UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

obierać

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *obbirati, *obbirajǫ 'obierać, ściągać, zdzierać, oczyszczać; wybierać; wzbierać (nanosić)'

Czasownik z przedrostkiem *ob- od  psł.  *birati, *birajǫ, który pozostaje w bezpośredniej relacji z *ob-bьrati, *ob-berǫ. Zob.  brać .

1. ziemniaki

Definicja

usuwać łupinę, skórkę lub inną wierzchnią warstwę

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Połączenia

  • obierać ananasy, banana, bób, brzoskwinie, buraki, cebulę, cukinię, cytrynę, czosnek, dynię, gruszki, jabłka, jajka na twardo, jarzyny, kapustę, karpia, kartofle, kiwi, mandarynkę, marchewkę, mięso, migdały, ogórek, owoc, parówkę, pomarańcze, pomidora, warzywa, włoszczyznę, ziemniaki; skórkę; skorupki, szypułki
  • obierać warstwa po warstwie
  • obierać kozikiem, nożem, nożykiem, scyzorykiem
  • obierać do połowy; do sałatki
  • obierać przed gotowaniem, przed przyrządzeniem, przed spożyciem
  • obierać na kompot, na obiad
  • obierać w dłoni; w rękawiczkach
  • obierać z kory, z kości, z liści, z ości; ze skorupki, ze skórki, ze skóry
  • obierać cienko, starannie; grubo; na stojąco
  • musieć, nie chcieć, nie lubić, nie nadążać, zacząć obierać; należy, trzeba obierać
  • obierać i jeść, obierać i kroić, obierać i myć, obierać i przekrawać, obierać i przepuszczać przez maszynkę, obierać, sortować i pakować, obierać i trzeć, obierać i wyciskać; czyścić i obierać, wycinać gniazda nasienne i obierać

Cytaty

W tym samym garniturze obierał ziemniaki, ładował węgiel do pieca i zamiatał liście.

źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005

- Na początku dzielę kawałek drewna na ćwiartki. Obieram go z kory. Takie klocki schną na poddaszu co najmniej pięć lat.

źródło: NKJP: Rafał Banaszek: Musi mieć natchnienie, Echo Dnia, 2005-05-06

Od strony zatoki sprzedawca podciąga swój wózek, rozkłada kramik, obiera pomarańcze nożem, jakim gdzie indziej podrzyna się gardło świniom.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006

Nadal trzymał się zupełnie samotnie, nie zawarł żadnych znajomości oprócz całkiem przelotnych, z widzenia. Trochę i dlatego, że głupio mu byłoby odwijać przy kimś swój posiłek i obierać skórkę z zimnych kartofli.

źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obieram
 obieramy
2 os. obierasz
 obieracie
3 os. obiera
 obierają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałem
+(e)m obierał
 obierałam
+(e)m obierała
 obierałom
+(e)m obierało
 obieraliśmy
+(e)śmy obierali
 obierałyśmy
+(e)śmy obierały
2 os. obierałeś
+(e)ś obierał
 obierałaś
+(e)ś obierała
 obierałoś
+(e)ś obierało
 obieraliście
+(e)ście obierali
 obierałyście
+(e)ście obierały
3 os. obierał
 obierała
 obierało
 obierali
 obierały

bezosobnik: obierano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę obierał
będę obierać
 będę obierała
będę obierać
 będę obierało
będę obierać
 będziemy obierali
będziemy obierać
 będziemy obierały
będziemy obierać
2 os. będziesz obierał
będziesz obierać
 będziesz obierała
będziesz obierać
 będziesz obierało
będziesz obierać
 będziecie obierali
będziecie obierać
 będziecie obierały
będziecie obierać
3 os. będzie obierał
będzie obierać
 będzie obierała
będzie obierać
 będzie obierało
będzie obierać
 będą obierali
będą obierać
 będą obierały
będą obierać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obierajmy
2 os. obieraj
 obierajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałbym
bym obierał
 obierałabym
bym obierała
 obierałobym
bym obierało
 obieralibyśmy
byśmy obierali
 obierałybyśmy
byśmy obierały
2 os. obierałbyś
byś obierał
 obierałabyś
byś obierała
 obierałobyś
byś obierało
 obieralibyście
byście obierali
 obierałybyście
byście obierały
3 os. obierałby
by obierał
 obierałaby
by obierała
 obierałoby
by obierało
 obieraliby
by obierali
 obierałyby
by obierały

bezosobnik: obierano by

bezokolicznik: obierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: obierając

gerundium: obieranie

imiesłów przymiotnikowy czynny: obierający

imiesłów przymiotnikowy bierny: obierany

odpowiednik aspektowy: obrać

Składnia

Rzosobowy + obierać +
CO + (z CZEGO)

2. z owoców

Definicja

zdejmować coś z kogoś lub z czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

  • obierać krzak; truskawki
  • obierać z malin

Cytaty

Pani, o, łata na łacie, a mój stary jeszcze kopie przez sen, jakby diabła miał w nogach, to każdego rana cali w piórach jesteśmy. I obieraj to potem z siebie, ile to schodzi, a tu świnie, krowy.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

W koszyku było jeszcze jedno jabłko. Złote. Widocznie spadło tam, gdy dziewczyna z pełnym koszykiem przemykała się pod niskim sadem. Ważyłem je w dłoni, obierając starannie z puszku.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1968

Były splątane i gęste. Nie zważając na czepiające się ubrania kolce, wpełzłam do środka takiego krzaka i, przyginając gałązki, wargami obierałam je z malin.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996

W ubiegłym roku do wyścigów w obieraniu truskawek na czas stanęli nie tylko bielinianie, ale również świętokrzyskie VIP-y oraz goście z zagranicy.

źródło: NKJP: /pac/: Sprint czarownicy, Echo Dnia, 2005-05-31

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obieram
 obieramy
2 os. obierasz
 obieracie
3 os. obiera
 obierają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałem
+(e)m obierał
 obierałam
+(e)m obierała
 obierałom
+(e)m obierało
 obieraliśmy
+(e)śmy obierali
 obierałyśmy
+(e)śmy obierały
2 os. obierałeś
+(e)ś obierał
 obierałaś
+(e)ś obierała
 obierałoś
+(e)ś obierało
 obieraliście
+(e)ście obierali
 obierałyście
+(e)ście obierały
3 os. obierał
 obierała
 obierało
 obierali
 obierały

bezosobnik: obierano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę obierał
będę obierać
 będę obierała
będę obierać
 będę obierało
będę obierać
 będziemy obierali
będziemy obierać
 będziemy obierały
będziemy obierać
2 os. będziesz obierał
będziesz obierać
 będziesz obierała
będziesz obierać
 będziesz obierało
będziesz obierać
 będziecie obierali
będziecie obierać
 będziecie obierały
będziecie obierać
3 os. będzie obierał
będzie obierać
 będzie obierała
będzie obierać
 będzie obierało
będzie obierać
 będą obierali
będą obierać
 będą obierały
będą obierać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obierajmy
2 os. obieraj
 obierajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałbym
bym obierał
 obierałabym
bym obierała
 obierałobym
bym obierało
 obieralibyśmy
byśmy obierali
 obierałybyśmy
byśmy obierały
2 os. obierałbyś
byś obierał
 obierałabyś
byś obierała
 obierałobyś
byś obierało
 obieralibyście
byście obierali
 obierałybyście
byście obierały
3 os. obierałby
by obierał
 obierałaby
by obierała
 obierałoby
by obierało
 obieraliby
by obierali
 obierałyby
by obierały

bezosobnik: obierano by

bezokolicznik: obierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: obierając

gerundium: obieranie

imiesłów przymiotnikowy czynny: obierający

imiesłów przymiotnikowy bierny: obierany

odpowiednik aspektowy: obrać

Składnia

Rzosobowy + obierać +
KOGO/CO + z CZEGO

3. z pieniędzy

Definicja

pozbawiać czegoś ważnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozbawiać

Połączenia

  • obierać z pieniędzy

Cytaty

Chciałbym jednak powiedzieć, [...] że z tą energetyką nie jest tak pięknie. To nie jest gałąź przemysłu, która w sposób ciągły może być obierana z pieniędzy.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.06.1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obieram
 obieramy
2 os. obierasz
 obieracie
3 os. obiera
 obierają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałem
+(e)m obierał
 obierałam
+(e)m obierała
 obierałom
+(e)m obierało
 obieraliśmy
+(e)śmy obierali
 obierałyśmy
+(e)śmy obierały
2 os. obierałeś
+(e)ś obierał
 obierałaś
+(e)ś obierała
 obierałoś
+(e)ś obierało
 obieraliście
+(e)ście obierali
 obierałyście
+(e)ście obierały
3 os. obierał
 obierała
 obierało
 obierali
 obierały

bezosobnik: obierano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę obierał
będę obierać
 będę obierała
będę obierać
 będę obierało
będę obierać
 będziemy obierali
będziemy obierać
 będziemy obierały
będziemy obierać
2 os. będziesz obierał
będziesz obierać
 będziesz obierała
będziesz obierać
 będziesz obierało
będziesz obierać
 będziecie obierali
będziecie obierać
 będziecie obierały
będziecie obierać
3 os. będzie obierał
będzie obierać
 będzie obierała
będzie obierać
 będzie obierało
będzie obierać
 będą obierali
będą obierać
 będą obierały
będą obierać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obierajmy
2 os. obieraj
 obierajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałbym
bym obierał
 obierałabym
bym obierała
 obierałobym
bym obierało
 obieralibyśmy
byśmy obierali
 obierałybyśmy
byśmy obierały
2 os. obierałbyś
byś obierał
 obierałabyś
byś obierała
 obierałobyś
byś obierało
 obieralibyście
byście obierali
 obierałybyście
byście obierały
3 os. obierałby
by obierał
 obierałaby
by obierała
 obierałoby
by obierało
 obieraliby
by obierali
 obierałyby
by obierały

bezosobnik: obierano by

bezokolicznik: obierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: obierając

gerundium: obieranie

imiesłów przymiotnikowy czynny: obierający

imiesłów przymiotnikowy bierny: obierany

odpowiednik aspektowy: obrać

Składnia

bez ograniczeń + obierać +
KOGO/CO + z CZEGO

4. cel

Definicja

decydować się na jedną z wielu możliwości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wybierać

Połączenia

  • obierać każdego dnia
  • obierać azymut, cel, drogę, formę, kierunek, kolejność, kurs na coś, metodę, miejsce, opcje, politykę, specjalność, sposób, tryb... postępowania, stanowisko, strategię, styl, system filozoficzny, ścieżkę życiową, taktykę, temat, warianty, pewne wartości, jakieś życie
  • obierać na logo, na gabinet, na siedzibę
  • obierać w życiu
  • obierać za cel, za ostoję, za drugą ojczyznę, za podstawę działania, za przedmiot, za punkt odniesienia, wyjścia..., za temat
  • obierać dokładnie, instynktownie, kontrowersyjnie, świadomie; z rozmysłem

Cytaty

Każdy sam świadomie obiera jakąś formę niewoli. Bo nigdy tak nie było i nie będzie, żeby człowiek komuś lub czemuś nie był podporządkowany.

źródło: NKJP: Religia ? Jeśli tak, to jaka?, Internet

To prawda, że jeżeli spadnie świeży śnieg, to czasem jest tak duży opór, że trudno ujechać. Zdarza się również, że jest bardzo ślisko. Ale najważniejszy problem to ruch uliczny. Wystarczy jednak obierać trasy, gdzie jest on mniejszy.

źródło: NKJP: Kacper: Critical Mass - ekorozwój, 2000-09, prasa

Pracownicy socjalni Domów dla Bezdomnych odwiedzają miejsca, które „ludzie-tułacze” najczęściej obierają jako chwilowy azyl.

źródło: NKJP: Agnieszka Witczak: Bezdomni na klatkach, Echo Dnia, 2005-11-14

Kiedy trzydzieści parę lat temu właściciele Amwaya obierali na logo swojej firmy - kulę ziemską, uważano ich po trosze za romantycznych marzycieli, a po trosze za arogantów.

źródło: NKJP: Jerzy Sławomir Mac: Tajemnica Amwaya, 1998

Nie obieraj za cel działania czegoś, czego nie rozumiesz, co ci ktoś narzucił lub na co nie masz wpływu. I nie bierz na siebie zbyt wielu zadań, zwłaszcza takich, które są niemożliwe do wykonania.

źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz, Marcin Dubiniec: Zobaczę, jak rosną mandarynki, 2004, prasa

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obieram
 obieramy
2 os. obierasz
 obieracie
3 os. obiera
 obierają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałem
+(e)m obierał
 obierałam
+(e)m obierała
 obierałom
+(e)m obierało
 obieraliśmy
+(e)śmy obierali
 obierałyśmy
+(e)śmy obierały
2 os. obierałeś
+(e)ś obierał
 obierałaś
+(e)ś obierała
 obierałoś
+(e)ś obierało
 obieraliście
+(e)ście obierali
 obierałyście
+(e)ście obierały
3 os. obierał
 obierała
 obierało
 obierali
 obierały

bezosobnik: obierano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę obierał
będę obierać
 będę obierała
będę obierać
 będę obierało
będę obierać
 będziemy obierali
będziemy obierać
 będziemy obierały
będziemy obierać
2 os. będziesz obierał
będziesz obierać
 będziesz obierała
będziesz obierać
 będziesz obierało
będziesz obierać
 będziecie obierali
będziecie obierać
 będziecie obierały
będziecie obierać
3 os. będzie obierał
będzie obierać
 będzie obierała
będzie obierać
 będzie obierało
będzie obierać
 będą obierali
będą obierać
 będą obierały
będą obierać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obierajmy
2 os. obieraj
 obierajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałbym
bym obierał
 obierałabym
bym obierała
 obierałobym
bym obierało
 obieralibyśmy
byśmy obierali
 obierałybyśmy
byśmy obierały
2 os. obierałbyś
byś obierał
 obierałabyś
byś obierała
 obierałobyś
byś obierało
 obieralibyście
byście obierali
 obierałybyście
byście obierały
3 os. obierałby
by obierał
 obierałaby
by obierała
 obierałoby
by obierało
 obieraliby
by obierali
 obierałyby
by obierały

bezosobnik: obierano by

bezokolicznik: obierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: obierając

gerundium: obieranie

imiesłów przymiotnikowy czynny: obierający

imiesłów przymiotnikowy bierny: obierany

odpowiednik aspektowy: obrać

Składnia

Rz osobowy + obierać +
CO + (jako CO | na CO | za CO)

5. papieża

Definicja

wspólnie wyznaczać do pełnienia jakiejś funkcji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wybierać

Połączenia

  • obierać burmistrza, papieża, posła, prezesa, rząd, senatorów, urzędników, żonę
  • obierać królem, patronem
  • obierać do parlamentu
  • obierać na starostów
  • obierać na sejmikach, na wiecach
  • obierać w jakimś okręgu; w tajnym głosowaniu
  • obierać za bohatera, za patrona, za przeciwnika
  • obierać demokratycznie, tradycyjnie

Cytaty

1632 - umiera Zygmunt III Waza, 13 listopada „najzgodniejsza elekcja” obiera królem jego syna, Władysława IV Wazę.

źródło: NKJP: Spokój pod wulkanem, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-01-05

Po powrocie do Polski w listopadzie 1918 r. Piłsudski otrzymuje pełnię władzy. Wojna na ziemiach polskich była jednak dłuższa o ponad 2 lata. Sejm Ustawodawczy obiera Piłsudskiego 20 lutego 1919 r. na Naczelnika Państwa.

źródło: NKJP: Bogusław Uziembło: Józef Piłsudski 1867-1935, 2000, prasa

Apostoł Maciej wędrował przez Judeę, Etiopię i Kolchidę, głosząc Ewangelię. Jego ziemska wędrówka dopełniła się w Jerozolimie, gdzie zginął śmiercią męczeńską. Jego również w czasach średniowiecza obierały za swego patrona liczne cechy - opiekował się cieślami, stolarzami, kowalami, a także rzeźnikami i cukiernikami.

źródło: NKJP: Bogna Wernichowska: Zodiak apostolski (II), Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-10-12

Od ludzi, którzy zajmują wysoką pozycję wymagamy więcej. Rektor jest najwyższym urzędnikiem w uczelni, obieranym w dodatku drogą demokratyczną w tajnym głosowaniu.

źródło: NKJP: Barbara Cieszewska, Marek Wroński: Polemiki, 1998, prasa

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obieram
 obieramy
2 os. obierasz
 obieracie
3 os. obiera
 obierają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałem
+(e)m obierał
 obierałam
+(e)m obierała
 obierałom
+(e)m obierało
 obieraliśmy
+(e)śmy obierali
 obierałyśmy
+(e)śmy obierały
2 os. obierałeś
+(e)ś obierał
 obierałaś
+(e)ś obierała
 obierałoś
+(e)ś obierało
 obieraliście
+(e)ście obierali
 obierałyście
+(e)ście obierały
3 os. obierał
 obierała
 obierało
 obierali
 obierały

bezosobnik: obierano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę obierał
będę obierać
 będę obierała
będę obierać
 będę obierało
będę obierać
 będziemy obierali
będziemy obierać
 będziemy obierały
będziemy obierać
2 os. będziesz obierał
będziesz obierać
 będziesz obierała
będziesz obierać
 będziesz obierało
będziesz obierać
 będziecie obierali
będziecie obierać
 będziecie obierały
będziecie obierać
3 os. będzie obierał
będzie obierać
 będzie obierała
będzie obierać
 będzie obierało
będzie obierać
 będą obierali
będą obierać
 będą obierały
będą obierać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. obierajmy
2 os. obieraj
 obierajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. obierałbym
bym obierał
 obierałabym
bym obierała
 obierałobym
bym obierało
 obieralibyśmy
byśmy obierali
 obierałybyśmy
byśmy obierały
2 os. obierałbyś
byś obierał
 obierałabyś
byś obierała
 obierałobyś
byś obierało
 obieralibyście
byście obierali
 obierałybyście
byście obierały
3 os. obierałby
by obierał
 obierałaby
by obierała
 obierałoby
by obierało
 obieraliby
by obierali
 obierałyby
by obierały

bezosobnik: obierano by

bezokolicznik: obierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: obierając

gerundium: obieranie

imiesłów przymiotnikowy czynny: obierający

imiesłów przymiotnikowy bierny: obierany

odpowiednik aspektowy: obrać

Składnia

Rzosobowy + obierać +
KOGO + (KIM)
Rzosobowy + obierać +
KOGO + (na KOGO | za KOGO)

Frazeologizmy

ktoś obiera lepszą cząstkę
Data ostatniej modyfikacji: 17.10.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN