UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

podnieść

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. podniosę
 podniesiemy
2 os. podniesiesz
 podniesiecie
3 os. podniesie
 podniosą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. podniosłem
+(e)m podniósł
 podniosłam
+(e)m podniosła
 podniosłom
+(e)m podniosło
 podnieśliśmy
+(e)śmy podnieśli
 podniosłyśmy
+(e)śmy podniosły
2 os. podniosłeś
+(e)ś podniósł
 podniosłaś
+(e)ś podniosła
 podniosłoś
+(e)ś podniosło
 podnieśliście
+(e)ście podnieśli
 podniosłyście
+(e)ście podniosły
3 os. podniósł
 podniosła
 podniosło
 podnieśli
 podniosły

bezosobnik: podniesiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. podnieśmy
2 os. podnieś
 podnieście

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. podniósłbym
bym podniósł
 podniosłabym
bym podniosła
 podniosłobym
bym podniosło
 podnieślibyśmy
byśmy podnieśli
 podniosłybyśmy
byśmy podniosły
2 os. podniósłbyś
byś podniósł
 podniosłabyś
byś podniosła
 podniosłobyś
byś podniosło
 podnieślibyście
byście podnieśli
 podniosłybyście
byście podniosły
3 os. podniósłby
by podniósł
 podniosłaby
by podniosła
 podniosłoby
by podniosło
 podnieśliby
by podnieśli
 podniosłyby
by podniosły

bezosobnik: podniesiono by

bezokolicznik: podnieść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: podniósłszy

gerundium: podniesienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: podniesiony

odpowiednik aspektowy: podnosić

Pochodzenie

Zob.  nieść 

1. unieść

Definicja

umieścić coś wyżej niż poprzednio

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

antonimy:  spuścić

Połączenia

  • podnieść klapę, wieko; słuchawkę; laskę; kurtynę
  • podnieść do góry
  • podnieść ku górze
  • podnieść w górę

Cytaty

Westchnął, obrócił fotel, podniósł słuchawkę telefonu i wykręcił numer Grety Bitterlich.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007

Mock chciał zostawić motor przed bramą, ale wartownik podniósł szlaban, pokazując mu drogę pomiędzy drutami prowadzącą do baraku, gdzie mieścił się pokój widzeń, punkt medyczny i komendantura obozu.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Wzięła go na ręce i podniosła do góry, tak jak rodzice podnoszą dzieci, kiedy na defiladzie przejeżdża generał.

źródło: NKJP: Ludwik Jerzy Kern: Ferdynand Wspaniały, 1963

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
KOGO/CO

2. skierować

Definicja

skierować w górę

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

antonimy:  spuścić

Połączenia

  • podnieść brwi, powieki; głowę, dłoń, nogę, palec, rękę, twarz; łeb; wzrok

Cytaty

- Przysięgam - podniósł w górę dwa palce. - Przysięgam, że nie powiem nikomu, na wszystko, co dla mnie najświętsze.

źródło: NKJP: Aleksander Minkowski: Szaleństwo Majki Skowron, 1972

Ligoń podniósł wzrok znad gazety.

źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996

Spotkali się na progu, Anna nie podniosła głowy, nie spojrzała na niego, bo bała się, że Lothar dojrzy w jej oczach coś, czego nie powinien zobaczyć.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO

3. z ziemi

Definicja

wziąć z ziemi, podłogi coś, co upadło i leżało tam

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

  • podnieść ołówek, papier, zapałkę
  • podnieść z podłogi, z ziemi

Cytaty

[[...] jakaś babina podniosła coś z ziemi wołając: „Tego szukasz, dziewczyno?”. I rzeczywiście, trzymała w ręku guzik.

źródło: NKJP: Andrzej Mandalian: Czerwona orkiestra, 2009

Człowiek w dole schylił się i podniósł blaszane pudełko. Znał je doskonale. Pastylki odświeżające Neumanna.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

Dotknęła wilgotnego ręcznika w łazience, podniosła z posadzki rzucone w nieładzie brudne skarpety, przytuliła się przez chwilę do jego szlafroka, a potem głęboko wciągnęła zapach angielskiego mydła z cedrowej kasetki.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty., 2003

Gustaw podniósł z ulicy dwadzieścia pięć centów, i teraz był już prawie pewien, że to znak szczęścia i nadchodzącej prosperity.

źródło: NKJP: Piotr Czerwiński: Przebiegum życiae czyli Kartonowa sieć, 2009

Składnia

Rz osobowy + podnieść +
CO + (z CZEGO)

4. przybliżyć

Definicja

unosząc ręką, przybliżyć do czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Połączenia

  • podnieść kieliszek, kufel, łyżkę, szklankę
  • podnieść do oczu, do ust

Cytaty

Eliasz podniósł do oczu lornetkę. Na drugim brzegu stał zbity tłum, człowiek obok człowieka. Lornetka przybliżała twarze ludzi.

źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999

Podniósł do ust filiżankę i łyknął. Kawa była mocna i aromatyczna, o niebo lepsza niż w dowolnej kawiarni.

źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO

5. pomóc wstać

Definicja

pomóc komuś wstać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

  • podnieść z klęczek, z kolan

Cytaty

Biskup podniósł z klęczek monarchę, a wówczas klechy i dworzanie poczęli zawodzić nabożną pieśń, którą pochwycił zaraz lud nierówno i fałszywie.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003

Pan Wiesio ukrył twarz w dłoniach i nie reagował na szarpanie Lilka, który usiłował go podnieść z krzesła.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wniebowstąpienie, 2006

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
KOGO

6. na maszt

Definicja

umieścić coś wysoko na maszcie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

  • podnieść flagę

Cytaty

Lód zszedł z rzeki w lutym 1864 r. i wówczas jednostki flotylli mogły ponownie podnieść banderę i wrócić do służby.

źródło: NKJP: Oskar Myszor: Parowce na powstańców, Polityka, 2008-03-01

Tam też w obecności wszystkich pododdziałów z terenu gminy, władz powiatowych OSP i uzdrowiska podniesiono flagę na maszt i dokonano aktu dekoracji.

źródło: NKJP: Podziękowania i medale, Dziennik Polski, 2002-05-06

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO

7. wieżę

Definicja

uczynić wyższym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Połączenia

  • podnieść budynek, wieżę
  • podnieść do jakiejś wysokości

Cytaty

Pod koniec XIV w., kiedy Toruń otrzymał od Krzyżaków kolejny przywilej i zgodę na rozbudowę ratusza, w 1385 r. wieża została podniesiona do wysokości 40 m.

źródło: NKJP: Małgorzata Litwin: Malowany gotyk, Gazeta Miejska (Toruń), numer 91, 2001

Antena może być podniesiona do wysokości 13 m i obraca się z prędkością aż 60 obrotów na minutę, co jest cenną zaletą w obserwacji obiektów na niskich pułapach i małych odległościach.

źródło: NKJP: Zbigniew Czekała: Parada radarów, 1999

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO

8. ceny

Definicja

powiększyć pod względem rozmiaru, natężenia, intensywności, jakości, wartości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

antonimy:  spuścić

Połączenia

  • podnieść ceny; stawkę; temperaturę; wydajność
  • podnieść do iluś centymetrów, do iluś kilometrów, do iluś metrów, do iluś procent; do iluś lat; do iluś stopni; do iluś złotych; do jakiegoś poziomu, do jakiejś wysokości
  • podnieść o ileś centymetrów, o ileś metrów, o ileś procent; o ileś lat; o ileś stopni; o ileś złotych

Cytaty

Kiedy niedługo później znalazł się prywatny właściciel domu, od razu podniósł czynsz na trzy tysiące.

źródło: NKJP: Janusz Miliszkiewicz: Przygoda bycia Polakiem, 2007

Poza tym trzeba podnieść stawki za usługi.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

Cofnij teraz przepustnicę jedynki, tak by mieć na obrotomierzu sześćset obrotów, a potem podnieś do 1200. Zrób to samo z pozostałymi silnikami.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO + (do CZEGO|o CO)

9. do godności arcybiskupa

Definicja

książk. 
nadać wyższą rangę w określonej hierarchii

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Połączenia

  • podnieść kogoś do godności biskupa, do godności kardynalskiej
  • podnieść coś do rangi czegoś, do jakiejś zasady

Cytaty

Jednocześnie, pochodzący z Andrychowa dostojnik został podniesiony do godności arcybiskupa.

źródło: NKJP: (AS: Gratulacje z rodzinnego miasta, Gazeta Krakowska, 2003-10-09

Znacznie młodszy był tutaj Rybnik, który wraz z okolicznymi miejscowościami, został podniesiony do rangi siedziby władz powiatu dopiero w 1818 r.

źródło: NKJP: (red.): Powiat raciborski starszy od rybnickiego, Nowiny Raciborskie, 2008-03-18

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
KOGO/CO + do CZEGO

10. krzyk

Definicja

zacząć wydawać głośne dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

  • podnieść krzyk, wrzask

Cytaty

Helena obudziła się przerażona, podbiegła do łóżeczka i zobaczyła, że synek jest siny i sztywny. Podniosła wielki krzyk.

źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Kartki z białego zeszytu, 2008

Psy i tak go wyczują, lecz lepiej, by nie stało się to nagle. Na pewno podniosą jazgot, choćby z radości.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO

11. bunt

Definicja

książk. 
zacząć działanie nazwane następującym wyrazem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego

Połączenia

  • podnieść alarm, bunt, protest

Cytaty

Kobieta podniosła alarm. Gdy nikt jej nie pomógł, sama ruszyła w pościg. Dogoniła złodzieja i wyszarpnęła mu torebkę.

źródło: NKJP: (AW): Złodziej miał 80, Gazeta Pomorska, 2009-09-30

W 1745 roku Szaunisi podnieśli bunt przeciwko nieuczciwym handlarzom, skupującym od nich za rum skóry upolowanych zwierząt.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Składnia

bez ograniczeń + podnieść +
CO

12. problem

Definicja

książk. 
poruszyć jakiś temat

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Połączenia

  • podnieść kwestię, problem, sprawę; argument, zarzut; zasługi
  • podnieść w literaturze, w przemówieniu, w rozmowie

Cytaty

Podniesiony w części wstępnej kasacji zarzut obrazy przepisów prawa materialnego jest oczywiście bezzasadny.

źródło: NKJP: POSTANOWIENIE Z DNIA 3 KWIETNIA 2006 R., Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Karna 2006-04-03

Pan poseł w swej interpelacji podniósł problem zaniku wielu wiejskich placówek kultury, szczególnie bibliotek i punktów bibliotecznych, spowodowanego znacznym ograniczeniem wydatków na kulturę oraz kurczeniem się, a często również likwidacją, naturalnej bazy, jaką były szkoły wiejskie, jedyne ośrodki kultury w tym środowisku.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 13.07.2000

Należy jednak w tym miejscu podnieść, że aktualnie upłynął już 2-letni termin przedawnienia karalności wykroczenia (art. 45 § 1 k.w.), gdyż czyn zarzucany oskarżonemu miał miejsce 16 grudnia 1999 r..

źródło: NKJP: WYROK Z DNIA 6 MAJA 2003 R., III KK 219/02, Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Karna, 2003-05-06

Składnia

(to), że ZDANIE + podnieść +
CO
bez ograniczeń + podnieść +
że ZDANIE

Frazeologizmy

ktoś podjął rękawicę
ktoś podniósł rękawicę
ktoś podniósł broń przeciw/przeciwko komuś
ktoś podniósł oręż przeciw/przeciwko komuś
ktoś podniósł coś do jakiejś potęgi
ktoś podniósł coś do kwadratu
ktoś podniósł coś do sześcianu
ktoś podniósł głos
ktoś podniósł głowę
ktoś podniósł łeb
ktoś podniósł kotwicę
ktoś podniósł rękę na kogoś
ktoś podniósł rękę na kogoś/coś
ktoś podniósł z ruin coś
ktoś podniósł z gruzów coś
ktoś podniósł z upadku coś
ktoś podniósł z upadku kogoś
ktoś/coś podniósł/podniosło kogoś na nogi
ktoś/coś podniósł/podniosło na duchu kogoś
przy otwartej kurtynie
przy podniesionej kurtynie
z otwartą przyłbicą
z podniesioną przyłbicą
z podniesionym czołem
z podniesioną głową
Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2019
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN