Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
drżę |
drżymy |
|||
| 2 os. |
drżysz |
drżycie |
|||
| 3 os. |
drży |
drżą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drżałem +(e)m drżał |
drżałam +(e)m drżała |
drżałom +(e)m drżało |
drżeliśmy +(e)śmy drżeli |
drżałyśmy +(e)śmy drżały |
| 2 os. |
drżałeś +(e)ś drżał |
drżałaś +(e)ś drżała |
drżałoś +(e)ś drżało |
drżeliście +(e)ście drżeli |
drżałyście +(e)ście drżały |
| 3 os. |
drżał |
drżała |
drżało |
drżeli |
drżały |
bezosobnik: drżano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę drżał będę drżeć |
będę drżała będę drżeć |
będę drżało będę drżeć |
będziemy drżeli będziemy drżeć |
będziemy drżały będziemy drżeć |
| 2 os. |
będziesz drżał będziesz drżeć |
będziesz drżała będziesz drżeć |
będziesz drżało będziesz drżeć |
będziecie drżeli będziecie drżeć |
będziecie drżały będziecie drżeć |
| 3 os. |
będzie drżał będzie drżeć |
będzie drżała będzie drżeć |
będzie drżało będzie drżeć |
będą drżeli będą drżeć |
będą drżały będą drżeć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
drżyjmy |
|
| 2 os. |
drżyj |
drżyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
drżałbym bym drżał |
drżałabym bym drżała |
drżałobym bym drżało |
drżelibyśmy byśmy drżeli |
drżałybyśmy byśmy drżały |
| 2 os. |
drżałbyś byś drżał |
drżałabyś byś drżała |
drżałobyś byś drżało |
drżelibyście byście drżeli |
drżałybyście byście drżały |
| 3 os. |
drżałby by drżał |
drżałaby by drżała |
drżałoby by drżało |
drżeliby by drżeli |
drżałyby by drżały |
bezosobnik: drżano by
bezokolicznik: drżeć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
drżąc
gerundium: drżenie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | drżenie |
drżenia |
| D. | drżenia |
drżeń |
| C. | drżeniu |
drżeniom |
| B. | drżenie |
drżenia |
| N. | drżeniem |
drżeniami |
| Ms. | drżeniu |
drżeniach |
| W. | drżenie |
drżenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: drżący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | drżący |
drżący |
drżący |
drżące |
drżąca |
| D. | drżącego |
drżącego |
drżącego |
drżącego |
drżącej |
| C. | drżącemu |
drżącemu |
drżącemu |
drżącemu |
drżącej |
| B. | drżącego |
drżącego |
drżący |
drżące |
drżącą |
| N. | drżącym |
drżącym |
drżącym |
drżącym |
drżącą |
| Ms. | drżącym |
drżącym |
drżącym |
drżącym |
drżącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | drżący |
drżący |
drżące |
drżące |
| D. | drżących |
drżących |
drżących |
drżących |
| C. | drżącym |
drżącym |
drżącym |
drżącym |
| B. | drżących |
drżących |
drżących |
drżące |
| N. | drżącymi |
drżącymi |
drżącymi |
drżącymi |
| Ms. | drżących |
drżących |
drżących |
drżących |
Pochodzenie
psł. *drъžati 'trząść się, dygotać'
1. z zimna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | dygotać, trząść się, trzepotać się |
Połączenia
- ciało, liść, ziemia drży; mury; palce, ręce, usta, wargi drżą
- drżeć od detonacji, od huku, od krzyku, od wybuchów
- drżeć z chłodu i wilgoci, z ciekawości, z gniewu i bezradności, z emocji, z lęku, z niepewności, z niepokoju, z oburzenia, z podniecenia, z pośpiechu, z przejęcia, z przerażenia, z radości, z rozkoszy, ze strachu, z trwogi, z wyczerpania, z wysiłku, z wściekłości, ze wzruszenia, z zimna, ze zmęczenia
- drżeć jak w gorączce, jak w febrze, jak listek na wietrze; drżeć jak osika, jak struna, jak trzcina
- drżeć i blednąć, drżeć i dygotać, drżeć i huczeć, drżeć i wibrować
Cytaty
|
Zobaczył w świetle latarni, jak drżą jego ręce, leżące na kierownicy. źródło: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005 |
|
|
Mock drżał z zimna i usiłował przypomnieć sobie miasto nad Pregołą, w którym podczas wojny spędził kilka miesięcy w szpitalu wojskowym. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007 |
|
|
W lesie mrok był jeszcze większy, od czasu do czasu z drzew spadały małe krople wody, wilgotna ścieżka była śliska, Anna wyraźnie drżała z przemęczenia i niewyspania. źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1979 |
|
|
Do naszej dzisiejszej bazyliki [...] wchodziły dwie kompanie. Kościół drżał pod butami podzelowanych żołnierskich butów. źródło: NKJP: (izis): Świętowanie w nowej sali, Tygodnik Rybnicki, 2008-11-04 |
|
|
Transportowy francuski samolot wojskowy drżał od huku motoru. źródło: KWSJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957 |
Składnia
|
+ | drżeć | + |
z CZEGO | od CZEGO
|
2. o czyjś los
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | bać się, lękać się, strachać się | |
| hiperonimy: | martwić się |
Połączenia
- drżeć o swój autorytet, o swoje bezpieczeństwo, o swój dobytek, o czyjś los, o swoją pozycję, o swoją przyszłość, o swoje życie; o dziecko, o pracę, o własną skórę, o wynik, o czyjeś zdrowie
Cytaty
|
Nic dziwnego, że mieszkańcy byli w szoku. Choć ponownie zatrzymano podejrzanego o podkładanie ognia, oni nadal drżeli o swój dobytek. źródło: NKJP: R.Nadaj: Sprawca tym razem ma być aresztowany: Piroman znów podłożył ogień, Tygodnik Ciechanowski, 2007-02-14 |
|
|
Choć Christine jest już bezpieczna, drży o los swoich najbliższych. źródło: NKJP: Oskar Maya, Kazimierz Sikorski: Sama wyrwała się z tego piekła, Super Express, 2006 |
Składnia
| Rzosobowy | + | drżeć | + |
o KOGO/CO
|
3. przed niebezpieczeństwem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | bać się, ktoś ma duszę na ramieniu, lękać się, obawiać się, strach II, strachać się |
Połączenia
- drżeć na widok czegoś
- drżeć przed czyimś gniewem, przed karą, przed konkurencją, przed konsekwencjami, przed niebezpieczeństwem, przed śmiercią, przed zmianami; przed Panem Bogiem, przed ludźmi, przed rywalami
Cytaty
|
Rosja drżała przed Stalinem, ale im więcej drżała, tym więcej go kochała. źródło: NKJP: Czesłąw Miłosz: Nie znając wstydu ni miary, Gazeta Wyborcza, 1996-11-23 |
|
|
Jasia Broklówna drżała, że przyjdą i ją rozstrzelają za to zuchwalstwo. Natomiast wcale nie drżała, że trzyma na półce między książkami jakieś ocalone relikwie narodowe. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006 |
|
|
Często drżałem na myśl , że wyda się, co czuję, i że ta wielka moja tajemnica stanie się łupem bezlitosnych szyderców źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000 |
Składnia
| Rzosobowy | + | drżeć | + |
przed KIM/CZYM
|
| Rzosobowy | + | drżeć | + |
że ZDANIE
|
4. o głosie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- głos drży
- drżeć z podniecenia, z radości, ze strachu
Cytaty
|
Głos mu drżał, trudno powiedzieć: ze zdenerwowania czy gniewu. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005 |
|
|
Jak to, więc nie jestem córką Jerzego? - spytała Alicja głosem drżącym ze zdenerwowania. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
|
Mówił cicho, ale jego głos drżał od furii. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006 |
|
|
Nie wytłumaczyłem dokładnie, o co mi chodzi, nie podałem argumentów. Drżał mi głos. źródło: NKJP: Maria Król-Fijewska: Stanowczo, łagodnie, bez lęku, 2005 |
Składnia
| Rznieżywotny | + | drżeć | + |
(JAK)
|
5. o płomieniu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- płomień, światło drży
Cytaty
|
Szli pod osłoną Drogi Mlecznej, wywijając latarkami. Światła drżały. źródło: NKJP: Max Cegielski: Masala, 2002 |
|
|
Dlaczego światło świetlówki drży, a nie świeci światłem ciągłym? źródło: Internet |
Składnia
| Rz[nieżywotny[/sub] | + | drżeć | + |
|