UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ziewać

Chronologizacja

1437, SStp

Pochodzenie

psł. *zěvati 'otwierać szeroko usta, pysk wciągając głęboko powietrze, ziewać; otwierać się na całą szerkość, do głębi, ziać'

W etymologicznym związku (poprzez oboczność samogłoski rdzennej *ь : *ě) z psł. *zьjati 'otwierać się, rozwierać się, stać otworem'; zob. ziać

Definicja

mimowolnie wykonywać głęboki wdech, otwierając szeroko usta lub pysk

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

  • ziewać na lekcji, na zebraniu
  • ziewać z nudów, z niewyspania, ze zmęczenia, ze znużenia
  • ziewać bez skrępowania, głośno, od ucha do ucha, ostentacyjnie, przeciągle, szeroko, ukradkiem
  • ziewać jak hipopotam, jak krokodyl, jak smok
  • chce się komuś ziewać
  • ziewać i przeciągać się

Cytaty

Zagraniczny gość księcia ziewał dyskretnie.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Smoliarow przestał ziewać i zupełnie już otrząsnął się z senności.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Obywatel Prącz był człowiekiem starej daty: nie podawał ręki przez stół, zakrywał usta dłonią, kiedy ziewał, i zdejmował okulary słoneczne, kiedy się witał na ulicy, nawet jeśli to groziło dekonspiracją.

źródło: NKJP: Adam Czerniawski: Narracje ormiańskie, 2003

Małpy leniwie ziewały, co rzadko zdarza się im w ciągu dnia, papużki faliste usiadły w stadzie na grzędzie i skuliły się jak przed snem.

źródło: NKJP: Małpy ziewały, Dziennik Polski , 1999-08-12

Rozstawieni na dachu Centrum Kongresowego policyjni strzelcy wyborowi ziewali z nudów.

źródło: NKJP: Bitwa pod Wyszehradem, Dziennik Polski, 2000-09-30

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ziewam
ziewamy
2 os. ziewasz
ziewacie
3 os. ziewa
ziewają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ziewałem
+(e)m ziewał
ziewałam
+(e)m ziewała
ziewałom
+(e)m ziewało
ziewaliśmy
+(e)śmy ziewali
ziewałyśmy
+(e)śmy ziewały
2 os. ziewałeś
+(e)ś ziewał
ziewałaś
+(e)ś ziewała
ziewałoś
+(e)ś ziewało
ziewaliście
+(e)ście ziewali
ziewałyście
+(e)ście ziewały
3 os. ziewał
ziewała
ziewało
ziewali
ziewały

bezosobnik: ziewano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ziewał
będę ziewać
będę ziewała
będę ziewać
będę ziewało
będę ziewać
będziemy ziewali
będziemy ziewać
będziemy ziewały
będziemy ziewać
2 os. będziesz ziewał
będziesz ziewać
będziesz ziewała
będziesz ziewać
będziesz ziewało
będziesz ziewać
będziecie ziewali
będziecie ziewać
będziecie ziewały
będziecie ziewać
3 os. będzie ziewał
będzie ziewać
będzie ziewała
będzie ziewać
będzie ziewało
będzie ziewać
będą ziewali
będą ziewać
będą ziewały
będą ziewać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ziewajmy
2 os. ziewaj
ziewajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ziewałbym
bym ziewał
ziewałabym
bym ziewała
ziewałobym
bym ziewało
ziewalibyśmy
byśmy ziewali
ziewałybyśmy
byśmy ziewały
2 os. ziewałbyś
byś ziewał
ziewałabyś
byś ziewała
ziewałobyś
byś ziewało
ziewalibyście
byście ziewali
ziewałybyście
byście ziewały
3 os. ziewałby
by ziewał
ziewałaby
by ziewała
ziewałoby
by ziewało
ziewaliby
by ziewali
ziewałyby
by ziewały

bezosobnik: ziewano by

bezokolicznik: ziewać

imiesłów przysłówkowy współczesny: ziewając

gerundium: ziewanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ziewanie
ziewania
D. ziewania
ziewań
C. ziewaniu
ziewaniom
B. ziewanie
ziewania
N. ziewaniem
ziewaniami
Ms. ziewaniu
ziewaniach
W. ziewanie
ziewania

imiesłów przymiotnikowy czynny: ziewający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ziewający
ziewający
ziewający
ziewające
ziewająca
D. ziewającego
ziewającego
ziewającego
ziewającego
ziewającej
C. ziewającemu
ziewającemu
ziewającemu
ziewającemu
ziewającej
B. ziewającego
ziewającego
ziewający
ziewające
ziewającą
N. ziewającym
ziewającym
ziewającym
ziewającym
ziewającą
Ms. ziewającym
ziewającym
ziewającym
ziewającym
ziewającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ziewający
ziewający
ziewające
ziewające
D. ziewających
ziewających
ziewających
ziewających
C. ziewającym
ziewającym
ziewającym
ziewającym
B. ziewających
ziewających
ziewających
ziewające
N. ziewającymi
ziewającymi
ziewającymi
ziewającymi
Ms. ziewających
ziewających
ziewających
ziewających

Składnia

tylko Rz żywotny + ziewać + bez ograniczeń
Data ostatniej modyfikacji: 21.05.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj