Chronologizacja
XIV w., Bańk
Pochodzenie
psł. *legti 'położyć się (do snu), paść, upaść, opaść'
1. na ziemi
Definicja
Warianty
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | położyć się |
Cytaty
|
Diego przycichł naraz, jakby zniecierpliwiony, legł przy ścianie bez słowa. źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tabu, 1965 |
|
|
(...) i ja legnę, no powiem, że już dalej nie mogę i legnę (...). źródło: NKJP: Rozmowa rodzinna |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
legnę |
legniemy |
|||
| 2 os. |
legniesz |
legniecie |
|||
| 3 os. |
legnie |
legną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ległem +(e)m legł |
ległam +(e)m legła |
ległom +(e)m legło |
legliśmy +(e)śmy legli |
ległyśmy +(e)śmy legły |
| 2 os. |
ległeś +(e)ś legł |
ległaś +(e)ś legła |
ległoś +(e)ś legło |
legliście +(e)ście legli |
ległyście +(e)ście legły |
| 3 os. |
legł |
legła |
legło |
legli |
legły |
bezosobnik: legnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
legnijmy |
|
| 2 os. |
legnij |
legnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ległbym bym legł |
ległabym bym legła |
ległobym bym legło |
leglibyśmy byśmy legli |
ległybyśmy byśmy legły |
| 2 os. |
ległbyś byś legł |
ległabyś byś legła |
ległobyś byś legło |
leglibyście byście legli |
ległybyście byście legły |
| 3 os. |
ległby by legł |
ległaby by legła |
ległoby by legło |
legliby by legli |
ległyby by legły |
bezosobnik: legnięto by
bezokolicznik: lec
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
ległszy
gerundium: legnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | legnięcie |
legnięcia |
| D. | legnięcia |
legnięć |
| C. | legnięciu |
legnięciom |
| B. | legnięcie |
legnięcia |
| N. | legnięciem |
legnięciami |
| Ms. | legnięciu |
legnięciach |
| W. | legnięcie |
legnięcia |
odpowiednik aspektowy: legać
Składnia
|
+ | lec | + |
(GDZIE)
|
2. na ramieniu
Definicja
Warianty
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Cytaty
|
Wreszcie w latach 70. wzdłuż torów legły w ziemi rury wodociągowe, a na szczycie powstał basen wyrównawczy. źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Wzgórze namiętności, Polityka, 2007-02-10 |
|
|
W głębokiej wodzie legły nie tylko domostwa, ale również firmy. Szacuje się, że w lipcu 1997 r. majątek straciło ponad 9000 przedsiębiorstw. źródło: NKJP: Gazeta Ubezpieczeniowa, 2010-01-05 |
|
|
Gdyby nie czujność mieszkańców, na zabytkowej ulicy ległby asfalt! źródło: NKJP: Wieczór Trójmiasta, 1998-10-14 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
legnę |
legniemy |
|||
| 2 os. |
legniesz |
legniecie |
|||
| 3 os. |
legnie |
legną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ległem +(e)m legł |
ległam +(e)m legła |
ległom +(e)m legło |
legliśmy +(e)śmy legli |
ległyśmy +(e)śmy legły |
| 2 os. |
ległeś +(e)ś legł |
ległaś +(e)ś legła |
ległoś +(e)ś legło |
legliście +(e)ście legli |
ległyście +(e)ście legły |
| 3 os. |
legł |
legła |
legło |
legli |
legły |
bezosobnik: legnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
legnijmy |
|
| 2 os. |
legnij |
legnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ległbym bym legł |
ległabym bym legła |
ległobym bym legło |
leglibyśmy byśmy legli |
ległybyśmy byśmy legły |
| 2 os. |
ległbyś byś legł |
ległabyś byś legła |
ległobyś byś legło |
leglibyście byście legli |
ległybyście byście legły |
| 3 os. |
ległby by legł |
ległaby by legła |
ległoby by legło |
legliby by legli |
ległyby by legły |
bezosobnik: legnięto by
bezokolicznik: lec
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
ległszy
gerundium: legnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | legnięcie |
legnięcia |
| D. | legnięcia |
legnięć |
| C. | legnięciu |
legnięciom |
| B. | legnięcie |
legnięcia |
| N. | legnięciem |
legnięciami |
| Ms. | legnięciu |
legnięciach |
| W. | legnięcie |
legnięcia |
Składnia
|
|
+ | lec | + |
GDZIE
|
3. w walce
Definicja
Warianty
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | polec |
Cytaty
|
(...) Himmler kazał wzywać z frontu bezdzietnych młodych esesmanów, by szybko płodzili synów, nim legną pod brzozowym krzyżem. źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Obwód głowy, 2007 |
|
|
Bo też istotnie, gdyby chłopak niefortunnym zbiegiem okoliczności legł na placu boju, marne byłyby jej widoki na ogromną fortunę, którą spodziewała się odziedziczyć w jego imieniu. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006 |
|
|
Odkąd mój pobożny kuzyn wytracił całą armię pod Legnicą i sam legł z honorem, jego dziedzice są podobno w wiecznej niezgodzie. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003 |
|
|
Znów jeden z nich legł martwy. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
legnę |
legniemy |
|||
| 2 os. |
legniesz |
legniecie |
|||
| 3 os. |
legnie |
legną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ległem +(e)m legł |
ległam +(e)m legła |
ległom +(e)m legło |
legliśmy +(e)śmy legli |
ległyśmy +(e)śmy legły |
| 2 os. |
ległeś +(e)ś legł |
ległaś +(e)ś legła |
ległoś +(e)ś legło |
legliście +(e)ście legli |
ległyście +(e)ście legły |
| 3 os. |
legł |
legła |
legło |
legli |
legły |
bezosobnik: legnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
legnijmy |
|
| 2 os. |
legnij |
legnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
ległbym bym legł |
ległabym bym legła |
ległobym bym legło |
leglibyśmy byśmy legli |
ległybyśmy byśmy legły |
| 2 os. |
ległbyś byś legł |
ległabyś byś legła |
ległobyś byś legło |
leglibyście byście legli |
ległybyście byście legły |
| 3 os. |
ległby by legł |
ległaby by legła |
ległoby by legło |
legliby by legli |
ległyby by legły |
bezosobnik: legnięto by
bezokolicznik: lec
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
ległszy
gerundium: legnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | legnięcie |
legnięcia |
| D. | legnięcia |
legnięć |
| C. | legnięciu |
legnięciom |
| B. | legnięcie |
legnięcia |
| N. | legnięciem |
legnięciami |
| Ms. | legnięciu |
legnięciach |
| W. | legnięcie |
legnięcia |
Składnia
|
|
+ | lec | + |
(GDZIE)
|