Chronologizacja
XV w., Bor
1. przysięgi
Definicja
Pochodzenie
z psł. *rota 'przysięga, zaklęcie'
< pie. *u̯rotā 'to, co powiedziane, wypowiedziane'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta
Połączenia
- harcerska; nowa rota
- rota przyrzeczenia, przysięgi, ślubowania
- część, fragment, słowa, tekst, treść; zmiana roty
- odczytanie roty
- zgodnie z rotą
Cytaty
|
W naszej konstytucji jest rota przysięgi, a następnie konstytucja stwierdza, iż składający przysięgę może dodać słowa: Tak mi dopomóż Bóg. źródło: NKJP: Internet |
|
|
[...] jestem zdania, że rota ślubowania radnego i rota ślubowania wójta powinny mieć identyczną treść. źródło: NKJP: Biuro Administracyjne Kancelarii Senatu Rzeczypospolitej Polskiej: Sprawozdanie z 18. posiedzenia Senatu RP w dniu 5 czerwca 2002 r. |
|
|
Wczoraj 66 nowych policjantów złożyło uroczyste ślubowanie. Słowa policyjnej roty odebrał od nich małopolski komendant wojewódzki policji, nadinspektor Andrzej Woźniak. źródło: NKJP: (JACA): Ślubowali małopolscy policjanci, Gazeta Krakowska, 2005-05-14 |
|
|
Przed wpisaniem ławników na listę prezes sądu odbiera od nich ślubowanie, według roty ustalonej dla sędziów. źródło: NKJP: Agnieszka de Nałęcz-Mroczkowska: Życie społeczne, Kronika Ziemi Żarskiej, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rota |
roty |
|
| D. | roty |
rot |
|
| C. | rocie |
rotom |
|
| B. | rotę |
roty |
|
| N. | rotą |
rotami |
|
| Ms. | rocie |
rotach |
|
| W. | roto |
roty |
Składnia
|
+ | rota | + |
(CZEGO)
|
2. wojska
Definicja
Pochodzenie
śr.-w.-niem. rot(e) / rotte 'drużyna (wojskowa), towarzystwo'
z st.fr. rote 'ts.'
< łac. śred. rupta (: rutta) 'grupa, oddział (łupieżczy)'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna armia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Połączenia
- zbrojne roty; rota husarska, konna, piesza
- rota grenadierów, kopijników; husarii, jazdy, piechoty, rajtarii...
- dowódca roty
- dowodzić rotą
Cytaty
|
[...] główny oddział, składający się z żołnierzy ze wszystkich rot, prowadzić miał prace rozpoznawcze i przygotowawcze dla budowniczych - przygotowywać obozy i infrastrukturę (prace ziemne oraz mosty)[...]. źródło: NKJP: Andrzej Tajchert: Koleje wąskotorowe Zwierzyniec – Biłograj, 2007 |
|
|
W marcu 1454 r. Mikołaj zaciągnął się w Krakowie na żołd Związku Pruskiego. Wspólnie z Piotrem Szoffem stworzyli rotę zaciężnych złożoną z 60-61 koni. źródło: NKJP: Alicja Szymczakowa: Szlachta sieradzka w XV w. : magnifici et generosi, 1998 |
|
|
Roty aresztanckie, zwane czasem kompaniami poprawczymi, utworzono ze względu na permanentne przepełnienie więzień. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rota |
roty |
|
| D. | roty |
rot |
|
| C. | rocie |
rotom |
|
| B. | rotę |
roty |
|
| N. | rotą |
rotami |
|
| Ms. | rocie |
rotach |
|
| W. | roto |
roty |
3. ratowników
Definicja
Pochodzenie
niem. Rotte
Por. rota (piechoty)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie
Połączenia
- rota ratowników, strażaków
Cytaty
|
Pierwsza rota ratowników (dwóch strażaków) zbadała teren, zlokalizowała wyciek, ustaliła zasięg skażonego terenu. źródło: NKJP: Robert Włodarek: Co rzeczywiście stało się na stacji kolejowej Wrocław Brochów?, Gazeta Wrocławska, 29.09.1999 |
|
|
Rozkaz wejścia do środka i zlokalizowania źródła ognia dostali strażacy pierwszej roty. źródło: NKJP: (DNIE): Weszli po śmierć?, Gazeta Krakowska, 2005-01-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rota |
roty |
|
| D. | roty |
rot |
|
| C. | rocie |
rotom |
|
| B. | rotę |
roty |
|
| N. | rotą |
rotami |
|
| Ms. | rocie |
rotach |
|
| W. | roto |
roty |
4. trybunał
Definicja
Noty o użyciu
W nazwie własnej Święta Rota , Rota Rzymska zapisywane wielkimi literami.
Pochodzenie
z łac. rota 'koło, krąg'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół miejsca i instytucje związane z religią i kościołem
Połączenia
- rota rzymska
- adwokat, Trybunał Roty Rzymskiej
- stanowisko w Rocie Rzymskiej
Cytaty
|
Wielki uczony, w swoim czasie prefekt Biblioteki Watykańskiej, był autorem monumentalnej pracy o księgozbiorach Stolicy Apostolskiej. W niej to zajął się również pochodzeniem terminu rota na oznaczenie papieskiego trybunału. źródło: NKJP: Tadeusz Breza: Urząd, 1960 |
|
|
Rota Rzymska to papieski sąd apelacyjny od wyroków biskupów diecezjalnych. źródło: Internet |
|
|
Święta Rota znana była dotychczas z praktyki anulowania ślubów [...]. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rota |
roty |
|
| D. | roty |
rot |
|
| C. | rocie |
rotom |
|
| B. | rotę |
roty |
|
| N. | rotą |
rotami |
|
| Ms. | rocie |
rotach |
|
| W. | roto |
roty |
5. instrument muzyczny
Definicja
Pochodzenie
czes. rota
z łac. śred. rota / rocta / rotta (< chrotta) 'lira'
Wyraz wszedł do staropolszczyzny poprzez Biblię królowej Zofii wprost ze wzoru czeskiego
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Połączenia
- rota celtycka
Cytaty
|
Artystka gra na licznych instrumentach wśród których są: suka biłgorajska, fidel płocka, rota celtycka, bas ludowy, gadułka (Bułgaria), ebab (Turcja), kemanche (Iran), sarangi (Indie), er-hu (Chiny), morin-hur (Mongolia). źródło: Internet: circleofart.e-kei.pl/archiwum/2014/?maria-pomianowska,653 |
|
|
Tristan wspomina tu dawne wydarzenia związane z przybyciem do Izoldy irlandzkiego harfisty, który zjednał ją swoją grą i zabrał na okręt; Tristan zaś, gdy o tym usłyszał, udał się za nimi, zabierając rotę: [...]. Gra na rocie jest tu przeciwstawiona grze na harfie: jest to swoisty pojedynek dworskich instrumentów. źródło: Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. Aneta Pieniądz-Skrzypczak, Warszawa 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rota |
roty |
|
| D. | roty |
rot |
|
| C. | rocie |
rotom |
|
| B. | rotę |
roty |
|
| N. | rotą |
rotami |
|
| Ms. | rocie |
rotach |
|
| W. | roto |
roty |