Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
wyżyję się |
wyżyjemy się |
|||
| 2 os. |
wyżyjesz się |
wyżyjecie się |
|||
| 3 os. |
wyżyje się |
wyżyją się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wyżyłem się +(e)m się wyżył |
wyżyłam się +(e)m się wyżyła |
wyżyłom się +(e)m się wyżyło |
wyżyliśmy się +(e)śmy się wyżyli |
wyżyłyśmy się +(e)śmy się wyżyły |
| 2 os. |
wyżyłeś się +(e)ś się wyżył |
wyżyłaś się +(e)ś się wyżyła |
wyżyłoś się +(e)ś się wyżyło |
wyżyliście się +(e)ście się wyżyli |
wyżyłyście się +(e)ście się wyżyły |
| 3 os. |
wyżył się |
wyżyła się |
wyżyło się |
wyżyli się |
wyżyły się |
bezosobnik: wyżyto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
wyżyjmy się |
|
| 2 os. |
wyżyj się |
wyżyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
wyżyłbym się bym się wyżył |
wyżyłabym się bym się wyżyła |
wyżyłobym się bym się wyżyło |
wyżylibyśmy się byśmy się wyżyli |
wyżyłybyśmy się byśmy się wyżyły |
| 2 os. |
wyżyłbyś się byś się wyżył |
wyżyłabyś się byś się wyżyła |
wyżyłobyś się byś się wyżyło |
wyżylibyście się byście się wyżyli |
wyżyłybyście się byście się wyżyły |
| 3 os. |
wyżyłby się by się wyżył |
wyżyłaby się by się wyżyła |
wyżyłoby się by się wyżyło |
wyżyliby się by się wyżyli |
wyżyłyby się by się wyżyły |
bezosobnik: wyżyto by się
bezokolicznik: wyżyć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
wyżywszy się
gerundium: wyżycie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | wyżycie się |
wyżycia się |
| D. | wyżycia się |
wyżyć się |
| C. | wyżyciu się |
wyżyciom się |
| B. | wyżycie się |
wyżycia się |
| N. | wyżyciem się |
wyżyciami się |
| Ms. | wyżyciu się |
wyżyciach się |
| W. | wyżycie się |
wyżycia się |
odpowiednik aspektowy: wyżywać się
1. w pracy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | spełnić się |
Połączenia
- wyżyć się w sporcie, w pracy
- wyżyć się artystycznie, społecznie
- móc wyżyć się
Cytaty
|
Przy okazji festynu na stadionie wyżyły się plastycznie młodsze dzieci, które rysowały, malowały, wydzierały i naklejały pod fachowym okiem pań instruktorek. źródło: NKJP: (zg): Liczy się tylko majówka, Euroregio Glacensis nr 19 (125), 2000 |
|
|
Miałoby to ogromne znaczenie tylko w powieści, takie powikłanie kontrowersyjne sytuacji. Powieściopisarz wyżyłby się w tym, ale my... źródło: NKJP: Czesław Kuriata: Spowiedź pamięci, Próba światła, 1985 |
|
|
Nie chcę być w domu. Dzięki programowi może wyżyję się w jakiś sposób – mówi. źródło: NKJP: Oni zrobią wszystko dla roli w reklamie, Dlaczego?, 2009-07-21 |
Składnia
|
+ | wyżyć się | + |
(w CZYM)
|
2. na psie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | odreagować |
Połączenia
- wyżyć się na dziecku, na psie
Cytaty
|
Mytnik już się jednak uspokajał. Jest szansa, że wyżyje się na kimś innym niż komisarz. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006 |
|
|
Zgnoję tych facetów, wyżyję się na nich, puszczę ich z torbami [...]. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007 |
|
|
Wiesz, są różne sposoby. Można wyjść na chwilę z pokoju [...] albo zwyczajnie odpuścić, jak masz już dosyć... - ...nie upierać się przy swoim [...], wyżyć się na czymś, przelać na papier... źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2002 |
Składnia
|
+ | wyżyć się | + |
na KIM/CZYM
|
3. w młodości
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Cytaty
|
Wieści o wojnach i walkach zwabiły jednak na Północ całe mrowie zabijaków, awanturników, łowców przygód i innych niespokojnych duchów szukających łupu i możliwości wyżycia się. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
|
|
[...] lepiej jak młodzież wyżyje się na treningu niż na ulicy miasta. źródło: NKJP: Jarosław Bargieł: Mocni i wszechstronni, Wieści Podwarszawskie, 2008-05-25 |
|
|
Piłka nożna to dobry sposób na „wyżycie się“, oderwanie od codzienności. źródło: NKJP: Mirosława Książek: Piątkowy król strzelców, Dziennik Zachodni, 2003-12-05 |