Chronologizacja
1. wgłębienie
Definicja
Pochodzenie
psł. *jama 'dół, jama'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
Połączenia
- głęboka jama; jamy bezdenne
- kopać jamę; odkryto jamy
- spaść, upaść, wpaść w jamę
Cytaty
|
Zamiast marmurowej podłogi w hotelowym hallu ziała głęboka jama wydrążona przez bombę, która przebiła dach i wybuchła w piwnicy, wciągając w otchłań mury. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Rodzice kopali kolejną płytką jamę, przykrywali drewnianymi balami, ziemią, liśćmi. źródło: NKJP: Pejzaż - Prezes świętej gminy, Dziennik Polski, 2001-03-10 |
|
|
Jeżeli wyszliśmy już z jamy w ciemnym lesie, jeśli idziemy ku jego skrajowi, to choć w lesie jest ciemno i czasem straszno, nie zawracajmy, bo znów znajdziemy się w jamie. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.04.1992 |
|
|
Pośliznęła się nagle i upadła w jamę wypełnioną zeschłymi liśćmi. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jama |
jamy |
|
| D. | jamy |
jam |
|
| C. | jamie |
jamom |
|
| B. | jamę |
jamy |
|
| N. | jamą |
jamami |
|
| Ms. | jamie |
jamach |
|
| W. | jamo |
jamy |
2. nora
Definicja
Pochodzenie
psł. *jama 'dół, jama'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Połączenia
- wilcza jama; bobrze, lisie, szczurze jamy
- jama borsuka, żmii
- rozkopywać jamy
Cytaty
|
Dzieciaki, brudne, skołtunione [...] skradały się krok w krok za gryzoniami, tropiły ich kryjówki, a potem rozkopywały szczurze jamy, by wykraść zakopane na zimę ziarno. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Znaleziono także jamę borsuka (jedną, ale może być więcej), jest para kruków gniazdujących, dzięcioły, bażanty, kuropatwy (które psy także płoszą), można spotkać również puszczyki. źródło: NKJP: Polowanie na sarny, Dziennik Polski - Kraków, 1999-01-18 |
|
|
Czasami zwierzęta czynią takie szkody, że rolnicy na własną rękę próbują się ich pozbyć. Nie przeszkadza im świadomość, że są to zwierzęta objęte ochroną. Próbują rozkopywać bobrze jamy, rozrzucają żeremia. źródło: NKJP: Iwona Sinkiewicz: Szatkują okolicę, Echo Dnia, 2005-03-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jama |
jamy |
|
| D. | jamy |
jam |
|
| C. | jamie |
jamom |
|
| B. | jamę |
jamy |
|
| N. | jamą |
jamami |
|
| Ms. | jamie |
jamach |
|
| W. | jamo |
jamy |
3. anatomia
Definicja
Pochodzenie
Kalka n.-łac. cavum .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- zaropiała jama; jama brzuszna, gębowa, płucna, ustna; jamy stawowe
- jama macicy
- bakterie; choroby; higiena; poparzenia; ścianki; śluzówka jamy (ustnej)
- krwotok; wymaz z jamy (ustnej)
- krwiak; ucisk; zrosty w jamie (brzusznej)
- otworzyć; zaszyć jamę (brzuszną)
Cytaty
|
Był nim kwiat pewnej tropikalnej rośliny, który orangutan urwał, włożył do jamy ustnej i zaczął intensywnie żuć. źródło: NKJP: Nauka - Małpa swoje wie, Dziennik Polski, 2000-12-27 |
|
|
Złe przyleganie protezy i zła higiena jamy ustnej powodują urazy błony śluzowej, stany zapalne oraz dolegliwości bólowe. źródło: NKJP: Tomasz Feder: Stomatolog radzi, Eko. U nas nr 23 (33), 2004 |
|
|
Podczas audiencji generalnej, gdy Ojciec Święty po raz drugi okrążał plac i zbliżał się do Bramy Spiżowej, Turek Mehmed Ali Agca strzelił do niego, raniąc go w jamę brzuszną, prawy łokieć i wskazujący palec prawej ręki. źródło: NKJP: O. Konrad Hejmo: Nowy Prefekt Domu Papieskiego - Biskup Stanisław Dziwisz, Niedziela nr 8, 1998 |
|
|
W środowisku lądowym trzeba natomiast dbać raczej o to, by ślina nie wyciekała z pyska. Służy temu jama gębowa - rozmaitej natury ograniczenie przestrzeni, w której następuje rozdrabnianie pokarmu. źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi: wprowadzenie do paleobiologii, 2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jama |
jamy |
|
| D. | jamy |
jam |
|
| C. | jamie |
jamom |
|
| B. | jamę |
jamy |
|
| N. | jamą |
jamami |
|
| Ms. | jamie |
jamach |
|
| W. | jamo |
jamy |
4. ubytek
Definicja
Pochodzenie
psł. *jama 'dół, jama'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ubytek |
Połączenia
- jama gruźlicza, pozapalna, pourazowa
Cytaty
|
Dokonano transfuzji krwi i stwierdzono w wyniku prześwietlenia rozległe jamy gruźlicze po obu stronach płuc. źródło: Internet |
|
|
Jeżeli cały epizod nie skończy się śmiercią, to w miejscu ogniska krwotocznego tworzy się pusta jama (jama pourazowa) - zniszczona tkanka zostaje uprzątnięta przez makrofagi i fagocyty. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jama |
jamy |
|
| D. | jamy |
jam |
|
| C. | jamie |
jamom |
|
| B. | jamę |
jamy |
|
| N. | jamą |
jamami |
|
| Ms. | jamie |
jamach |
|
| W. | jamo |
jamy |