UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

trucizna

Chronologizacja

1449, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trucizna	trucizny
D.	trucizny	trucizn

C.	truciźnie	truciznom
B.	truciznę	trucizny
N.	trucizną	truciznami
Ms.	truciźnie	truciznach
W.	trucizno	trucizny

Pochodzenie

Od: psł. imiesłowu biernego czasu przeszłego *trutъ 'truty' z przyrostkiem -izna; zob. truć

1. na szczury

Definicja

substancja, która po dostaniu się do żywego organizmu uszkadza go lub powoduje śmierć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

silnie (szybko, wolno...) działająca, silna; odpowiednia; groźna, straszliwa, straszna, śmiertelna, zabójcza trucizna
trucizna dla człowieka, dla dziecka, dla ludzi, dla malucha; dla organizmu, dla serca, dla wątroby
trucizna na gryzonie, na mrówki, na muchy, na myszy, na robactwo, na szczury
trucizna w jedzeniu, w powietrzu, w spalinach; w ciele kogoś, w organizmie
trucizna i narkotyk, trucizna i sztylet
posmak; dawka, porcja, szczypta; działanie, moc; produkcja; ofiara trucizny; zawartość trucizn
antidotum na truciznę
badania nad truciznami; ampułka, fiolka, kapsułka, pastylka, pigułka, tabletka z trucizną
użyć/używać trucizny
zawierać; połknąć, wypić, zażyć; dodać (komuś), domieszać (do czegoś), dosypać (komuś), podać/podawać (komuś), stosować, wstrzyknąć (komuś/do czegoś), wsypać (do czegoś) truciznę
ucierpieć; paść, umierać od trucizny
działać, oddziaływać, zadziałać jak trucizna

Cytaty

	Rozejrzał się i zobaczywszy na macie talerz z resztkami sałatki rybnej, chwycił go, podniósł do nosa, powąchał... - Trucizna w jedzeniu, jestem tego pewny - rzekł krótko. A wtedy Porima podniosła ręce do szyi, jakby pragnąc rozerwać zaciskającą się na niej pętlę, a jej twarz istotnie przypominała twarz człowieka, który się dusi, oczy wychodziły z orbit, a półotwarte usta z trudem chwytały powietrze. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001
	Na pytania sąsiadów, czym posypuje jedzenie, twierdziła, że to jest mąka. Została przyłapana na gorącym uczynku. Substancja, którą Janina B. posypywała jedzenie, okazała się trucizną na gryzonie. Otrute zwierzęta męczyły się przez wiele godzin, a nawet dni. źródło: NKJP: (GG), (G.P.): Zamęczony szczeniak, Dziennik Bałtycki, 2000-01-19
	Szyfman wspomina też jak miejscowy komendant policji granatowej otrzymał rozkaz zastrzelenia Żydówki i otrucia jej dwuletniego dziecka. Kobietę zabił, ale żaden z miejscowych lekarzy ani żadna z aptek nie zgodziła się na wypisanie recepty na truciznę dla dziecka. źródło: NKJP: (ALG): Pamiętnik z czasu holocaustu, Dziennik Polski, 2006-04-01
	Scheele miał zawsze słabe zdrowie, cierpiał na reumatyzm, a jego zgon przyspieszyło niewątpliwie to, że miał zwyczaj smakowania badanych związków chemicznych i opisywania swych wrażeń. Wiele z tych substancji było silnymi truciznami. źródło: NKJP: Andrzej Kajetan Wróblewski: Uczeni w angdocie, Wiedza i Życie, nr 2, 2001
	Jak żyć w zdegradowanym środowisku? [...] wielu zagrożeń można uniknąć [...], na jazdę rowerem warto wybierać tereny odległe od ruchliwych tras, bowiem intensywny ruch połączony z wdychaniem ponad 1000 różnych trucizn zawartych w spalinach samochodowych na pewno nie posłuży zdrowiu [...]. źródło: NKJP: Anna Ganiek: Materiały do lekcji ekologii dla szkoły podstawowej i gimnazjum. Zatrute środowisko, Wychowawca, nr 113, 2002-05

Składnia

	+	trucizna	+	(dla KOGO/CZEGO)
	+	trucizna	+	(na CO)

2. zazdrości

Definicja

książk.

coś, co negatywnie lub podstępnie działa na psychikę, emocje czy zachowanie danej osoby bądź na stosunki między ludźmi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

prawdziwa; słodka trucizna
trucizna bezładu, miłości, nieufności, zazdrości, życia; cywilizacji, fanatyzmu, komunizmu, propagandy, współczesnego świata
trucizna dla duszy, dla psychiki, dla umysłu; dla koniunktury, dla systemu
trucizna płynie, sączy się
sączyć truciznę (w serce, w umysły, w czyjeś życie...)

Cytaty

	Lansowany przez media obraz człowieka sukcesu pogarsza, zdaniem ekspertów, psychiczną kondycję ludzi. – Cywilizacja bywa trucizną dla duszy. Jej cechami są choćby nadmierny indywidualizm, kult niezależności, rozluźnienie tradycyjnych więzi społecznych [...]. źródło: NKJP: (KJP): Cywilizacja trucizną dla duszy, Gazeta Krakowska, 2004-10-25
	Ale nie zmuszajcie mnie, żebym truciznę tych materialistycznych bredni sączył w niewinne umysły moich uczniów. Już i tak wystarczająco ogłupiają ich komuniści. źródło: NKJP: Marek Harny: Zdrajca, 2007
	Obawiałem się, aby trucizna zazdrości nie rozprzestrzeniła się w jego ciele. Wiedziałem bowiem, że jego dusza była wrażliwa na ten jad. źródło: NKJP: Max Gallo: Konstantyn Wielki Imperium Chrystusa, 2009
	[...] chwała twych niezwykłych doświadczeń dotarła już nawet do Rzymu - skłamałem gładko, [...] oblicze gospodarza rozjaśniło się po chwili jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, co oznaczało, iż zręcznie potrąciłem w jego duszy strunę próżności [...].. Kiedy zawarta w mych słowach słodka trucizna w pełni rozlała się po arteriach jego serca, spojrzał na mnie znacznie przychylniej. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006
	A zdrada - trucizna miłości? Czy naprawdę wpisana jest w naturę człowieka? źródło: NKJP: Andrzej Szczeklik: Kore: o chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, 2007

Składnia

	+	trucizna	+	(CZEGO)
	+	trucizna	+	(dla CZEGO)

Frazeologizmy

biała śmierć

Data ostatniej modyfikacji: 17.02.2023