UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

perspektywa

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

p.-łac. perspectiva 'optyka; widok; luneta'

1. panorama

Definicja

rozległy widok z danego miejsca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

synonimy:

panorama

Połączenia

otwierać, zamykać perspektywę

Cytaty

	Zatrzymała się bez tchu pośrodku parkingu, rozdygotana. Czuła ból w oskrzelach. W każdą stronę zamykał perspektywę goły betonowy mur. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004
	W mieszkaniu wyściełanym dywanami i futrzakami jedynie kuchnia odcinała się metalem blatów, co nadawało jej wygląd prosektorium. Za to przeszklona ściana salonu otwierała perspektywę na zamek, morze i kawałek portu [...]. źródło: NKJP: Grazyna Plebanek: Przystupa, 2007
	Zobacz, gdzie już są nasi chłopcy. - Kotielnikow i Kaneyasu ginęli w perspektywie ogromnej amfilady. źródło: NKJP: Mirosław M.Bujko: Wyspy szerszenia, 2008
	Ośmiopiętrowy blok rozbijał perspektywę ulicy i zasłaniał widok na pałac, ale niski pawilon handlowy w tym samym miejscu obrastał natychmiast krzywymi straganami, wnosząc ducha niesubordynacji, bałaganu, warcholstwa. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Sny i kamienie, 1999
	- Molenda ze skupieniem wpatrywał się w perspektywę szosy. - No, pierwszy już jest - powiedział zobaczywszy czerwone światła w oddali. źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	perspektywa	perspektywy
D.	perspektywy	perspektyw

C.	perspektywie	perspektywom
B.	perspektywę	perspektywy
N.	perspektywą	perspektywami
Ms.	perspektywie	perspektywach
W.	perspektywo	perspektywy

2. sposób widzenia

Definicja

widzenie czegoś w określony sposób zależne od miejsca, z którego się patrzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Cytaty

	Podczas spotkania otwarto wystawę „Dąb – jedno drzewo – cztery pory roku”. Cykl fotografii powstał w ciągu 4-5 lat na Suwalszczyźnie. Widziany z różnych perspektyw dąb raz staje się symbolicznym łącznikiem między niebem a ziemią, a raz jest zwykłym drzewem. źródło: NKJP: I.Koba, Fascynacja Polską z dębem w tle, Tygodnik Ciechanowski, 2005-04-13
	Zrobiło mu się słabo. Przytrzymał się ręką parkanu. Wszystko postrzegał w ukośnej perspektywie. Reprezentacyjna Neudorfstrasse wykrzywiała się w żółto-czarnych refleksach. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005
	Z perspektywy mojego miejsca, tuż za trumną, barokowy ołtarz wyglądał niczym kolejny jej stroik, rodzaj złoconego diademu z figurami świętych i aniołków, zupełnie jakbyśmy powrócili w epokę pięknych sarmackich funeraliów. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007
	Wołkow kocha świat i gotów jest zaprosić każdego przybłędę do swego domu, by następnie przez kilka godzin demonstrować mu setki slajdów ukazujących przyrodę z lotu ptaka, z perspektywy żaby, a także - człowieka. źródło: NKJP: Wołkow, Dziennik Polski, 1998-06-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	perspektywa	perspektywy
D.	perspektywy	perspektyw

C.	perspektywie	perspektywom
B.	perspektywę	perspektywy
N.	perspektywą	perspektywami
Ms.	perspektywie	perspektywach
W.	perspektywo	perspektywy

Składnia

	+	perspektywa	+	KOGO/CZEGO
	+	perspektywa	+	JAKA

3. widoki na przyszłość

Definicja

przewidywanie lub nadzieja, że coś nastąpi w danej dziedzinie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka

Połączenia

fascynująca, kusząca perspektywa; perspektywa finansowa, gospodarcza, programowa, rozwojowa; życiowa; perspektywy badawcze
perspektywa rozwoju, zmiany; awansu, członkostwa, działania, funkcjonowania, współpracy; klęski, konfliktu; likwidacji, prywatyzacji; przemysłu, rolnictwa; egzystencji; lepszego jutra
perspektywa na awans, na pracę; na poprawę, na zmianę; na rozwój; na sukces; na przyszłość;
perspektywa i nadzieja; perspektywy i możliwości, perspektywy i szanse, perspektywy i zagrożenia
istnieje perspektywa
brakuje, nie ma, nie widzieć perspektywy; pozbawiony perspektywy
dać, mieć; otworzyć/otwierać, stworzyć/stwarzać; określić, przedstawić/przedstawiać, pokazać, przybliżyć, roztoczyć, wyznaczyć/wyznaczać, zarysować; uwzględnić/uwzględniać; ocenić/oceniać, oddalić/oddalać perspektywy
zachwycony, zaniepokojony, zwabiony perspektywą
stanąć/stawać, stać przed perspektywą

Cytaty

	Wyjechał do Włoch skuszony perspektywą wysokich zarobków. źródło: NKJP: Adrian Czarnota, Ucieczka od kłopotów, Nowiny Raciborskie, 2008-06-17
	Ówczesna opozycja dostrzegała słabnącą władzę, niemożność skutecznego z jej strony działania i coraz bliższą perspektywę zmiany systemu. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 11.10.1996,
	Wielu rodzinom zagraża bieda, a poczucie lęku i brak perspektyw życiowych stają się coraz bardziej powszechne. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 04.09.1992,
	Ponad 1,4 mln gospodarstw domowych nie ma ani samodzielnych mieszkań, ani perspektyw na rychłą zmianę tej sytuacji. źródło: NKJP: Kłopoty za progiem, Dziennik Polski, 1998-11-04
	Całkiem realna jest perspektywa, że sala ta zostanie oddana do użytku pod koniec 2005 albo na początku 2006 roku. źródło: NKJP: ST: Sala gimnastyczna przy Staszicu, Nakielski Czas 2003-11-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	perspektywa	perspektywy
D.	perspektywy	perspektyw

C.	perspektywie	perspektywom
B.	perspektywę	perspektywy
N.	perspektywą	perspektywami
Ms.	perspektywie	perspektywach
W.	perspektywo	perspektywy

Składnia

+	perspektywa	+	(CZEGO)
+	perspektywa	+	(na CO)
+	perspektywa	+	(JAKA)
+	perspektywa	+	że ZDANIE

4. czasowa

Definicja

odległość w czasie w stosunku do wydarzeń przeszłych lub przyszłych pozwalająca oceniać lub przewidywać wydarzenia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

perspektywa czasowa, długofalowa, długoterminowa; kilkuletnia, wieloletnia
perspektywa czasu, roku, (najbliższych, ostatnich, iluś) lat, wieków
perspektywa i dystans
oceniać, patrzeć, postrzegać, spojrzeć, widzieć; wyglądać z perspektywy
z perspektywy czasu

Cytaty

	Może po prostu nie było mi pisane zostać literatem, lecz lekarzem? Kiedyś powiedziałbym być może „tylko lekarzem”, ale dziś z perspektywy czasu jestem skłonny twierdzić, że „aż”. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Czy w świetle 10-letniej już perspektywy czasowej, jaka dzieli nas od awarii elektrowni w Czarnobylu, można ocenić całościowe skutki, jakie wywołała ona na terenie naszego kraju? źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.04.1996
	Zestawienie z tej ekspozycji jest próbą pokazania twórczości artystek-pionierek – artystek, które eksperymentując z materiałem, z formą i z jej wyrazem, starały się zaistnieć, często bezskutecznie, w głównym nurcie życia artystycznego swego czasu. Dopiero dzisiejsza perspektywa pozwala dostrzec w ich wysiłkach element prekursorski. źródło: NKJP: Niezgrabne przedmioty w Warszawie, Esensja, 2009-05-1
	Później przeszliśmy do mojego eseju, który Kindze bardzo się podobał. Mnie mniej, jako że napisałem go już dawno, podczas pobytu na Sorbonie, i dziś, z perspektywy lat, raziła mnie jego naiwność. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005
	Tymczasem wciąż brakuje szczegółowych i wiarygodnych prognoz dotyczących natężenia ruchu drogowego w perspektywie co najmniej 20 lat [...]. źródło: NKJP: Paweł Rożyński: Autostradowe marzenia, Gazeta Wyborcza, 1994-11-21

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	perspektywa	perspektywy
D.	perspektywy	perspektyw

C.	perspektywie	perspektywom
B.	perspektywę	perspektywy
N.	perspektywą	perspektywami
Ms.	perspektywie	perspektywach
W.	perspektywo	perspektywy

5. punkt widzenia

Definicja

sposób widzenia i oceny czegoś uwzględniający określony punkt widzenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

horyzont

Połączenia

perspektywa historyczna, metodologiczna
perspektywa autora; kobiety; Polski, Warszawy; ochrony praw
zmienić/zmieniać perspektywę
oceniać, patrzeć, postrzegać, spojrzeć, widzieć; wyglądać z perspektywy

Cytaty

	Powstało tak wiele perspektyw poznawczych, często o charakterze naukowym, z których można patrzeć na życie i świat, że mamy w rzeczywistości do czynienia z coraz powszechniejszym zjawiskiem fragmentaryzacji wiedzy. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002
	W czasach niewoli, i tej dawnej, i tej niedawnej, takiej nieżyczliwości uczono, narzucając Polakom myślenie o swojej ojczyźnie z perspektywy obcych, z perspektywy jej nieprzyjaciół. Wielu się do tej pory tej perspektywy nie wyzbyło. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 30.04.1993
	Feministyczna perspektywa pozwala umiejscowić Gojawiczyńską w ciągu tradycji. Z pewnością może się ona stać jedną z ważnych matek-fundatorek dzisiejszej twórczości kobiet [...]. źródło: NKJP: Kinga Iwasiów: Gender dla średniozaawansowanych. Wykłady szczecińskie, 2004
	Byłoby bardzo niebezpieczne zamykanie się w kręgu jednej kultury lub cywilizacji, ponieważ prowadziłoby to do skrzywienia perspektywy i ulegania stereotypom. źródło: NKJP: Świat potrzebuje wizji, Dziennik Polski, 2002-10-01

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	perspektywa	perspektywy
D.	perspektywy	perspektyw

C.	perspektywie	perspektywom
B.	perspektywę	perspektywy
N.	perspektywą	perspektywami
Ms.	perspektywie	perspektywach
W.	perspektywo	perspektywy

Składnia

	+	perspektywa	+	JAKA
	+	perspektywa	+	KOGO/CZEGO

6. w malarstwie

Definicja

przedstawianie na płaszczyźnie trójwymiarowych przedmiotów tak, aby uzyskać wrażenie głębi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

Połączenia

perspektywa i światłocień

Cytaty

Malarstwo Tarasewicza inspirowane jest pejzażem, ale poprzez brak realistycznej perspektywy i światłocienia, powtarzalność wielkich form i ograniczenie do dwóch-trzech kolorów - przypomina abstrakcję.

źródło: NKJP: Monika Jaremko-Siarska: Abstrakcjonista i ptasznik, Gazeta Wyborcza ,1999-03-05

Nadworny grawer króla Karola XVI Gustawa jest w swojej specjalności uznawany przez ekspertów wręcz za geniusza. Ma mistrzowskie wyczucie perspektywy i formy na maleńkiej przestrzeni 4 cm kwadratowych.

źródło: NKJP: Józef Baran: Królestwo pod lupą, Dziennik Polski, 2000-03-04

- Podoba mi się taka postawa - powiedział jeden z organizatorów konkursu. - Postawa, a także obrazy - dodał. - Widać pewną rękę, trafne uchwycenie perspektywy, a przede wszystkim kolory pełne wyrazu, tworzące uchwytny nastrój.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Déja vu i inne opowiadania, 2003

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	perspektywa	perspektywy
D.	perspektywy	perspektyw

C.	perspektywie	perspektywom
B.	perspektywę	perspektywy
N.	perspektywą	perspektywami
Ms.	perspektywie	perspektywach
W.	perspektywo	perspektywy

Inne uwagi

Zwykle lp

Frazeologizmy

ktoś ma w perspektywie coś
ptasia perspektywa
bociania perspektywa
żabia perspektywa

Data ostatniej modyfikacji: 19.03.2014