało, więc włożył go na lewą stronę.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Baran rzadziej niż inne znaki spogląda do lustra, toteż może się zdarzyć, że nie dopnie guzików, włoży dwie różne skarpetki albo też nie zauważy, że którąś z rzeczy ma na lewej stronie.

źródło: NKJP: Elżbieta Kłobus, Zofia Wieczorek: Z astrologią pod rękę, 2004

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

4. dowód osobisty

Definicja

pot.

nielegalny, niezgodny z prawem, fałszywy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Połączenia

lewy dowód osobisty; lewa broń; lewe zaświadczenie; lewe dokumenty; interesy, sprawy

Cytaty

Pisał więc krótkie zdania o nieważnych zdarzeniach. Ani słowem nie wspomniał jednak o tym, jak lwowskie Gestapo rozpoczęło po wsypie masowe aresztowania. [...]. Jak dostał lewe dokumenty i uczył się ich na pamięć.

źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006

Podobno moi szefowie kręcili jakieś lewe interesy, wykorzystując nasze wpływy i informacje.

źródło: NKJP: Jacek Rębacz: Zakopane: sezon na samobójców, 2006

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

5. do niczego

Definicja

pot.

nienadający się do niczego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

To był lewy facet. To był rzeczywiście lewy facet. Jego widok już działał na nerwy. Są tacy faceci, których sam wygląd drażni człowieka. U tego denerwowała nawet dziurka w brodzie.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

6. lewicowy

Definicja

lewicowy, mający radykalne poglądy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne

Połączenia

lewa strona sceny politycznej

Cytaty

[...] w walce z konkurencją na lewej stronie sceny politycznej to Sojusz Lewicy Demokratycznej [...] jest zwycięzcą [...].

źródło: NKJP: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa
D.	lewego	lewego	lewego	lewego	lewej
C.	lewemu	lewemu	lewemu	lewemu	lewej
B.	lewego	lewego	lewy	lewe	lewą
N.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewą
Ms.	lewym	lewym	lewym	lewym	lewej
W.	lewy	lewy	lewy	lewe	lewa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lewi	lewi	lewe	lewe
D.	lewych	lewych	lewych	lewych
C.	lewym	lewym	lewym	lewym
B.	lewych	lewych	lewych	lewe
N.	lewymi	lewymi	lewymi	lewymi
Ms.	lewych	lewych	lewych	lewych
W.	lewi	lewi	lewe	lewe

Frazeologizmy

ktoś ma dwie lewe ręce
ktoś olał ciepłym moczem kogoś/coś
ktoś olał sikiem prostym przez lewe ramię kogoś/coś
ktoś olewa ciepłym moczem kogoś/coś
ktoś olewa sikiem prostym przez lewe ramię kogoś/coś
ktoś sięga prawą ręką do lewego ucha
ktoś sięga lewą ręką do prawego ucha
ktoś sięga lewą ręką do prawej kieszeni
ktoś wstał lewą nogą
ktoś wstał z łóżka lewą nogą

Data ostatniej modyfikacji: 19.05.2014