Chronologizacja
1. o śniegu
Definicja
Pochodzenie
psł. *orztopiti sę
Zob. topić 3.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | rozpuścić się, stopić się |
Połączenia
- lód, śnieg roztopił się
Cytaty
|
Uniósł kryształową szklankę, kostka lodu roztopiła się niemal zupełnie. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967 |
|
|
Wosk roztopił się od słońca, Ikar runął do morza, które od niego będzie zwane Ikaryjskim. źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 1997 |
|
|
Pod wpływem ciepła słonecznych promieni roztopiły się wieczne lody, woda spłynęła z gór tworząc strumienie, rzeki i jeziora, otaczając całą Ziemię bezdennym morzem. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996 |
|
|
Lodowa pokrywa na szczycie Kilimandżaro może roztopić się w ciągu najbliższych 20 lat, jeśli klimat Ziemi nadal będzie się ocieplał w dotychczasowym tempie. źródło: NKJP: (pap): Śniegi Kilimandżaro mogą zniknąć, Metropol, 2001, nr 20/02 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
roztopię się |
roztopimy się |
|||
| 2 os. |
roztopisz się |
roztopicie się |
|||
| 3 os. |
roztopi się |
roztopią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
roztopiłem się +(e)m się roztopił |
roztopiłam się +(e)m się roztopiła |
roztopiłom się +(e)m się roztopiło |
roztopiliśmy się +(e)śmy się roztopili |
roztopiłyśmy się +(e)śmy się roztopiły |
| 2 os. |
roztopiłeś się +(e)ś się roztopił |
roztopiłaś się +(e)ś się roztopiła |
roztopiłoś się +(e)ś się roztopiło |
roztopiliście się +(e)ście się roztopili |
roztopiłyście się +(e)ście się roztopiły |
| 3 os. |
roztopił się |
roztopiła się |
roztopiło się |
roztopili się |
roztopiły się |
bezosobnik: roztopiono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
roztopmy się |
|
| 2 os. |
roztop się |
roztopcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
roztopiłbym się bym się roztopił |
roztopiłabym się bym się roztopiła |
roztopiłobym się bym się roztopiło |
roztopilibyśmy się byśmy się roztopili |
roztopiłybyśmy się byśmy się roztopiły |
| 2 os. |
roztopiłbyś się byś się roztopił |
roztopiłabyś się byś się roztopiła |
roztopiłobyś się byś się roztopiło |
roztopilibyście się byście się roztopili |
roztopiłybyście się byście się roztopiły |
| 3 os. |
roztopiłby się by się roztopił |
roztopiłaby się by się roztopiła |
roztopiłoby się by się roztopiło |
roztopiliby się by się roztopili |
roztopiłyby się by się roztopiły |
bezosobnik: roztopiono by się
bezokolicznik: roztopić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
roztopiwszy się
gerundium: roztopienie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | roztopienie się |
roztopienia się |
| D. | roztopienia się |
roztopień się |
| C. | roztopieniu się |
roztopieniom się |
| B. | roztopienie się |
roztopienia się |
| N. | roztopieniem się |
roztopieniami się |
| Ms. | roztopieniu się |
roztopieniach się |
| W. | roztopienie się |
roztopienia się |
odpowiednik aspektowy: roztapiać się
Składnia
| Rznieżywotny | + | roztopić się | + |
|
2. we mgle
Definicja
Pochodzenie
Możliwa podwójna motywacja: 'tonąc zniknąć we mgle' (zob. topić 1.) lub 'zniknąć (rozpłynąć się, rozpuścić się jak ciało stałe pod wpływem ciepła)' (zob.topić 3.).
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- czyjaś sylwetka roztopiła się; kontury czegoś roztopiły się
- roztopić się w ciemnościach, w mroku, we mgle
Cytaty
|
Włosiak zapewne ręką wskazał kierunek, lecz gest ten nie miał szczególnego znaczenia, ponieważ roztopił się w ciemnościach. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Nie mogę narzekać, 2003 |
|
|
Oglądali cię... – Bydlaku! – słowa Dębczaka roztopiły się w mamrotaniu. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
|
Tłum cieni faluje z powiewem wiatru. Noc. Ciemne słupy latarni roztopiły się w czarnej nocy. źródło: NKJP: Światła za Wisłą, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-03-04 |
|
|
Maszyna odleciała i roztopiła się w niebie, na północnym zachodzie, tam, dokąd wskazywały cienie patrzących za nią ludzi. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
roztopię się |
roztopimy się |
|||
| 2 os. |
roztopisz się |
roztopicie się |
|||
| 3 os. |
roztopi się |
roztopią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
roztopiłem się +(e)m się roztopił |
roztopiłam się +(e)m się roztopiła |
roztopiłom się +(e)m się roztopiło |
roztopiliśmy się +(e)śmy się roztopili |
roztopiłyśmy się +(e)śmy się roztopiły |
| 2 os. |
roztopiłeś się +(e)ś się roztopił |
roztopiłaś się +(e)ś się roztopiła |
roztopiłoś się +(e)ś się roztopiło |
roztopiliście się +(e)ście się roztopili |
roztopiłyście się +(e)ście się roztopiły |
| 3 os. |
roztopił się |
roztopiła się |
roztopiło się |
roztopili się |
roztopiły się |
bezosobnik: roztopiono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
roztopmy się |
|
| 2 os. |
roztop się |
roztopcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
roztopiłbym się bym się roztopił |
roztopiłabym się bym się roztopiła |
roztopiłobym się bym się roztopiło |
roztopilibyśmy się byśmy się roztopili |
roztopiłybyśmy się byśmy się roztopiły |
| 2 os. |
roztopiłbyś się byś się roztopił |
roztopiłabyś się byś się roztopiła |
roztopiłobyś się byś się roztopiło |
roztopilibyście się byście się roztopili |
roztopiłybyście się byście się roztopiły |
| 3 os. |
roztopiłby się by się roztopił |
roztopiłaby się by się roztopiła |
roztopiłoby się by się roztopiło |
roztopiliby się by się roztopili |
roztopiłyby się by się roztopiły |
bezosobnik: roztopiono by się
bezokolicznik: roztopić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
roztopiwszy się
gerundium: roztopienie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | roztopienie się |
roztopienia się |
| D. | roztopienia się |
roztopień się |
| C. | roztopieniu się |
roztopieniom się |
| B. | roztopienie się |
roztopienia się |
| N. | roztopieniem się |
roztopieniami się |
| Ms. | roztopieniu się |
roztopieniach się |
| W. | roztopienie się |
roztopienia się |
odpowiednik aspektowy: roztapiać się
Składnia
|
|
+ | roztopić się | + |
(w CZYM)
|