UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dać się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dam się	damy się
2 os.	dasz się	dacie się
3 os.	da się	dadzą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dałem się +(e)m się dał	dałam się +(e)m się dała	dałom się +(e)m się dało	daliśmy się +(e)śmy się dali	dałyśmy się +(e)śmy się dały
2 os.	dałeś się +(e)ś się dał	dałaś się +(e)ś się dała	dałoś się +(e)ś się dało	daliście się +(e)ście się dali	dałyście się +(e)ście się dały
3 os.	dał się	dała się	dało się	dali się	dały się

bezosobnik: dano się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dajmy się
2 os.	daj się	dajcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dałbym się bym się dał	dałabym się bym się dała	dałobym się bym się dało	dalibyśmy się byśmy się dali	dałybyśmy się byśmy się dały
2 os.	dałbyś się byś się dał	dałabyś się byś się dała	dałobyś się byś się dało	dalibyście się byście się dali	dałybyście się byście się dały
3 os.	dałby się by się dał	dałaby się by się dała	dałoby się by się dało	daliby się by się dali	dałyby się by się dały

bezosobnik: dano by się

bezokolicznik: dać się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: dawszy się

gerundium: danie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	danie się	dania się
D.	dania się	dań się
C.	daniu się	daniom się
B.	danie się	dania się
N.	daniem się	daniami się
Ms.	daniu się	daniach się
W.	danie się	dania się

odpowiednik aspektowy: dawać się

Pochodzenie

Zob. dać

1. zwątpieniu

Definicja

pot.

dopuścić do tego, aby danej osobie stało się coś złego lub ktoś zrobił coś niekorzystnego dla niej

Noty o użyciu

Zwykle z przeczeniem.

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Cytaty

	Miał świadomość, że musi się pilnować, ale równocześnie wierzył, że jest dość stary i doświadczony, żeby nie dać się pokusom, nawet gdyby miały polegać na zbytnim poluzowaniu więzów wyobraźni. źródło: NKJP: Marek Harny: Zdrajca, 2007
	Piegowaty Józek z Malinowej przez całe życie darzył Bronka szacunkiem, zwłaszcza od dnia, w którym zaczęli się przekomarzać i od słowa do słowa doszło do bójki. Jedenastoletni Bronek nie dał się starszemu o dwa lata Józkowi i zarobił na jego respekt. źródło: NKJP: Aleksander Kropiwnicki: Zajezdnia Londyn, 2007
	Polacy uwierzyli, że przyszłość należy do obrotnego „japiszona”[...] jego postać [...] mobilizuje ich dziś do walki, by nie dać się bezrobociu i nędzy, by wypłynąć jako biznesmen, urzędnik zachodniego banku, a choćby sprzedawca na Stadionie Dziesięciolecia. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Orzeł jaskiniowy, Gazeta Wyborcza, 1992-02-08
	Na razie nic nie złowiłem, a siedzę już półtorej godziny – zżymał się wędkarz, ale nie dał się zwątpieniu. źródło: NKJP: Dariusz Zalega: Pod znakiem karpia, Trybuna Śląska, 2001-06-30
	Emocje związane z trwającym mundialem udzieliły się pikietującym. – Ole, ole, ole, ole! Nie damy się, nie damy się! – zaintonowali na melodię pieśni kibiców. źródło: NKJP: W obronie pracy, Trybuna Śląska, 2002-06-05

Składnia

Rz_osobowy

dać się

KOMU/CZEMU

2. zrobić

Definicja

używane do zakomunikowania, że jest możliwe wykonanie czynności wskazanej sąsiadującym czasownikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	można
	antonimy:	nie sposób

Połączenia

da się policzyć, wytrzymać, zauważyć, zrobić
kogo, co, gdzie, jak, z kim się da

Cytaty

Czy da się pogodzić wyczynowe uprawianie sportu na poziomie I czy II ligi z dziennymi studiami? – Myślę, że wszystko da się pogodzić, przy dobrej organizacji czasu pracy.

źródło: NKJP: Pierwsza strzelba szczypiornistów, Mazowieckie To i Owo, 2010-01-21

Gdyby na przykład dało się odtworzyć los tych lichtarzy. Nie historię, los. Moglibyśmy się wówczas wiele rzeczy dowiedzieć i o ludziach, u których były w posiadaniu.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Coraz bardziej popularna staje się profesja detektywa, który nie tropi przestępców, ale śledzi, podpatruje, węszy gdzie się da.

źródło: NKJP: Jan Tomkowski: Ciemne skrzydła Ikara. Eseje o rozpaczy, 2009

Składnia

dać się

BEZOKOLICZNIK

Frazeologizmy

czegoś nie da się porównać z czymś
można wytrzymać
da się wytrzymać

Data ostatniej modyfikacji: 28.05.2014