Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. chylić
1. w ukłonie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pochylać się |
Połączenia
- głowa, tułów chyli się
- chylić się w ukłonie
Cytaty
|
Chyląc się ku dziurce, przeżywałem więc jeszcze męki [...], że plamię się, hańbię się, podlę się takim postępkiem... źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002 |
|
|
Głowa chłopca chyliła się coraz niżej, aż w końcu zasnął twardo, obejmując ramionami ciepłą smoczą szyję. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Naznaczeni błękitem, 2005 |
|
|
Chylili się nad miedzianozłotą trąbą, gmerali przy niej, pokwikując ze śmiechu. źródło: NKJP: Robert Urbański, Jacek Kondracki: Operacja „Dunaj”, 2009 |
|
|
W palcach miętoszą więc sukienki, źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Miejsce dla kpiarza: satyry i humoreski, 1966 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
chylę się |
chylimy się |
|||
| 2 os. |
chylisz się |
chylicie się |
|||
| 3 os. |
chyli się |
chylą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłem się +(e)m się chylił |
chyliłam się +(e)m się chyliła |
chyliłom się +(e)m się chyliło |
chyliliśmy się +(e)śmy się chylili |
chyliłyśmy się +(e)śmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłeś się +(e)ś się chylił |
chyliłaś się +(e)ś się chyliła |
chyliłoś się +(e)ś się chyliło |
chyliliście się +(e)ście się chylili |
chyliłyście się +(e)ście się chyliły |
| 3 os. |
chylił się |
chyliła się |
chyliło się |
chylili się |
chyliły się |
bezosobnik: chylono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się chylił będę się chylić |
będę się chyliła będę się chylić |
będę się chyliło będę się chylić |
będziemy się chylili będziemy się chylić |
będziemy się chyliły będziemy się chylić |
| 2 os. |
będziesz się chylił będziesz się chylić |
będziesz się chyliła będziesz się chylić |
będziesz się chyliło będziesz się chylić |
będziecie się chylili będziecie się chylić |
będziecie się chyliły będziecie się chylić |
| 3 os. |
będzie się chylił będzie się chylić |
będzie się chyliła będzie się chylić |
będzie się chyliło będzie się chylić |
będą się chylili będą się chylić |
będą się chyliły będą się chylić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
chylmy się |
|
| 2 os. |
chyl się |
chylcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłbym się bym się chylił |
chyliłabym się bym się chyliła |
chyliłobym się bym się chyliło |
chylilibyśmy się byśmy się chylili |
chyliłybyśmy się byśmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłbyś się byś się chylił |
chyliłabyś się byś się chyliła |
chyliłobyś się byś się chyliło |
chylilibyście się byście się chylili |
chyliłybyście się byście się chyliły |
| 3 os. |
chyliłby się by się chylił |
chyliłaby się by się chyliła |
chyliłoby się by się chyliło |
chyliliby się by się chylili |
chyliłyby się by się chyliły |
bezosobnik: chylono by się
bezokolicznik: chylić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
chyląc się
gerundium: chylenie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | chylenie się |
chylenia się |
| D. | chylenia się |
chyleń się |
| C. | chyleniu się |
chyleniom się |
| B. | chylenie się |
chylenia się |
| N. | chyleniem się |
chyleniami się |
| Ms. | chyleniu się |
chyleniach się |
| W. | chylenie się |
chylenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: chylący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylący się |
chylące się |
chyląca się |
| D. | chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącej się |
| C. | chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącej się |
| B. | chylącego się |
chylącego się |
chylący się |
chylące się |
chylącą się |
| N. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącą się |
| Ms. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylące się |
chylące się |
| D. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
| C. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
| B. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylące się |
| N. | chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
| Ms. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
odpowiednik aspektowy: pochylić się
Składnia
| Rzosobowy | + | chylić się | + |
|
2. pod ciężarem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pochylać się |
Połączenia
- drzewo chyli się; gałęzie chylą się
- chylić się pod ciężarem, pod naporem czegoś
Cytaty
|
Już powinnam zbierać porzeczki, bo gałęzie krzewów chylą się pod ciężarem owoców do ziemi. źródło: NKJP: Jerzy Wideł: Klęska urodzaju, Gazeta Krakowska, 2004-07-15 |
|
|
Cudnie było patrzeć na palmy chylące się od nadmiaru owoców, na winnice, obciążone gronami, na pola i sady. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952 |
|
|
Stoją pod jabłonką, których obciążone zielonymi jabłkami gałęzie chylą się ku ustawionym tam półmiskom, karafkom i kieliszkom. źródło: NKJP: Andrzej Mularczyk: Sami swoi, 1967 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
chylę się |
chylimy się |
|||
| 2 os. |
chylisz się |
chylicie się |
|||
| 3 os. |
chyli się |
chylą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłem się +(e)m się chylił |
chyliłam się +(e)m się chyliła |
chyliłom się +(e)m się chyliło |
chyliliśmy się +(e)śmy się chylili |
chyliłyśmy się +(e)śmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłeś się +(e)ś się chylił |
chyliłaś się +(e)ś się chyliła |
chyliłoś się +(e)ś się chyliło |
chyliliście się +(e)ście się chylili |
chyliłyście się +(e)ście się chyliły |
| 3 os. |
chylił się |
chyliła się |
chyliło się |
chylili się |
chyliły się |
bezosobnik: chylono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się chylił będę się chylić |
będę się chyliła będę się chylić |
będę się chyliło będę się chylić |
będziemy się chylili będziemy się chylić |
będziemy się chyliły będziemy się chylić |
| 2 os. |
będziesz się chylił będziesz się chylić |
będziesz się chyliła będziesz się chylić |
będziesz się chyliło będziesz się chylić |
będziecie się chylili będziecie się chylić |
będziecie się chyliły będziecie się chylić |
| 3 os. |
będzie się chylił będzie się chylić |
będzie się chyliła będzie się chylić |
będzie się chyliło będzie się chylić |
będą się chylili będą się chylić |
będą się chyliły będą się chylić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
chylmy się |
|
| 2 os. |
chyl się |
chylcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłbym się bym się chylił |
chyliłabym się bym się chyliła |
chyliłobym się bym się chyliło |
chylilibyśmy się byśmy się chylili |
chyliłybyśmy się byśmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłbyś się byś się chylił |
chyliłabyś się byś się chyliła |
chyliłobyś się byś się chyliło |
chylilibyście się byście się chylili |
chyliłybyście się byście się chyliły |
| 3 os. |
chyliłby się by się chylił |
chyliłaby się by się chyliła |
chyliłoby się by się chyliło |
chyliliby się by się chylili |
chyliłyby się by się chyliły |
bezosobnik: chylono by się
bezokolicznik: chylić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
chyląc się
gerundium: chylenie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | chylenie się |
chylenia się |
| D. | chylenia się |
chyleń się |
| C. | chyleniu się |
chyleniom się |
| B. | chylenie się |
chylenia się |
| N. | chyleniem się |
chyleniami się |
| Ms. | chyleniu się |
chyleniach się |
| W. | chylenie się |
chylenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: chylący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylący się |
chylące się |
chyląca się |
| D. | chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącej się |
| C. | chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącej się |
| B. | chylącego się |
chylącego się |
chylący się |
chylące się |
chylącą się |
| N. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącą się |
| Ms. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylące się |
chylące się |
| D. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
| C. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
| B. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylące się |
| N. | chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
| Ms. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
odpowiednik aspektowy: pochylić się
Składnia
| Rznieżywotny | + | chylić się | + |
|
3. ku zachodowi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pochylać się |
Połączenia
- słońce chyli się
- chylić się ku zachodowi
- chylić się powoli
Cytaty
|
Pamiętał, że słońce chyliło się nad horyzontem, barwiąc niebo i część morza soczystą czerwienią. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008 |
|
|
To chylące się Słońce podarowało nam ten przewspaniały widok: ogromna biała góra wznosząca się ponad błękitem oceanu, zaróżowiona promieniami zachodu. źródło: NKJP: Andrzej Urbańczyk: Dziękuję ci, Pacyfiku, 1997 |
|
|
Z włosów strużkami ściekała mu woda, a ramiona lśniły w promieniach chylącego się słońca. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
chylę się |
chylimy się |
|||
| 2 os. |
chylisz się |
chylicie się |
|||
| 3 os. |
chyli się |
chylą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłem się +(e)m się chylił |
chyliłam się +(e)m się chyliła |
chyliłom się +(e)m się chyliło |
chyliliśmy się +(e)śmy się chylili |
chyliłyśmy się +(e)śmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłeś się +(e)ś się chylił |
chyliłaś się +(e)ś się chyliła |
chyliłoś się +(e)ś się chyliło |
chyliliście się +(e)ście się chylili |
chyliłyście się +(e)ście się chyliły |
| 3 os. |
chylił się |
chyliła się |
chyliło się |
chylili się |
chyliły się |
bezosobnik: chylono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się chylił będę się chylić |
będę się chyliła będę się chylić |
będę się chyliło będę się chylić |
będziemy się chylili będziemy się chylić |
będziemy się chyliły będziemy się chylić |
| 2 os. |
będziesz się chylił będziesz się chylić |
będziesz się chyliła będziesz się chylić |
będziesz się chyliło będziesz się chylić |
będziecie się chylili będziecie się chylić |
będziecie się chyliły będziecie się chylić |
| 3 os. |
będzie się chylił będzie się chylić |
będzie się chyliła będzie się chylić |
będzie się chyliło będzie się chylić |
będą się chylili będą się chylić |
będą się chyliły będą się chylić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
chylmy się |
|
| 2 os. |
chyl się |
chylcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłbym się bym się chylił |
chyliłabym się bym się chyliła |
chyliłobym się bym się chyliło |
chylilibyśmy się byśmy się chylili |
chyliłybyśmy się byśmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłbyś się byś się chylił |
chyliłabyś się byś się chyliła |
chyliłobyś się byś się chyliło |
chylilibyście się byście się chylili |
chyliłybyście się byście się chyliły |
| 3 os. |
chyliłby się by się chylił |
chyliłaby się by się chyliła |
chyliłoby się by się chyliło |
chyliliby się by się chylili |
chyliłyby się by się chyliły |
bezosobnik: chylono by się
bezokolicznik: chylić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
chyląc się
gerundium: chylenie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | chylenie się |
chylenia się |
| D. | chylenia się |
chyleń się |
| C. | chyleniu się |
chyleniom się |
| B. | chylenie się |
chylenia się |
| N. | chyleniem się |
chyleniami się |
| Ms. | chyleniu się |
chyleniach się |
| W. | chylenie się |
chylenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: chylący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylący się |
chylące się |
chyląca się |
| D. | chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącej się |
| C. | chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącej się |
| B. | chylącego się |
chylącego się |
chylący się |
chylące się |
chylącą się |
| N. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącą się |
| Ms. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylące się |
chylące się |
| D. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
| C. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
| B. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylące się |
| N. | chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
| Ms. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
odpowiednik aspektowy: pochylić się
Składnia
| Rznieżywotny | + | chylić się | + |
|
4. ku upadkowi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Połączenia
- imperium chyli się
- chylić się ku końcowi, ku ruinie, ku upadkowi
- chylić się z każdym rokiem
- chylić się powoli, stopniowo
- zacząć chylić się
Cytaty
|
Dawna siła Asyrii chyliła się coraz szybciej ku upadkowi. źródło: NKJP: Witold Tyloch: Dzieje ksiąg Starego Testamentu: szkice z krytyki biblijnej, 1994 |
|
|
Lato chyliło się ku końcowi. źródło: NKJP: Ewa Ćwikła: Wędkarskie opowieści Stynki, 2008 |
|
|
Nie ma już kto strzec prawdziwej tradycji i wszystko chyli się ku ruinie. źródło: NKJP: Łukasz Kamykowski: Dom między lipą a bilbordem, 2008 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
chylę się |
chylimy się |
|||
| 2 os. |
chylisz się |
chylicie się |
|||
| 3 os. |
chyli się |
chylą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłem się +(e)m się chylił |
chyliłam się +(e)m się chyliła |
chyliłom się +(e)m się chyliło |
chyliliśmy się +(e)śmy się chylili |
chyliłyśmy się +(e)śmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłeś się +(e)ś się chylił |
chyliłaś się +(e)ś się chyliła |
chyliłoś się +(e)ś się chyliło |
chyliliście się +(e)ście się chylili |
chyliłyście się +(e)ście się chyliły |
| 3 os. |
chylił się |
chyliła się |
chyliło się |
chylili się |
chyliły się |
bezosobnik: chylono się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się chylił będę się chylić |
będę się chyliła będę się chylić |
będę się chyliło będę się chylić |
będziemy się chylili będziemy się chylić |
będziemy się chyliły będziemy się chylić |
| 2 os. |
będziesz się chylił będziesz się chylić |
będziesz się chyliła będziesz się chylić |
będziesz się chyliło będziesz się chylić |
będziecie się chylili będziecie się chylić |
będziecie się chyliły będziecie się chylić |
| 3 os. |
będzie się chylił będzie się chylić |
będzie się chyliła będzie się chylić |
będzie się chyliło będzie się chylić |
będą się chylili będą się chylić |
będą się chyliły będą się chylić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
chylmy się |
|
| 2 os. |
chyl się |
chylcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
chyliłbym się bym się chylił |
chyliłabym się bym się chyliła |
chyliłobym się bym się chyliło |
chylilibyśmy się byśmy się chylili |
chyliłybyśmy się byśmy się chyliły |
| 2 os. |
chyliłbyś się byś się chylił |
chyliłabyś się byś się chyliła |
chyliłobyś się byś się chyliło |
chylilibyście się byście się chylili |
chyliłybyście się byście się chyliły |
| 3 os. |
chyliłby się by się chylił |
chyliłaby się by się chyliła |
chyliłoby się by się chyliło |
chyliliby się by się chylili |
chyliłyby się by się chyliły |
bezosobnik: chylono by się
bezokolicznik: chylić się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
chyląc się
gerundium: chylenie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | chylenie się |
chylenia się |
| D. | chylenia się |
chyleń się |
| C. | chyleniu się |
chyleniom się |
| B. | chylenie się |
chylenia się |
| N. | chyleniem się |
chyleniami się |
| Ms. | chyleniu się |
chyleniach się |
| W. | chylenie się |
chylenia się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: chylący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylący się |
chylące się |
chyląca się |
| D. | chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącego się |
chylącej się |
| C. | chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącemu się |
chylącej się |
| B. | chylącego się |
chylącego się |
chylący się |
chylące się |
chylącą się |
| N. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącą się |
| Ms. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | chylący się |
chylący się |
chylące się |
chylące się |
| D. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
| C. | chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
chylącym się |
| B. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylące się |
| N. | chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
chylącymi się |
| Ms. | chylących się |
chylących się |
chylących się |
chylących się |
Składnia
| Rznieżywotny | + | chylić się | + |
ku CZEMU
|