UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

baza

Chronologizacja

2 połowa XVIII w., Bańk

Pochodzenie

fr. base

łac. basis 'podstawa, podwalina'

1. podstawa

Definicja

to, co jest podstawą jakiegoś działania lub konstrukcji albo składu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

baza działania
baza !?dla jakiegoś działania
być bazą !?dla czegoś
oprzeć się/opierać się, powstać na bazie czegoś
na bazie czegoś

Cytaty

	W dużej mierze każde kolejne odkrycie pozwala ocenić, jak przebiegał rozpad większych fragmentów. Tworzy się na ich bazie nowe modele, które opisywane są w publikacjach naukowych. źródło: NKJP: (TROLLBARBATUS): Student znalazł własną kometę!, Dlaczego?, 2009-08-11
	Inspektor nadzoru twierdzi, że odbiór w tym wypadku nie był potrzebny, gdyż blok powstał na bazie istniejącej tam wcześniej kotłowni, która stanowi dziś pierwszą kondygnację budynku. źródło: NKJP: Blok niezgody, Życie Podkarpackie, 2010-03-02
	[...] ponieważ babka rektora wywodziła się ze starej bacowskiej rodziny Wojtanków, nie brakowało więc potraw na bazie bryndzy. źródło: NKJP: Wigilia i jej opowieści, Gazeta Krakowska, 2001-12-13
	Diagnozujemy każde dziecko na początku pierwszej klasy - mówi Brygida Osik, szefowa prywatnej szkoły przy ul. Dwernickiego. - Ta diagnoza jest bazą dla nauczyciela, pedagoga, logopedy i psychologa, by określić plan pracy na najbliższe lata dla niego i dla całej klasy. źródło: NKJP: Aleksandra Lewińska: W naszym rankingu katolik bezkonkurencyjny, Gazeta.pl, 2009-03-11

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

Składnia

	+	baza	+	CZEGO
	+	baza	+	dla CZEGO

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne: baza dla czego .

2. materiałowa

Definicja

zbiór informacji, materiałów, powiązanych tematycznie, uporządkowanych w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

baza adresowa, kontaktowa, teleadresowa; materiałowa, słownikowa, źródłowa
baza adresów, cytatów, przykładów, pytań; członków (stowarzyszenia)

Cytaty

Została stworzona baza adresowa placówek pomocy psychologicznej na terenie całego kraju.

źródło: NKJP: (ADMINISTRATOR): Plasterek.pl, Głos Ojca Pio, 2010

Deutsch Translator 2 jest najszybszym i najdokładniejszym systemem tłumaczącym dostępnym obecnie w Polsce. Rozbudowaliśmy również bazę słownikową, dodając między innymi współczesne terminy spotykane w Internecie

źródło: NKJP: Deutsch Translator 2, Focus. Poznać i zrozumieć świat, 2003

Stopniowo będzie się zwiększać baza pytań do egzaminu teoretycznego, docelowo ma ona zawierać ok. 2000 pytań.

źródło: NKJP: Jeździć bezpieczniej, Dziennik Polski, 2001-06-18

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

Składnia

	+	baza	+	CZEGO
	+	baza	+	JAKA

3. kolumny

Definicja

podstawa kolumny, filara lub pilastra

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Połączenia

baza filara, kolumny
baza i kapitel
baza czegoś zachowała się
odnowić bazę

Cytaty

Na wystawie pokazano fragmenty romańskiej i gotyckiej kamieniarki począwszy od XI wieku: są tu kapitele i bazy kolumn, fragmenty arkad krużganka klasztornego, płytki posadzkowe.

źródło: NKJP: (WT): Papieski ornat i ząb mamuta, Dziennik Polski, 2008-10-01

Z pomnika ocalała okalająca go ozdobna, wykuta z żelaza barokowa krata, baza i kapitel marmurowego cokołu oraz tablica z napisem.

źródło: NKJP: Jacek Sieński: Przywracanie dawnego blasku, Dziennik Bałtycki, 1999-12-20

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

4. wypadowa

Definicja

miejsce, w którym ktoś lub coś przebywa w okresie braku aktywności, ze względu na jego dogodne położenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

baza wypadowa; lotnicza
baza dla samolotu, dla statku
mieć gdzieś bazę

Cytaty

Jan van Riebeeck na zlecenie Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej wzniósł na Przylądku Dobrej Nadziei stację zaopatrzeniową. Strategicznie położona, była bazą dla europejskich statków handlowych, płynących do Azji.

źródło: Internet

W powiecie kwidzyńskim tylko kąpieliska w Gardei i Orkuszu posiadają wymagane ekspertyzy i protokoły odbioru.
Poruszono sprawę braku bazy wypadowej, gdzie można byłoby przechowywać sprzęt wodny.

źródło: NKJP: (MF): Pokazowe ratowanie, Dziennik Bałtycki, 2000-11-28

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

5. hotelowa

Definicja

ogół budynków, urządzeń, sprzętu, niezbędnego do prowadzenia określonej działalności

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka

Połączenia

baza hotelowa, lokalowa, noclegowa, wczasowa; turystyczna; mieszkaniowa, zaopatrzeniowa; technologiczna
powiększyć jakąś bazę
dysponować bazą jakąś

Cytaty

Przyjęte rozwiązania niewątpliwie przyczynią się do poprawy bazy lokalowej ośrodka i warunków szeroko rozumianej rewalidacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie.

źródło: NKJP: (AS): W komfortowych warunkach, Dziennik Bałtycki, 2001-01-29

Przybywający tu turyści mają dziś do dyspozycji stosunkowo dobrą bazę noclegową i gastronomiczną.

źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

6. wojskowa

Definicja

miejsce stacjonowania i zaopatrzenia wojska

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

baza wojskowa; amerykańska, rosyjska, sowiecka
baza floty, marynarki, wojska
zakładać, likwidować; zmienić; opuścić/opuszczać bazę
wrócić do bazy
stacjonować w bazie

Cytaty

Rok temu prowadziłem szkolenie w Tadżykistanie. Tam jest rosyjska baza wojskowa.

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Przyjaciel narkomanów, Polityka, 2009-05-09

Trzęsienie zniszczyło m.in. bazę marynarki wojennej na morzu Marmara. Zginęło co najmniej 20 marynarzy, a ponad 200 zostało uwięzionych pod gruzami.

źródło: NKJP: Zatrzęsło Turcją, Dziennik Polski, 1999-08-18

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

7. telefonu

Definicja

techn.

część urządzenia na stałe podłączona do prądu, w której umieszcza się jego część ruchomą, aby ją naładować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Połączenia

baza laptopa, telefonu; żelazka
zdjąć coś z bazy
postawić, zostawić coś na bazie

Cytaty

Inną przydatną funkcją jest „speakerfone”, dostępna w aparatach z wbudowanym w bazę telefonu mikrofonem i głośnikiem.

źródło: NKJP: Mikołaj Rozbicki: Halo, tu mówi Twój telefon!, Gazeta Poznańska, 2002-11-14

Dzięki zintegrowanej stacji bazowej DECT możliwe są także bezprzewodowe połączenia. Do bazy można podłączyć sześć mobilnych urządzeń i każdemu z nich przypisać własny numer oraz własną automatyczną sekretarkę.

źródło: NKJP: Przemysław Mugeński: Uniwersalny router z USB, Dziennik Internautów, 2008-11-06

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

8. w baseballu

Definicja

sport.

każdy z czterech punktów na boisku baseballowym, mający kształt kwadratu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport miejsca związane ze sportem

Połączenia

druga, pierwsza, trzecia baza; baza domowa
zdobyć/zdobywać bazę
biec, dobiec do bazy

Cytaty

Awans do I ligi podczas turnieju w Kutnie wywalczyli: Piotr S.[...] (kapitan zespołu, grający na pozycji miotacza i pierwszej bazy), Łukasz J.[...] (I trener), Bogumił N.[...] (II trener), Krzysztof S.[...] (miotacz), Marcin S.[...] (łapacz), Leszek O.[...] (łapacz), Paweł S.[...] (druga baza) [...].

źródło: NKJP: „Pantery” awansowały do I ligi, Dziennik Polski, 2006-10-02

Niestety, najczęściej słyszę od Amerykanów, że nikt poza nimi i tak nie zrozumie dramaturgii baseballu, gdyż aby ją odczuć, trzeba się od dziecka wychowywać na zielonej murawie, wśród baz i kijów baseballowych.

źródło: NKJP: Tomasz Raczek: Pies na telewizję, 1999

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

9. w marksizmie

Definicja

w marksizmie: zależności między ludźmi, które wynikają z podziału pracy i określają podział zysków oraz tworzą ekonomiczną strukturę społeczeństwa w danym okresie historycznym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne

Połączenia

baza i nadbudowa

Cytaty

Stalinowcy starszej i nowszej daty uważają, że warunkiem zracjonalizowania bazy [...] jest udogmatyzowanie nadbudowy, czyli całej humanistyki. Obawiają się bowiem, że gdyby humanistom przyznano prawo do racjonalizmu (czyli do wolności) — nadbudowa obróciłaby się przeciwko bazie hamując postęp technologiczny i produkcję.

źródło: NKJP: Mieroszewski Juliusz: Finał klasycznej Europy, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

Inne uwagi

Zwykle lp

10. w słowotwórstwie

Definicja

jęz.

w terminologii słowotwórstwa: wyraz będący podstawą utworzenia innego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Cytaty

W średniowiecznej polszczyźnie nie była już chyba postrzegana przez użytkowników języka polskiego więź formalna między tymi derywatami a czasownikiem motywującym, ponieważ postać fonologiczna verbów z bazą -snąć i wyrazu podstawowego spać zdecydowania się różniła.

źródło: NKJP: Maria Witkowska-Gutkowska: Staropolskie prefiksalne dublety czasownikowe i ich współczesne odpowiedniki,1999

Część zwana tematem słowotwórczym pokrywa się z wyrazem-bazą; pozostała część, czyli formant (formatyw), decyduje o różnicy między bazą a derywatem i sprawia, że derywat staje się strukturą.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	baza	bazy
D.	bazy	baz

C.	bazie	bazom
B.	bazę	bazy
N.	bazą	bazami
Ms.	bazie	bazach
W.	bazo	bazy

Frazeologizmy

baza danych
ktoś czai bazę

Data ostatniej modyfikacji: 06.05.2014