UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

słownik

Chronologizacja

1621, Knap

Pochodzenie

1. językowy

Definicja

publikacja zawierająca zbiór wyrazów jakiegoś języka, uporządkowany alfabetycznie lub w inny sposób, wraz z objaśnieniami dotyczącymi różnych problemów związanych z ich używaniem przez ludzi mówiących lub piszących

Noty o użyciu

Często występuje w tytułach publikacji, np. Słownik polszczyzny XVI wieku.
Wchodzi w skład specjalistycznych terminów językoznawczych, np. słownik onomazjologiczny, słownik a tergo.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:

leksykon, mównik, wokabularz

Połączenia

słownik językowy; etymologiczny; frazeologiczny, ortograficzny; polsko-angielski, polsko-niemiecki, niemiecko-polski...; mały, wielki; kieszonkowy; drukowany, książkowy; elektroniczny, komputerowy, multimedialny
słownik języka (polskiego, angielskiego, niemieckiego...); antonimów, synonimów, wyrazów bliskoznacznych, wyrazów obcych; skrótów; poprawnej polszczyzny; gwar, slangu; (pod redakcją) Doroszewskiego, Szymczaka...
słownik na płycie, na CD, na DVD
słowniki i encyklopedie, słowniki i leksykony, słowniki i poradniki
autor, redaktor, wydawca; czytelnik, odbiorca słownika; (pierwszy, drugi, trzeci... tom słownika); hasła słownika
słownik zawiera ileś haseł
opracować, wydać; kupić; czytać, kartkować, wertować słownik
korzystać ze słownika; sięgać do słownika
szukać, znaleźć coś w słowniku

Cytaty

I nagle - aż wstałaś, kiedy opowiadałaś o tym Kurtowi - ta, która leżała na łóżku, zaczęła pęcznieć! - To swell? Poczekaj, wezmę słownik, ja aż tak dobrze nie mówię po angielsku.

źródło: NKJP: Wojciech Tochman, Córeńka, 2005

W bibliotece gromadzkiej wyszperał przedwojenny słownik niemiecko-polski; było w nim o wiele więcej niemieckich słów niż to raus, schnell i Hände hoch, które poznali w czasie wojny wszyscy mieszkańcy Prawieku.

źródło: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Kiedy przerzucam czasem słownik, to na widok wielu słów odczuwam coś na kształt wspomnień z lat dziecinnych. A przy słowie „ludzkość”, czyli l'humanité, można dostać straszliwych kolek ze śmiechu, można się zaśmiać na śmierć.

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski tytuł Szkice piórkiem : (Francja 1940-1944), 1957

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	słownik	słowniki
D.	słownika	słowników
C.	słownikowi	słownikom
B.	słownik	słowniki
N.	słownikiem	słownikami
Ms.	słowniku	słownikach
W.	słowniku	słowniki

Składnia

	+	słownik	+	(JAKI)
	+	słownik	+	(CZEGO)

2. biograficzny

Definicja

publikacja zawierająca teksty informujące o określonych zagadnieniach, uporządkowane alfabetycznie według wybranych słów lub terminów

Noty o użyciu

Często występuje w tytułach publikacji, np. Polski słownik biograficzny.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:

leksykon

Połączenia

słownik encyklopedyczny; biograficzny; biologiczny, botaniczny, chemiczny...
słownik pisarzy (polskich, niemieckich, europejskich...)

Cytaty

Leksykon Bakera uchodzi powszechnie za najlepszy jednotomowy słownik muzyków dostępny na rynku (ma 2575 stron i waży trzy kilogramy). Prezentuje szeroki wybór postaci z dziejów muzyki w sposób konsekwentny, dokładny i autorytatywny.

źródło: NKJP: Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich, 2003

[...] słownik pisarzy podaje również, obok stwierdzenia jego przynależności do tejże tajnej loży „Kopernik” na początku lat 70., że w dwadzieścia lat później, wkrótce po powołaniu Wielkiej Loży Narodowej Polski, został w r. 1994 - jej Wielkim Mistrzem.

źródło: NJKP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	słownik	słowniki
D.	słownika	słowników
C.	słownikowi	słownikom
B.	słownik	słowniki
N.	słownikiem	słownikami
Ms.	słowniku	słownikach
W.	słowniku	słowniki

Składnia

	+	słownik	+	JAKI
	+	słownik	+	KOGO/CZEGO

3. ubogi

Definicja

zasób słów używanych przez konkretną osobę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wokabularz

Połączenia

ubogi, bogaty słownik
słownik dziecka, ucznia
wzbogacać (swój) słownik

Cytaty

Choć niektóre stare słowa idą w niepamięć, wielka liczba słów występujących we współczesnych językach powoduje, iż poszczególne osoby mówiące danym językiem znają znaczenie tylko części wyrazów tego języka, czyli - jak mówimy - opanowały tylko pewien ograniczony słownik z zakresu danego języka, choćby to był ich język ojczysty.

źródło: NKJP: Zygmunt Ziembiński: Logika praktyczna, 1958

Przez dwie godziny pod opieką dwóch nauczycielek przedszkolnych bawią się i uczą. W programie jest gimnastyka i plastyka, śpiew i nauka podstawowych pojęć matematycznych, wzbogacenie słownika, wzbudzenie zainteresowania książką, ochroną przyrody, wyrabianie przyjaznego stosunku do zwierząt oraz nauka samodzielnego ubierania się

źródło: NKJP: Barbara Miruszewska: Maluchy w akcji, Goniec Rumski, 2000-04-21

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	słownik	słowniki
D.	słownika	słowników
C.	słownikowi	słownikom
B.	słownik	słowniki
N.	słownikiem	słownikami
Ms.	słowniku	słownikach
W.	słowniku	słowniki

Inne uwagi

Zwykle lp

Data ostatniej modyfikacji: 08.12.2024