UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

amfiteatr

Chronologizacja

1564, SPXVI
W postaci: amfiteatrum. Postać amfiteatr notowana dopiero od połowy XVII w. (KorBa).

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. amfiteatr
amfiteatry
D. amfiteatru
amfiteatrów
C. amfiteatrowi
amfiteatrom
B. amfiteatr
amfiteatry
N. amfiteatrem
amfiteatrami
Ms. amfiteatrze
amfiteatrach
W. amfiteatrze
amfiteatry

Pochodzenie

łac. amphitheatrum

z gr. amphi-théatron 'podwójna widownia, w kształcie koła'

1. opolski

Definicja

otwarta budowla z kolistą lub półkolistą, wznoszącą się do góry widownią, przeznaczona do organizacji spektakli, koncertów i festiwali

Wymowa

[amfiteatr] lub [ãfiteatr]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

Połączenia

  • drewniany; niewielki, mały, okrągły; leśny, letni, miejscowy, miejski, opolski; wypełniony amfiteatr
  • amfiteatr pod gołym niebem
  • budowa, modernizacja, przebudowa, remont; deski, teren, scena; widownia amfiteatru
  • wystąpić, zagrać; odbyć się, rozpocząć się w amfiteatrze

Cytaty

W sobotę 29 lipca na deskach amfiteatru wystąpił zespół tańca nowoczesnego „Abstrakt” z Sochaczewa koło Warszawy.

źródło: KWSJP: Kamila Szablewska: Rozbawienie w Rudzkim Moście, prasa.

Lecz są także pokazy filmów dla szerszej publiczności w amfiteatrze pod gołym niebem.

źródło: KWSJP: Andrzej Werner: Dekada filmu, 1997

Miasto rozbudowywało się, powstały nowe osiedla [...]. Zbudowano Dom Kultury Zodiak, piękny amfiteatr, hotel Mrongovia itp.

źródło: KWSJP: JFP: Historia, prasa

2. starożytny

Definicja

archit. 
odkryta antyczna budowla dużych rozmiarów o kształcie elipsy lub koła, z areną pośrodku i schodkowo wznoszącymi się wokół miejscami dla widzów, przeznaczona do organizacji publicznych widowisk np. walk gladiatorów

Wymowa

[amfiteatr] lub [ãfiteatr]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

  • antyczny, grecki, rzymski, starożytny amfiteatr
  • pozostałość, ruiny, ślady amfiteatru

Cytaty

Każde greckie i rzymskie miasto miało amfiteatr lub arenę do wystawiania spektakli.

źródło: KWSJP: Tomasz Goban-Klas: Media i komunikowanie masowe : teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, 1999

Proletariusz Rzymu, ubrany w zbroję legionisty [...] w amfiteatrze, zagrzewał dzikim okrzykiem gladiatorów do męstwa.

źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński, Gasnące słońce, 1958

Budowali oni wykute w skałach amfiteatry i na półkolistych scenach rozgrywali dramaty Kreona i Antygony.

źródło: KWSJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedzwiedź w katedrze, 1979

Najsłynniejsza taka budowla - Koloseum - stoi w Rzymie [...], ale równie pojemny amfiteatr znajdował się w hiszpańskiej Kordobie.

źródło: KWSJP: Anna Piotrowska: Kibic jest wieczny, prasa

3. część widowni

Definicja

część miejsc na widowni wznosząca się stopniowo ku górze

Wymowa

[amfiteatr] lub [ãfiteatr]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  widownia

Połączenia

  • miejsca na amfiteatrze
  • wejść na amfiteatr
  • siedzieć na amfiteatrze

Cytaty

Wewnątrz budynku pełno było ludzi siedzących na rzędach ław tworzących amfiteatr.

źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Wieża jaskółki, 1997

Listopadowy numer „Die Bauwelt” z 1911 przyniósł próbkę takich propozycji, zamieszczając szkice Augusta Zeha, łączącego w obrębie widowni amfiteatr z miejscami na balkonach.

źródło: KWSJP: Małgorzata Leyko: Reżyser masowej wyobraźni : Max Reinhardt i jego teatr dla pięciu tysięcy, 2002

Śpiewała w „argot” piosenki do widowni [...]. Śpiewając to, weszła na amfiteatr i wybrała sobie jakiegoś młodego śmierdziucha, którego po skończeniu piosenki pocałowała w oba świecące od potu policzki.

źródło: KWSJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem : (Francja 1940-1944), 1957

Data ostatniej modyfikacji: 19.02.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj