Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *zěvati 'otwierać szeroko usta, pysk wciągając głęboko powietrze, ziewać; otwierać się na całą szerkość, do głębi, ziać'
W etymologicznym związku (poprzez oboczność samogłoski rdzennej *ь : *ě) z psł. *zьjati 'otwierać się, rozwierać się, stać otworem'; zob. ziać
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Połączenia
- ziewać na lekcji, na zebraniu
- ziewać z nudów, z niewyspania, ze zmęczenia, ze znużenia
- ziewać bez skrępowania, głośno, od ucha do ucha, ostentacyjnie, przeciągle, szeroko, ukradkiem
- ziewać jak hipopotam, jak krokodyl, jak smok
- chce się komuś ziewać
- ziewać i przeciągać się
Cytaty
Zagraniczny gość księcia ziewał dyskretnie. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |
|
Smoliarow przestał ziewać i zupełnie już otrząsnął się z senności. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
Obywatel Prącz był człowiekiem starej daty: nie podawał ręki przez stół, zakrywał usta dłonią, kiedy ziewał, i zdejmował okulary słoneczne, kiedy się witał na ulicy, nawet jeśli to groziło dekonspiracją. źródło: NKJP: Adam Czerniawski: Narracje ormiańskie, 2003 |
|
Małpy leniwie ziewały, co rzadko zdarza się im w ciągu dnia, papużki faliste usiadły w stadzie na grzędzie i skuliły się jak przed snem. źródło: NKJP: Małpy ziewały, Dziennik Polski , 1999-08-12 |
|
Rozstawieni na dachu Centrum Kongresowego policyjni strzelcy wyborowi ziewali z nudów. źródło: NKJP: Bitwa pod Wyszehradem, Dziennik Polski, 2000-09-30 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
ziewam |
ziewamy |
|||
2 os. |
ziewasz |
ziewacie |
|||
3 os. |
ziewa |
ziewają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
ziewałem +(e)m ziewał |
ziewałam +(e)m ziewała |
ziewałom +(e)m ziewało |
ziewaliśmy +(e)śmy ziewali |
ziewałyśmy +(e)śmy ziewały |
2 os. |
ziewałeś +(e)ś ziewał |
ziewałaś +(e)ś ziewała |
ziewałoś +(e)ś ziewało |
ziewaliście +(e)ście ziewali |
ziewałyście +(e)ście ziewały |
3 os. |
ziewał |
ziewała |
ziewało |
ziewali |
ziewały |
bezosobnik: ziewano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę ziewał będę ziewać |
będę ziewała będę ziewać |
będę ziewało będę ziewać |
będziemy ziewali będziemy ziewać |
będziemy ziewały będziemy ziewać |
2 os. |
będziesz ziewał będziesz ziewać |
będziesz ziewała będziesz ziewać |
będziesz ziewało będziesz ziewać |
będziecie ziewali będziecie ziewać |
będziecie ziewały będziecie ziewać |
3 os. |
będzie ziewał będzie ziewać |
będzie ziewała będzie ziewać |
będzie ziewało będzie ziewać |
będą ziewali będą ziewać |
będą ziewały będą ziewać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
ziewajmy |
|
2 os. |
ziewaj |
ziewajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
ziewałbym bym ziewał |
ziewałabym bym ziewała |
ziewałobym bym ziewało |
ziewalibyśmy byśmy ziewali |
ziewałybyśmy byśmy ziewały |
2 os. |
ziewałbyś byś ziewał |
ziewałabyś byś ziewała |
ziewałobyś byś ziewało |
ziewalibyście byście ziewali |
ziewałybyście byście ziewały |
3 os. |
ziewałby by ziewał |
ziewałaby by ziewała |
ziewałoby by ziewało |
ziewaliby by ziewali |
ziewałyby by ziewały |
bezosobnik: ziewano by
bezokolicznik: ziewać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
ziewając
gerundium: ziewanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | ziewanie |
ziewania |
D. | ziewania |
ziewań |
C. | ziewaniu |
ziewaniom |
B. | ziewanie |
ziewania |
N. | ziewaniem |
ziewaniami |
Ms. | ziewaniu |
ziewaniach |
W. | ziewanie |
ziewania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: ziewający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | ziewający |
ziewający |
ziewający |
ziewające |
ziewająca |
D. | ziewającego |
ziewającego |
ziewającego |
ziewającego |
ziewającej |
C. | ziewającemu |
ziewającemu |
ziewającemu |
ziewającemu |
ziewającej |
B. | ziewającego |
ziewającego |
ziewający |
ziewające |
ziewającą |
N. | ziewającym |
ziewającym |
ziewającym |
ziewającym |
ziewającą |
Ms. | ziewającym |
ziewającym |
ziewającym |
ziewającym |
ziewającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | ziewający |
ziewający |
ziewające |
ziewające |
D. | ziewających |
ziewających |
ziewających |
ziewających |
C. | ziewającym |
ziewającym |
ziewającym |
ziewającym |
B. | ziewających |
ziewających |
ziewających |
ziewające |
N. | ziewającymi |
ziewającymi |
ziewającymi |
ziewającymi |
Ms. | ziewających |
ziewających |
ziewających |
ziewających |
Składnia
tylko Rz żywotny | + | ziewać | + |