UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cugle

Chronologizacja

1564, Bańk

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cugle
D. cugli
C. cuglom
B. cugle
N. cuglami
Ms. cuglach
W. cugle

Pochodzenie

Liczba mnoga od cugiel, zapożyczonego z niem. Zügel o tym samym znaczeniu.

1. konia

Definicja

mocne rzemienne pasy przymocowane do wędzidła i służące do kierowania koniem w czasie jazdy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wodze

Połączenia

  • cugle konia
  • ściągnąć cugle
  • chwycić, trzymać (konia) za cugle

Cytaty

Wlókł się za Niedźwiedziem ze spuszczoną głową, podskakując niezgrabnie w siodle. Kiedy Stevar podjechał do niego, drgnął gwałtownie i kurczowo ściągnął cugle.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Smoczy Pakt, 2003

Strzelec Ildefons stał przy głowie swego konia zaprzężonego do wolantu i trzymał go za cugle, przyglądając się Malwince z jakimś demonstracyjnym, ale też i ponurym zainteresowaniem.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

Tymczasem oni nadjechali i kiedy byli tuż-tuż, koń tej pani, co do tej pory spokojnie kłusował, nagle stanął jak wryty. Widząc to, panowie także cugle ściągnęli i cała trójka o metr się ode mnie zatrzymała.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, 1979

2. fantazji

Definicja

coś, co pozwala kontrolować czyjeś działania lub ograniczać określone procesy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka

Połączenia

  • szarpnięcie, ściąganie cugli
  • wziąć kogoś w cugle

Cytaty

Im poważniejsze kłopoty, tym silniej należy ściągać cugle dyscypliny. Dowództwo nie może się zbytnio spoufalać z podwładnymi, nawet gdyby reprezentowali wysoką rangę, intelekt i charakter.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Demokracja jest zagrożona? Nastąpiło szarpnięcie cugli i oceniam, że w niektórych dziedzinach jest ono ryzykowne.

źródło: NKJP: Janina Paradowska: Kurz opadł i co się wyłania..., Polityka, 2007-01-06

Uważałem, że to pierwszy ruch pantoflarski. Że już mnie, wiesz, żona wzięła w cugle.

źródło: NKJP: Bartłomiej Dobroczyński: Orkiestra Klubu Pomocnych Serc czyli Monolog wodospad Jurka Owsiaka, 1999

Dla wielu, żeby zwalczyć krnąbrną naturę, trzeba wziąć w cugle rozbrykane myśli, wolę naszą nagiąć do czynienia dobrego [...].

źródło: NKJP: Emil Biela: Schody do nieba poezji, Akant, 2009-12

Literatura fantastyczna to jednak proza gatunkowa, jak romans, kryminał czy bondowska sensacja. Po tym zresztą być może da się „odróżnić” fantastę od niefantasty: pierwszy wchodzi w fantastykę z bagażem czytelniczych schematów/rozwiązań, pojawiających się w ramach konwencji najczęściej, [...]; drugi „odkrywa Amerykę na nowo”, [....] czasem jednak robiąc coś wspaniałego, bo autor nie wiedział „jak się tego nie pisze” – i napisał po swojemu, bez cugli schematów i sztywnych matryc gatunku.

źródło: NKJP: Michał Cetnarowski: Co to jest młoda fantastyka?, Esensja, 2009-07-02

Składnia

bez ograniczeń + cugle +
(CZEGO)

Frazeologizmy

ktoś popuszcza cugli
ktoś popuszcza cugle
ktoś popuścił cugli
ktoś popuścił cugle
ktoś przykraca cugle komuś
ktoś przykrócił cugle komuś
ktoś puszcza wodze fantazji
ktoś puszcza cugle fantazji
ktoś puszcza cugle wyobraźni
ktoś puścił wodze fantazji
ktoś puścił cugle fantazji
ktoś puścił cugle wyobraźni
ktoś/coś wygrał/wygrało w cuglach
ktoś/coś wygrywa w cuglach
Data ostatniej modyfikacji: 09.03.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj