UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

leniwy

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	leniwy	leniwy	leniwy	leniwe	leniwa
D.	leniwego	leniwego	leniwego	leniwego	leniwej
C.	leniwemu	leniwemu	leniwemu	leniwemu	leniwej
B.	leniwego	leniwego	leniwy	leniwe	leniwą
N.	leniwym	leniwym	leniwym	leniwym	leniwą
Ms.	leniwym	leniwym	leniwym	leniwym	leniwej
W.	leniwy	leniwy	leniwy	leniwe	leniwa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	leniwi	leniwi	leniwe	leniwe
D.	leniwych	leniwych	leniwych	leniwych
C.	leniwym	leniwym	leniwym	leniwym
B.	leniwych	leniwych	leniwych	leniwe
N.	leniwymi	leniwymi	leniwymi	leniwymi
Ms.	leniwych	leniwych	leniwych	leniwych
W.	leniwi	leniwi	leniwe	leniwe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	leniwszy	leniwszy	leniwszy	leniwsze	leniwsza
D.	leniwszego	leniwszego	leniwszego	leniwszego	leniwszej
C.	leniwszemu	leniwszemu	leniwszemu	leniwszemu	leniwszej
B.	leniwszego	leniwszego	leniwszy	leniwsze	leniwszą
N.	leniwszym	leniwszym	leniwszym	leniwszym	leniwszą
Ms.	leniwszym	leniwszym	leniwszym	leniwszym	leniwszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	leniwsi	leniwsi	leniwsze	leniwsze
D.	leniwszych	leniwszych	leniwszych	leniwszych
C.	leniwszym	leniwszym	leniwszym	leniwszym
B.	leniwszych	leniwszych	leniwszych	leniwsze
N.	leniwszymi	leniwszymi	leniwszymi	leniwszymi
Ms.	leniwszych	leniwszych	leniwszych	leniwszych

Inne uwagi

Zwykle stopniuje się opisowo

Pochodzenie

psł. *lěnivъ

1. niechętny do pracy

Definicja

taki, który nie ma chęci do działania i trwanie w bezczynności sprawia mu przyjemność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

antonimy:

pracowity

Połączenia

leniwy człowiek, dozorca, Polak, student, uczeń; kot; leniwa osoba
leniwy umysłowo
leniwy i gnuśny, leniwy i ospały, leniwy i powolny; leniwy i pracowity
bardzo leniwy

Cytaty

	[...] nie zasługiwał na poważanie człowiek leniwy, który nie był zdolny do podjęcia związanych z prowadzeniem gospodarki trudów. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2005
	Uczucia te są często potęgowane przez postawy społeczeństwa, którego część uważa osoby bezrobotne za ludzi leniwych, niechętnych do pracy. źródło: NKJP: Barbara Juraś-Krawczyk: Edukacyjny i społeczny wymiar bezrobocia: (na przykładzie dużego miasta), 2000
	Jak na razie, nasz wymiar sprawiedliwości zainteresował się jedną osobą, która ogłosiła w Internecie chęć napisania pracy magisterskiej w zastępstwie leniwego studenta. źródło: NKJP: Magister na zlecenie, Dziennik Polski, 2004-03-23
	Psy nie zwracały uwagi na panujący na rynku harmider. [...] Teraz, korzystając ze słonecznego blasku, wygrzewały się - leniwe i powolne. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003
	Nauczyciele, przyjmując zasadę „jeżeli jeden zrozumiał, to niech wytłumaczy pozostałym”, stają się z dnia na dzień coraz bardziej leniwi. źródło: NKJP: List otwarty do nauczycieli I Liceum Ogólnokształcącego im. B. Krzywoustego w Nakle, Nakielski Czas, 2004-07-14

2. rozmowa

Definicja

nacechowany brakiem pośpiechu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

powolny

Połączenia

leniwy spokój; leniwa pogawędka, rozmowa; leniwe popołudnie; leniwe dyskusje

Cytaty

Ciepłe piątkowe popołudnie upływało na leniwej pogawędce.

źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008

I oto jedno z uroczych spotkań na karwickim ganku. Sporo przyjaciół, leniwe pogwarki, domowe wino porzeczkowe, jakieś owoce z własnych drzew.

źródło: NKJP: Kira Gałczyńska: Nie wrócę tu nigdy czyli Pożegnanie z Mazurami, 1998

Potrzebowaliśmy [...] odpoczynku, toteż wykorzystywaliśmy skwapliwie każdą chwilę leniwego spokoju między posiłkami i obrokami, nie usiłując zgłębić szczegółów naszej sytuacji.

źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995

3. ruch

Definicja

wykonywany lub rozchodzący się w spokojnym tempie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	powolny
	antonimy:	szybki

Połączenia

leniwy głos, krok, ruch

Cytaty

Na pozór nie dałbyś za niego złamanego grosza. Niski, przysadzisty, o leniwych ruchach. Ale na boisku wstępował w niego diabeł.

źródło: NKJP: Na Lubańskiego uważaj i w szatni, Dziennik Polski, 2003-06-02

Wzdłuż kina spokojnym i leniwym krokiem łaził kolejny wartownik.

źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005

Po powrocie z redakcji odpoczywał przy dźwięku jej leniwego głosu.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003

4. natura

Definicja

płynący wolno

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:

bystry, wartki

Połączenia

leniwy strumień, strumyk; nurt, prąd; leniwa rzeka, woda; leniwe powietrze

Cytaty

To leniwa woda. Toczy się powoli i trzeba się mocno napracować, żeby popłynąć szybko.

źródło: NKJP: Marek Rybarczyk: Kajakarstwo górskie. Mistrzostwa świata, Gazeta Wyborcza, 1995-09-04

Gorzej jest z Ostrą, która opływa szkołę leniwym strumykiem. Po opadach zamienia się ona w rwącą rzekę, która zmywa wszystko, co napotka na drodze.

źródło: NKJP: Strach przed Ostrą, Dziennik Polski, 2003-08-02

[...] wracał do jedynego miłego mu świata pęt i wianków kiełbas, których apetyczny zapach dryfował w leniwym powietrzu.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Frazeologizmy

leniwe pierogi

Data ostatniej modyfikacji: 18.01.2024