UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

osoba

Chronologizacja

2 połowa XIV w., Bańk
XV w., Bor

Pochodzenie

ogsł. *osoba 'ten, kto jest sam ze sobą, sam na sam, pojedyncza osoba, jednostka'

Forma słowiańska od wyrażenia przyimkowego *o(b) sobě 'o sobie'

1. inteligentna

Definicja

konkretny człowiek - istota żywa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje znaczeniowe

synonimy:

osóbka, twarz

Połączenia

niska, wysoka; otyła, szczupła; dorosła, młoda; bliska, kochana, obca, nieznajoma, ukochana; ważna, wybitna; obecna osoba; osoba niepełnosprawna, samotna; duchowna
cztery, dwie, trzy osoby; pięć, sześć... osób
imię, nazwisko, wykształcenie osoby; grupa, zespół osób
małżeństwo, związek z jakąś osobą
poznać, spotkać osobę
pracować, rozmawiać z osobą

Cytaty

	Wśród poznanych osób byli oczywiście rodzice Norberta. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996
	Kiedyś, broniąc Wandy, powiedziała, że jej koleżanka jest osobą bezkompromisową i nie zważa na to, czy się komuś narazi, czy nie, potrafi nawet napyskować samemu naczelnemu. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991
	Dla Doroty córka od chwili urodzenia była najważniejszą osobą na świecie; ważniejszą niż mąż, niż rodzice, przyjaciele i niż ona sama. źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Kartki z białego zeszytu, 2008
	Poza moją małą bratanicą w Australii, poza Kirą w Hamburgu znam jeszcze jedną młodą osobę o tym imieniu: jest córką Agnieszki i Michała Dobroczyńskich z Warszawy. źródło: NKJP: Kira Gałczyńska: Nie wrócę tu nigdy czyli Pożegnanie z Mazurami, 1998
	Osoby, które wdychają dym powstający podczas pożaru, mogą ulec ciężkiemu zatruciu lub nawet umrzeć po kilku godzinach, mimo iż nie ulegną oparzeniom. źródło: NKJP: Grzegorz Bartosz: Druga twarz tlenu, 1995

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	osoba	osoby
D.	osoby	osób

C.	osobie	osobom
B.	osobę	osoby
N.	osobą	osobami
Ms.	osobie	osobach
W.	osobo	osoby

Informacja normatywna

W lp. używane częściej w odniesieniu do kobiety.

2. w powieści

Definicja

postać występująca w utworze artystycznym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

postać I

Połączenia

osoba komedii, powieści

Cytaty

Centralną osobą dramatu był generał Szabelka, który miał zaprowadzić wreszcie porządek w państwie.

źródło: NKJP: Stanisław Janicki: Generał mimo woli..., Trybuna Śląska, 2002-10-18

„Lubię kino czyste gatunkowo - deklaruje autor - które konsekwentnie trzyma się jednej konwencji”. Otóż owa czystość nie wydaje mi się tak nieskalana, jak można by sądzić, ani konsekwentna i precyzyjna, zwłaszcza w rysunku osób komedii.

źródło: NKJP: Zakochani, Dziennik Polski, 2000-02-11

Stefan Chwin: To nie jest powieść polityczna o bieżących wydarzeniach, raczej political fiction z metafizycznymi odniesieniami. Akcja toczy się koło roku 2015. Pierwsza Dama Polaków - osoba w mojej powieści całkowicie fikcyjna - dowiaduje się, że została zdradzona przez męża.

źródło: NKJP: Ucieczka z pałacu, Ozon nr 10, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	osoba	osoby
D.	osoby	osób

C.	osobie	osobom
B.	osobę	osoby
N.	osobą	osobami
Ms.	osobie	osobach
W.	osobo	osoby

Składnia

osoba

(CZEGO)

3. księcia

Definicja

używane w połączeniu z nazwiskiem, godnością, funkcją lub innym określeniem człowieka, dla podkreślenia, że chodzi właśnie o tego konkretnego człowieka, a nie innego

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

jego, jej, moja, twoja osoba; osoba królewska, książęca
osoba autora, dyrektora, króla, prezydenta; (Jezusa) Chrystusa

Cytaty

	Trzecie pytanie dotyczyło mojej osoby. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009
	Mówiąc to, cały czas wykonywał wokół osoby księcia specjalne gesty, mające rzucić na niego urok Hypnosa, to jest sprawić, by przestał sobą władać i poddał się woli maga. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003
	Choć osiągnięcie celu zawodowego się oddalało, Pater czuł, że znajduje się coraz bliżej celu osobistego, jaki wiązał z osobą Joanny. źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009
	Lowell zatrudnił się jako nauczyciel w rosnącym razem z linią kolejową miasteczku. Bardzo szybko znalazł też sobie żonę w osobie nauczycielki angielskiego. źródło: NKJP: Grzegorz Kopaczewski: Huta, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	osoba	osoby
D.	osoby	osób

C.	osobie	osobom
B.	osobę	osoby
N.	osobą	osobami
Ms.	osobie	osobach
W.	osobo	osoby

Składnia

	+	osoba	+	KOGO
	+	osoba	+	JAKA

4. w gramatyce

Definicja

jęz.

cecha rozróżniająca formy danego czasownika w zależności od tego, czy odnoszą się do mówiącego, do słuchacza, czy do kogoś lub czegoś innego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Połączenia

druga, pierwsza, trzecia osoba (liczby pojedynczej, mnogiej)
kategoria; formy osoby
odmieniać przez osoby

Cytaty

Z naukowcami nigdy nie wiadomo, jeszcze na studiach doktoranckich wpaja się im, by nigdy nie używali pierwszej osoby liczby pojedynczej, nawet jeśli nie mieli współpracowników.

źródło: NKJP: Carl Djerassi: Dylemat profesora Cantora, Gazeta Wyborcza, 1998-10-09

Do swoich byłych wychowanków, a było ich w sumie siedmioro, (dwie hrabianki pozostały we Francji) mówiła po imieniu, a oni do niej „nianiu” i w drugiej osobie liczby mnogiej, czyli - z szacunkiem, ale też z czułością.

źródło: NKJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1995

W tym programie wystarczy wpisać interesujący nas czasownik francuski, a zostanie wyświetlona jego odmiana przez osoby w liczbie pojedynczej i mnogiej.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	osoba	osoby
D.	osoby	osób

C.	osobie	osobom
B.	osobę	osoby
N.	osobą	osobami
Ms.	osobie	osobach
W.	osobo	osoby

Frazeologizmy

osoba dramatu
osoba fizyczna
osoba prawna
osoba publiczna
osoba trzecia
we własnej osobie

Data ostatniej modyfikacji: 03.12.2017