Chronologizacja
1. państwo
Rozwinięcie
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Definicja
Noty o użyciu
"...w języku oficjalnej prasy i książek wydanych przed rokiem 1989 bardzo częsta była nie odmieniona forma PRL, formy odmienione spotykało się tylko w języku potocznym oraz w publikacjach emigracyjnych (m.in. w paryskiej Kulturze) i w tzw. drugim obiegu". (M.Bańko:http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=8455)
Wymowa
[peerel]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | Peerel |
Połączenia
- były/była, cały, dawny/dawna, ówczesny/ówczesna PRL
- PRL i III RP, PRL i III Rzeczpospolita, PRL i ZSRR
- czas, czasy, doba, epoka, koniec, lata, okres, początek/początki, schyłek;
- granice, obywatel, państwo, terytorium;
- dzieje, historia, przeszłość;
- dorobek, dziedzictwo, kontynuacja;
- gospodarka, polityka; prasa, propaganda, telewizja;
- konstytucja, prawo, ustawodawstwo, ustrój;
- struktury, system (polityczny, prawny...);
- dygnitarze, funkcjonariusze, kierownictwo, przywódcy, władcy, władze, właściciele;
- ambasada, ambasador, dyplomata, konsulat; premier, Rada Państwa, rząd, sejm, wicepremier; aparat bezpieczeństwa, aparat represji, aparat władzy, kontrwywiad, organa bezpieczeństwa, organa represji, sąd (wojskowy), siły zbrojne, Służba Bezpieczeństwa, służby bezpieczeństwa, służby ochrony granic, (tajne) służby, (wojskowe) służby specjalne, specsłużby, wymiar sprawiedliwości, wywiad;
- procesy polityczne, więzienia, więzień polityczny;
- interes, długi, rzeczywistość PRL
- monety, ucieczka, wspomnienia z PRL; rodem, żywcem z PRL
- pamięć, prawda, wiedza o PRL;
- bezpieka, cenzura, decydenci, komuniści, kontrwywiad, opozycja; praca, życie w PRL
- PRL był/była/jest (jakaś, jakimś państwem, czymś), powstał
- opisywać, uznać/uznawać PRL
- jechać, wrócić/wracać do PRL
- mówić o PRL
Cytaty
|
PRL była państwem totalitarnym, a czołowi politycy PZPR-owscy działali na szkodę Polski. źródło: NKJP: Dziennik Polski - 2001-02-23 - Magazyn - Archiwa bezprawia |
|
|
45 proc. Polaków uważa, że Rzeczpospolita jest krajem lepszym do życia niż był PRL - wynika z sondażu Centrum Badania Opinii Społecznej. źródło: NKJP: Dziennik Polski - 1998-07-21 - Kraj - |
|
|
Czy rządzących PRL-em w latach 80. można uznać za spadkobierców ekipy Bieruta albo Bermana? źródło: NKJP: Dziennik Polski - 1998-06-25 - Kraj - Martwa ustawa |
|
|
Brak dekomunizacji i zachowanie dawnych układów z PRL-u, które zdominowały scenę polityczną i uprzywilejowane miejsca w gospodarce, sprawia, że żyjemy w PRL-bis. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Czytając Polskę - literatura polska po 1989 roku wobec dylematów nowoczesności |
|
|
Ujawnianie prawdy o PRL nie leży w interesie postkomunistów, bo oni nadal się czują obywatelami Polski Ludowej. źródło: NKJP: PaweŁ Chachulski: Dziennik Polski - 1999-02-26 - Magazyn - Pierwsza teczka |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | PRL |
PRL PRL-e |
|
| D. | PRL PRL-u |
PRL PRL-i |
|
| C. | PRL PRL-owi |
PRL PRL-om |
|
| B. | PRL |
PRL PRL-e |
|
| N. | PRL PRL-em |
PRL PRL-ami |
|
| Ms. | PRL PRL-u |
PRL PRL-ach |
|
| W. | PRL PRL-u |
PRL PRL-e |
Inne uwagi
Zwykle lp.
Rzadziej odmieniany: PRL-u, PRL-owi, PRL-em.
2. czas
Rozwinięcie
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Definicja
Noty o użyciu
"...w języku oficjalnej prasy i książek wydanych przed rokiem 1989 bardzo częsta była nie odmieniona forma PRL, formy odmienione spotykało się tylko w języku potocznym oraz w publikacjach emigracyjnych (m.in. w paryskiej Kulturze) i w tzw. drugim obiegu". (M.Bańko:http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=8455)
Wymowa
[peerel]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | Peerel |
Połączenia
- cały, dawny/dawna, gierkowski/gierkowska, głęboki, późny, schyłkowy/schyłkowa, średni, środkowy, wczesny PRL
- wspomnienia; rodem, żywcem z PRL/PRL-u
- pamiętać, przetrwać, przeżyć, wspominać PRL
- wywodzić się z PRL; pochodzący z PRL
- za PRL/PRL-u
- kolejki, porządek... jak za PRL
- ton, widok... jak z PRL
- jakiś (nowoczesny, luksusowy...) jak na PRL
Cytaty
|
Te fragmenty różnych biografii, sytuacje i anegdoty to drugi nurt książki; zapis różnych odmian czasu, które zbiorczo nazywamy PRL-em. źródło: NKJP: (AN): Dziennik Polski - 1998-04-20 - Kraków - Kisiel subiektywny |
|
|
Już za PRL ludzie cierpieli na daleko posunięte rozdwojenie jaźni: mówił taki na wiecu o „wiodącej roli klasy robotniczej” - a zaraz potem rozstawiał „roboli” po kątach. źródło: NKJP: Dziennik Polski - 2000-06-02 - Magazyn - Schizofrenia z rozszczepem |
|
|
Mieszkanie miało dwa pokoje i około czterdziestu metrów kwadratowych. Beton, standardowa stolarka, typowy późny PRL. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej |
|
|
Zespół powstawał w schyłkowym PRL-u, a my wychowywaliśmy się w czasach komuny. źródło: NKJP: Dziennik Polski - 2000-10-07 - Pejzaż - Życie jest bazarem |
|
|
Chcemy wejść do Unii Europejskiej, spełniać jej normy, a nasi parlamentarzyści uchwalają prawo, które jest rodem z głębokiego PRL-u. źródło: NKJP: Dziennik Polski - 2003-05-23 - Małopolska - Rodem z PRL-u? |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | PRL |
PRL PRL-e |
|
| D. | PRL PRL-u |
PRL PRL-i |
|
| C. | PRL PRL-owi |
PRL PRL-om |
|
| B. | PRL |
PRL PRL-e |
|
| N. | PRL PRL-em |
PRL PRL-ami |
|
| Ms. | PRL PRL-u |
PRL PRL-ach |
|
| W. | PRL PRL-u |
PRL PRL-e |
3. system polityczny
Rozwinięcie
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Definicja
Noty o użyciu
"...w języku oficjalnej prasy i książek wydanych przed rokiem 1989 bardzo częsta była nie odmieniona forma PRL, formy odmienione spotykało się tylko w języku potocznym oraz w publikacjach emigracyjnych (m.in. w paryskiej Kulturze) i w tzw. drugim obiegu". (M.Bańko:http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=8455)
Wymowa
[peerel]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | Peerel |
Połączenia
- PRL bis
- kontynuacja, relikt, spadkobiercy, spuścizna;
- powrót, upadek;
- duch, rzeczywistość, tradycja;
- ocena, rehabilitacja;
- reżim, zbrodnie (polityczne);
- przeciwnicy, wrogowie;
- dzieci PRL
- przywiązanie, tęsknota; powrót; stosunek do PRL, nawyki z PRL; przejście/przechodzenie z PRL do...
- moda, satyra na PRL
- rozliczenie się, rozrachunek, walka z PRL; nostalgia, tęsknota za PRL/PRL-em
- prawda o PRL; spadek po PRL/PRL-u
- charakterystyczny, niewygodny, szkodliwy, zasłużony dla PRL; wyrosły z PRL
- związany z PRL
- PRL upadł, wróci/wraca
- nienawidzić PRL
- służyć PRL
- budować, chwalić, popierać, usprawiedliwiać; obalić, potępiać, rozliczyć, zwalczać PRL; pamiętający PRL
- pracować dla PRL; tęsknić do PRL, wrócić/wracać do PRL;
- wynieść coś z PRL, wywodzić się z PRL; pochodzący, wyniesiony z PRL, wywodzący się z PRL
- rozliczyć się, rozprawić się, rozstać się z PRL; tęsknić za PRL
- odziedziczyć coś po PRL, odziedziczony po PRL
Cytaty
|
W Sejmie znajduje się projekt grupy posłów AWS zmierzający do uznania PRL za system zbrodniczy, a PZPR - za organizację przestępczą. źródło: NKJP: Biuro Administracyjne Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej:Sprawozdanie z 11. posiedzenia Senatu RP część 1, wersja robocza, 4. kadencja |
|
|
Polska jest bytem kulturowym, ponadjednostkowym, który albo zostaje mimo wszystko, przeciwko komunizmowi, ocalony, albo zlewa się z PRL-em. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Czytając Polskę - literatura polska po 1989 roku wobec dylematów nowoczesności |
|
|
Środowiska prawicowe zarzucały pierwszym „solidarnościowym” rządom niechęć do ścigania zbrodni PRL, wynikającą z tajnych układów z komunistami przy „okrągłym stole”. źródło: NKJP: (PAP): Dziennik Polski - 1999-06-05 - Kraj - Zbrodnie bez kary |
|
|
Buntując się przeciwko PRL założyłem pierwszą chyba niezależną radiostację. źródło: NKJP: Biuro Administracyjne Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej:tytuł Sprawozdanie z 75. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja |
|
|
W waszej gazecie przeczytałem niedawno, że tak naprawdę większość z nas obecnie żyjących upaprała się PRL-em, mniej lub bardziej, w taki czy inny sposób. źródło: NKJP: Dziennik Polski - 1998-03-06 - Magazyn - Fatalna metryka |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | PRL |
PRL PRL-e |
|
| D. | PRL PRL-u |
PRL PRL-i |
|
| C. | PRL PRL-owi |
PRL PRL-om |
|
| B. | PRL |
PRL PRL-e |
|
| N. | PRL PRL-em |
PRL PRL-ami |
|
| Ms. | PRL PRL-u |
PRL PRL-ach |
|
| W. | PRL PRL-u |
PRL PRL-e |