Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *orz-širjati sę
Zob. szeroki
1. o otworze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | poszerzać się |
Połączenia
- droga, dziura, korytarz, otwór, plama, pomieszczenie, rzeka, szczelina, szpara, ścieżka, tunel, uśmiech, wlot rozszerza się; naczynia krwionośne, nozdrza, oczy, usta, źrenice rozszerzają się
- rozszerzać się do jakichś rozmiarów
- rozszerzać się w grymasie, w napięciu, w niedowierzaniu, w popłochu, w uśmiechu, w zaskoczeniu
- rozszerzać się z bólu, z emocji, z podniecenia, z przerażenia, ze strachu, z wrażenia, ze zdumienia
- rozszerzać się bezwiednie, gwałtownie
Cytaty
|
Oczy gwardzisty rozszerzają się w zdumieniu. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
|
|
Jeszcze dwa razy przechodziliśmy przez rozszerzające się szczeliny. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999 |
|
|
Zobaczył, jak źrenice Wiktora rozszerzają się ze strachu. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozszerzam się |
rozszerzamy się |
|||
| 2 os. |
rozszerzasz się |
rozszerzacie się |
|||
| 3 os. |
rozszerza się |
rozszerzają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozszerzałem się +(e)m się rozszerzał |
rozszerzałam się +(e)m się rozszerzała |
rozszerzałom się +(e)m się rozszerzało |
rozszerzaliśmy się +(e)śmy się rozszerzali |
rozszerzałyśmy się +(e)śmy się rozszerzały |
| 2 os. |
rozszerzałeś się +(e)ś się rozszerzał |
rozszerzałaś się +(e)ś się rozszerzała |
rozszerzałoś się +(e)ś się rozszerzało |
rozszerzaliście się +(e)ście się rozszerzali |
rozszerzałyście się +(e)ście się rozszerzały |
| 3 os. |
rozszerzał się |
rozszerzała się |
rozszerzało się |
rozszerzali się |
rozszerzały się |
bezosobnik: rozszerzano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się rozszerzał będę się rozszerzać |
będę się rozszerzała będę się rozszerzać |
będę się rozszerzało będę się rozszerzać |
będziemy się rozszerzali będziemy się rozszerzać |
będziemy się rozszerzały będziemy się rozszerzać |
| 2 os. |
będziesz się rozszerzał będziesz się rozszerzać |
będziesz się rozszerzała będziesz się rozszerzać |
będziesz się rozszerzało będziesz się rozszerzać |
będziecie się rozszerzali będziecie się rozszerzać |
będziecie się rozszerzały będziecie się rozszerzać |
| 3 os. |
będzie się rozszerzał będzie się rozszerzać |
będzie się rozszerzała będzie się rozszerzać |
będzie się rozszerzało będzie się rozszerzać |
będą się rozszerzali będą się rozszerzać |
będą się rozszerzały będą się rozszerzać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozszerzajmy się |
|
| 2 os. |
rozszerzaj się |
rozszerzajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozszerzałbym się bym się rozszerzał |
rozszerzałabym się bym się rozszerzała |
rozszerzałobym się bym się rozszerzało |
rozszerzalibyśmy się byśmy się rozszerzali |
rozszerzałybyśmy się byśmy się rozszerzały |
| 2 os. |
rozszerzałbyś się byś się rozszerzał |
rozszerzałabyś się byś się rozszerzała |
rozszerzałobyś się byś się rozszerzało |
rozszerzalibyście się byście się rozszerzali |
rozszerzałybyście się byście się rozszerzały |
| 3 os. |
rozszerzałby się by się rozszerzał |
rozszerzałaby się by się rozszerzała |
rozszerzałoby się by się rozszerzało |
rozszerzaliby się by się rozszerzali |
rozszerzałyby się by się rozszerzały |
bezosobnik: rozszerzano by się
bezokolicznik: rozszerzać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
rozszerzając się
gerundium: rozszerzanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozszerzanie się |
rozszerzania się |
| D. | rozszerzania się |
rozszerzań się |
| C. | rozszerzaniu się |
rozszerzaniom się |
| B. | rozszerzanie się |
rozszerzania się |
| N. | rozszerzaniem się |
rozszerzaniami się |
| Ms. | rozszerzaniu się |
rozszerzaniach się |
| W. | rozszerzanie się |
rozszerzania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: rozszerzający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozszerzający się |
rozszerzający się |
rozszerzający się |
rozszerzające się |
rozszerzająca się |
| D. | rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzającej się |
| C. | rozszerzającemu się |
rozszerzającemu się |
rozszerzającemu się |
rozszerzającemu się |
rozszerzającej się |
| B. | rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzający się |
rozszerzające się |
rozszerzającą się |
| N. | rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającą się |
| Ms. | rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozszerzający się |
rozszerzający się |
rozszerzające się |
rozszerzające się |
| D. | rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
| C. | rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
| B. | rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzające się |
| N. | rozszerzającymi się |
rozszerzającymi się |
rozszerzającymi się |
rozszerzającymi się |
| Ms. | rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
odpowiednik aspektowy: rozszerzyć się
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozszerzać się | + |
|
2. o zakresie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | poszerzać się |
Połączenia
- bunt, chrześcijaństwo, idea, komunizm, konflikt, kryzys, powstanie, protest, strajk, styl, system, wojna rozszerza się; czyjeś kompetencje, koncepcje, walki rozszerzają się
- rozszerzać się na całą Azję, na Europę, na Francję, na cały kraj; na Wchodzie, na Zachodzie
- rozszerzać się w całym mieście, w rejonie
Cytaty
|
Następnego dnia spotkało się kilka osób najbardziej związanych z ostatnimi wydarzeniami, z tą osobliwą chorobą rozszerzającą się w mieście. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Nieznane przygody Sherlocka Holmesa, 2002 |
|
|
Bunt Franco rozszerzał się, wszystkich oficerów musiano zdegradować, komendę oddano podoficerom. źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952 |
|
|
Chrześcijaństwo rozszerzało się i umacniało swoje wpływy w zachodniej części Persji. źródło: NKJP: Daniel Olszewski: Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996 |
|
|
Strajk w Bełchatowie rozszerza się. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989, 2006 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozszerzam się |
rozszerzamy się |
|||
| 2 os. |
rozszerzasz się |
rozszerzacie się |
|||
| 3 os. |
rozszerza się |
rozszerzają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozszerzałem się +(e)m się rozszerzał |
rozszerzałam się +(e)m się rozszerzała |
rozszerzałom się +(e)m się rozszerzało |
rozszerzaliśmy się +(e)śmy się rozszerzali |
rozszerzałyśmy się +(e)śmy się rozszerzały |
| 2 os. |
rozszerzałeś się +(e)ś się rozszerzał |
rozszerzałaś się +(e)ś się rozszerzała |
rozszerzałoś się +(e)ś się rozszerzało |
rozszerzaliście się +(e)ście się rozszerzali |
rozszerzałyście się +(e)ście się rozszerzały |
| 3 os. |
rozszerzał się |
rozszerzała się |
rozszerzało się |
rozszerzali się |
rozszerzały się |
bezosobnik: rozszerzano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się rozszerzał będę się rozszerzać |
będę się rozszerzała będę się rozszerzać |
będę się rozszerzało będę się rozszerzać |
będziemy się rozszerzali będziemy się rozszerzać |
będziemy się rozszerzały będziemy się rozszerzać |
| 2 os. |
będziesz się rozszerzał będziesz się rozszerzać |
będziesz się rozszerzała będziesz się rozszerzać |
będziesz się rozszerzało będziesz się rozszerzać |
będziecie się rozszerzali będziecie się rozszerzać |
będziecie się rozszerzały będziecie się rozszerzać |
| 3 os. |
będzie się rozszerzał będzie się rozszerzać |
będzie się rozszerzała będzie się rozszerzać |
będzie się rozszerzało będzie się rozszerzać |
będą się rozszerzali będą się rozszerzać |
będą się rozszerzały będą się rozszerzać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozszerzajmy się |
|
| 2 os. |
rozszerzaj się |
rozszerzajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozszerzałbym się bym się rozszerzał |
rozszerzałabym się bym się rozszerzała |
rozszerzałobym się bym się rozszerzało |
rozszerzalibyśmy się byśmy się rozszerzali |
rozszerzałybyśmy się byśmy się rozszerzały |
| 2 os. |
rozszerzałbyś się byś się rozszerzał |
rozszerzałabyś się byś się rozszerzała |
rozszerzałobyś się byś się rozszerzało |
rozszerzalibyście się byście się rozszerzali |
rozszerzałybyście się byście się rozszerzały |
| 3 os. |
rozszerzałby się by się rozszerzał |
rozszerzałaby się by się rozszerzała |
rozszerzałoby się by się rozszerzało |
rozszerzaliby się by się rozszerzali |
rozszerzałyby się by się rozszerzały |
bezosobnik: rozszerzano by się
bezokolicznik: rozszerzać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
rozszerzając się
gerundium: rozszerzanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozszerzanie się |
rozszerzania się |
| D. | rozszerzania się |
rozszerzań się |
| C. | rozszerzaniu się |
rozszerzaniom się |
| B. | rozszerzanie się |
rozszerzania się |
| N. | rozszerzaniem się |
rozszerzaniami się |
| Ms. | rozszerzaniu się |
rozszerzaniach się |
| W. | rozszerzanie się |
rozszerzania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: rozszerzający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozszerzający się |
rozszerzający się |
rozszerzający się |
rozszerzające się |
rozszerzająca się |
| D. | rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzającej się |
| C. | rozszerzającemu się |
rozszerzającemu się |
rozszerzającemu się |
rozszerzającemu się |
rozszerzającej się |
| B. | rozszerzającego się |
rozszerzającego się |
rozszerzający się |
rozszerzające się |
rozszerzającą się |
| N. | rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającą się |
| Ms. | rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozszerzający się |
rozszerzający się |
rozszerzające się |
rozszerzające się |
| D. | rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
| C. | rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
rozszerzającym się |
| B. | rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzające się |
| N. | rozszerzającymi się |
rozszerzającymi się |
rozszerzającymi się |
rozszerzającymi się |
| Ms. | rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
rozszerzających się |
odpowiednik aspektowy: rozszerzyć się
Składnia
| Rznieżywotny | + | rozszerzać się | + |
(GDZIE)
|