Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *drěmati
1. spać
Definicja
Wymowa
[d-rzemać] lub [dż-żemać]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | ktoś ucina sobie drzemkę | |
| hiperonimy: | spać |
Połączenia
- drzemać na kazaniu, na ławce, na kanapie, na krześle
- drzemać przy stole
- drzemać w cieniu, w słońcu; w fotelu
- drzemać z nudów
- drzemać za biurkiem
- drzemać rozkosznie, smacznie, spokojnie; na wpół drzemiąc
Cytaty
|
Trwał święty miesiąc postu. Partyzanci w dzień drzemali w okopach i wygrzewali się w południowym słońcu. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Julia drzemała z książką na kolanach. źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997 |
|
|
Przeszli przez jezdnię, wcisnęli się między kosze handlarzy, którzy drzemali wśród gwaru, odruchowo z przymkniętymi oczami zachwalając owoce. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
|
W żółtych od brudu, deszczu i starości domach naprzeciwko kobiety rozwieszały na balkonach pranie, a ich mężowie drzemali w hamakach. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Przeklęci wybawcy, Gazeta Wyborcza, 1993-07-17 |
|
|
Burek, drzemiący w budzie za schroniskiem, podniósł się na jego widok i zaczął merdać ogonem. źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Dziewczyna z Ipanemy, 2003 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
drzemię |
drzemiemy |
|||
| 2 os. |
drzemiesz |
drzemiecie |
|||
| 3 os. |
drzemie |
drzemią |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drzemałem +(e)m drzemał |
drzemałam +(e)m drzemała |
drzemałom +(e)m drzemało |
drzemaliśmy +(e)śmy drzemali |
drzemałyśmy +(e)śmy drzemały |
| 2 os. |
drzemałeś +(e)ś drzemał |
drzemałaś +(e)ś drzemała |
drzemałoś +(e)ś drzemało |
drzemaliście +(e)ście drzemali |
drzemałyście +(e)ście drzemały |
| 3 os. |
drzemał |
drzemała |
drzemało |
drzemali |
drzemały |
bezosobnik: drzemano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę drzemał będę drzemać |
będę drzemała będę drzemać |
będę drzemało będę drzemać |
będziemy drzemali będziemy drzemać |
będziemy drzemały będziemy drzemać |
| 2 os. |
będziesz drzemał będziesz drzemać |
będziesz drzemała będziesz drzemać |
będziesz drzemało będziesz drzemać |
będziecie drzemali będziecie drzemać |
będziecie drzemały będziecie drzemać |
| 3 os. |
będzie drzemał będzie drzemać |
będzie drzemała będzie drzemać |
będzie drzemało będzie drzemać |
będą drzemali będą drzemać |
będą drzemały będą drzemać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
drzemmy |
|
| 2 os. |
drzem |
drzemcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drzemałbym bym drzemał |
drzemałabym bym drzemała |
drzemałobym bym drzemało |
drzemalibyśmy byśmy drzemali |
drzemałybyśmy byśmy drzemały |
| 2 os. |
drzemałbyś byś drzemał |
drzemałabyś byś drzemała |
drzemałobyś byś drzemało |
drzemalibyście byście drzemali |
drzemałybyście byście drzemały |
| 3 os. |
drzemałby by drzemał |
drzemałaby by drzemała |
drzemałoby by drzemało |
drzemaliby by drzemali |
drzemałyby by drzemały |
bezosobnik: drzemano by
bezokolicznik: drzemać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
drzemiąc
gerundium: drzemanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | drzemanie |
drzemania |
| D. | drzemania |
drzemań |
| C. | drzemaniu |
drzemaniom |
| B. | drzemanie |
drzemania |
| N. | drzemaniem |
drzemaniami |
| Ms. | drzemaniu |
drzemaniach |
| W. | drzemanie |
drzemania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: drzemiący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | drzemiący |
drzemiący |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiąca |
| D. | drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącej |
| C. | drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącej |
| B. | drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiącą |
| N. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącą |
| Ms. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | drzemiący |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiące |
| D. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
| C. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
| B. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiące |
| N. | drzemiącymi |
drzemiącymi |
drzemiącymi |
drzemiącymi |
| Ms. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
Składnia
| tylko Rz żywotny | + | drzemać | + |
|
2. tkwić w kimś
Definicja
Wymowa
[d-rzemać] lub [dż-żemać]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- agresja, bestia, pokusa, potencjał, potrzeba, strach, talent, tęsknota, współczucie, zło drzemie w kimś; energia, siła drzemie w kimś/czymś; lęki, (spore, wielkie) możliwości, obawy, pokłady czegoś, rezerwy, skłonności, zdolności, złe moce drzemią w kimś
- coś drzemie w czyimś ciele, w człowieku, w drużynie, w dzieciach, w każdym z nas, w sercach, w społeczeństwie, w zawodniku, w zespole
Cytaty
|
W każdym drzemią skłonności materialistyczne, konsumpcyjne, chęć, by posiadać; sztuka polega na tym, żeby umieć je powściągnąć. źródło: NKJP: Mniej znaczy więcej, Cosmopolitan, 1998, nr 7 |
|
|
Pracownicy Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Raciborzu chcą zainspirować dzieci i młodzież do rozwijania talentów, które drzemią w nich często głęboko ukryte. źródło: NKJP: (w): Zbadaj wzrok, Nowiny Raciborskie, 2005-01-11 |
|
|
W głębi podświadomości każdego człowieka drzemie pokusa, by czasem, choć przez chwilę, być kimś innym, powrócić do uśpionych marzeń z dzieciństwa albo niespełnionych planów wieku młodzieńczego. źródło: NKJP: (e): Kostiumowe szaleństwo, Nowiny Raciborskie, 2002-02-06 |
|
|
Czy da się stwierdzić, jak wielka energia drzemie we wnętrzu wulkanu? źródło: NKJP: Erupcja nam nie grozi, Dziennik Polski, 2001-08-01 |
|
|
Artystyczny polot i umiejętności drzemały w nim niemal od dzieciństwa. źródło: NKJP: M. Rutkowska: Wspomnienie. Odszedł mazowiecki Hefajstos, Tygodnik Ciechanowski, 2005-05-01 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
drzemię |
drzemiemy |
|||
| 2 os. |
drzemiesz |
drzemiecie |
|||
| 3 os. |
drzemie |
drzemią |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drzemałem +(e)m drzemał |
drzemałam +(e)m drzemała |
drzemałom +(e)m drzemało |
drzemaliśmy +(e)śmy drzemali |
drzemałyśmy +(e)śmy drzemały |
| 2 os. |
drzemałeś +(e)ś drzemał |
drzemałaś +(e)ś drzemała |
drzemałoś +(e)ś drzemało |
drzemaliście +(e)ście drzemali |
drzemałyście +(e)ście drzemały |
| 3 os. |
drzemał |
drzemała |
drzemało |
drzemali |
drzemały |
bezosobnik: drzemano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę drzemał będę drzemać |
będę drzemała będę drzemać |
będę drzemało będę drzemać |
będziemy drzemali będziemy drzemać |
będziemy drzemały będziemy drzemać |
| 2 os. |
będziesz drzemał będziesz drzemać |
będziesz drzemała będziesz drzemać |
będziesz drzemało będziesz drzemać |
będziecie drzemali będziecie drzemać |
będziecie drzemały będziecie drzemać |
| 3 os. |
będzie drzemał będzie drzemać |
będzie drzemała będzie drzemać |
będzie drzemało będzie drzemać |
będą drzemali będą drzemać |
będą drzemały będą drzemać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
drzemmy |
|
| 2 os. |
drzem |
drzemcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drzemałbym bym drzemał |
drzemałabym bym drzemała |
drzemałobym bym drzemało |
drzemalibyśmy byśmy drzemali |
drzemałybyśmy byśmy drzemały |
| 2 os. |
drzemałbyś byś drzemał |
drzemałabyś byś drzemała |
drzemałobyś byś drzemało |
drzemalibyście byście drzemali |
drzemałybyście byście drzemały |
| 3 os. |
drzemałby by drzemał |
drzemałaby by drzemała |
drzemałoby by drzemało |
drzemaliby by drzemali |
drzemałyby by drzemały |
bezosobnik: drzemano by
bezokolicznik: drzemać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
drzemiąc
gerundium: drzemanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | drzemanie |
drzemania |
| D. | drzemania |
drzemań |
| C. | drzemaniu |
drzemaniom |
| B. | drzemanie |
drzemania |
| N. | drzemaniem |
drzemaniami |
| Ms. | drzemaniu |
drzemaniach |
| W. | drzemanie |
drzemania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: drzemiący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | drzemiący |
drzemiący |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiąca |
| D. | drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącej |
| C. | drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącej |
| B. | drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiącą |
| N. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącą |
| Ms. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | drzemiący |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiące |
| D. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
| C. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
| B. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiące |
| N. | drzemiącymi |
drzemiącymi |
drzemiącymi |
drzemiącymi |
| Ms. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
Składnia
| tylko Rz nieżywotny | + | drzemać | + |
w +
KIM/CZYM
|
3. pozostawać w bezruchu
Definicja
Wymowa
[d-rzemać] lub [dż-żemać]
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Cytaty
|
Morze drzemie bez ruchu, gładkie, błękitne, nieogarnione. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976 |
|
|
Synowie wyjechali na wakacje, miasto drzemało w upale, rozleniwieni robotnicy stroili je w czerwień i biel. źródło: NKJP: Straszna babunia, Dziennik Polski, 2003-08-30 |
|
|
Opustoszałe pola drzemały w słońcu, żółte i czerwonawe. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
|
Atmosfera miasteczka drzemiącego wśród parków i szemrzących strumyków zdaje się przyciągać ludzi o twórczej duszy. źródło: NKJP: Co w życiu najważniejsze, Dziennik Polski, 2003-07-18 |
|
|
Zwały ziemi, ogromne głazy i pnie drzew drzemią pod śniegiem. Gdy mróz puści, nasiąknięta wodą ziemia może znowu ruszyć źródło: NKJP: Powódź śpi w śniegu, Dziennik Polski, 2002-01-14 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
drzemię |
drzemiemy |
|||
| 2 os. |
drzemiesz |
drzemiecie |
|||
| 3 os. |
drzemie |
drzemią |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drzemałem +(e)m drzemał |
drzemałam +(e)m drzemała |
drzemałom +(e)m drzemało |
drzemaliśmy +(e)śmy drzemali |
drzemałyśmy +(e)śmy drzemały |
| 2 os. |
drzemałeś +(e)ś drzemał |
drzemałaś +(e)ś drzemała |
drzemałoś +(e)ś drzemało |
drzemaliście +(e)ście drzemali |
drzemałyście +(e)ście drzemały |
| 3 os. |
drzemał |
drzemała |
drzemało |
drzemali |
drzemały |
bezosobnik: drzemano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę drzemał będę drzemać |
będę drzemała będę drzemać |
będę drzemało będę drzemać |
będziemy drzemali będziemy drzemać |
będziemy drzemały będziemy drzemać |
| 2 os. |
będziesz drzemał będziesz drzemać |
będziesz drzemała będziesz drzemać |
będziesz drzemało będziesz drzemać |
będziecie drzemali będziecie drzemać |
będziecie drzemały będziecie drzemać |
| 3 os. |
będzie drzemał będzie drzemać |
będzie drzemała będzie drzemać |
będzie drzemało będzie drzemać |
będą drzemali będą drzemać |
będą drzemały będą drzemać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
drzemmy |
|
| 2 os. |
drzem |
drzemcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drzemałbym bym drzemał |
drzemałabym bym drzemała |
drzemałobym bym drzemało |
drzemalibyśmy byśmy drzemali |
drzemałybyśmy byśmy drzemały |
| 2 os. |
drzemałbyś byś drzemał |
drzemałabyś byś drzemała |
drzemałobyś byś drzemało |
drzemalibyście byście drzemali |
drzemałybyście byście drzemały |
| 3 os. |
drzemałby by drzemał |
drzemałaby by drzemała |
drzemałoby by drzemało |
drzemaliby by drzemali |
drzemałyby by drzemały |
bezosobnik: drzemano by
bezokolicznik: drzemać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
drzemiąc
gerundium: drzemanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | drzemanie |
drzemania |
| D. | drzemania |
drzemań |
| C. | drzemaniu |
drzemaniom |
| B. | drzemanie |
drzemania |
| N. | drzemaniem |
drzemaniami |
| Ms. | drzemaniu |
drzemaniach |
| W. | drzemanie |
drzemania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: drzemiący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | drzemiący |
drzemiący |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiąca |
| D. | drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiącej |
| C. | drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącemu |
drzemiącej |
| B. | drzemiącego |
drzemiącego |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiącą |
| N. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącą |
| Ms. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | drzemiący |
drzemiący |
drzemiące |
drzemiące |
| D. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
| C. | drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
drzemiącym |
| B. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiące |
| N. | drzemiącymi |
drzemiącymi |
drzemiącymi |
drzemiącymi |
| Ms. | drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
drzemiących |
Składnia
| tylko Rz nieżywotny | + | drzemać | + |
|