UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przeciwstawienie

Chronologizacja

Zob.  przeciwstawić 

Pochodzenie

Zob.  przeciwstawiać 

1. antyteza

Definicja

osoba, rzecz lub zjawisko zupełnie różne od innej osoby, rzeczy lub zjawiska

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:  antyteza, odwrotność, przeciwieństwo, zaprzeczenie

Połączenia

  • być przeciwstawieniem

Cytaty

Przeciwstawieniem daltonizmu jest nadwrażliwość na barwy.

źródło: NKJP: Alicja Krzymowska-Kostrowicka: Geoekologia turystyki i wypoczynku, 1997

Odzyskanie przez Litwę niepodległości po 1989 r. oznaczało prawdziwy przełom w historiografii litewskiej. Przede wszystkim zakwestionowano uproszczony schemat: idealny Witold jako przeciwstawienie złego Jagiełły.

źródło: NKJP: Piotr Łossowski: Jagiełło nie jest już zdrajcą, Polityka, 2002-09-28

Autyzm jest przeciwstawieniem syntonii i wyraża pewną postawę, jaką przyjmuje chory (autyzm jest przejawem patologii) wobec swego otoczenia.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Wspomnienia psychiatry, 2001

[...] dobro jest przeciwstawieniem dla wszechmocnego zła.

źródło: NKJP: Jan Szczepański: Wizje naszego życia,1995

Opłacalność, rentowność ma być przeciwstawieniem obrzydłego już wszystkim marnotrawstwa, rozrzutności, bezhołowia.

źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór : rzeczy mniejsze, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przeciwstawienie
 przeciwstawienia
D. przeciwstawienia
 przeciwstawień
C. przeciwstawieniu
 przeciwstawieniom
B. przeciwstawienie
 przeciwstawienia
N. przeciwstawieniem
 przeciwstawieniami
Ms. przeciwstawieniu
 przeciwstawieniach
W. przeciwstawienie
 przeciwstawienia

Składnia

bez ograniczeń + przeciwstawienie +
CZEGO
bez ograniczeń + przeciwstawienie +
dla CZEGO

2. sprzeczność

Definicja

wyraźna różnica lub sprzeczność między osobami, rzeczami, zjawiskami, cechami, które porównujemy

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • pewne, proste, radykalne przeciwstawienie

Cytaty

Artykuł Graczyka operuje prostym przeciwstawieniem: państwo neutralne - państwo wyznaniowe.

źródło: NKJP: Kryzys Kościoła, kryzys demokracji, Gazeta Wyborcza, 1993-01-23

Jest to tekst histeryczny, nie w sensie samej ekspresji i stylu, lecz ostrości przeciwstawień i samego katastroficznego słownictwa.

źródło: NKJP: Marek Bieńczyk: Przezroczystość, 2007

W ferworze dzisiejszych debat dość często pojawia się przeciwstawienie: patriotyczne muzeum i nowoczesność.

źródło: NKJP: Anna Nasiłowska: Wolny typ, Polityka, 2008-05-31

„Wymowy” wiersza poeta [...] nie buduje [...] na spiętrzeniach sprzeczności i przeciwstawień; wzburzenia lirycznego nie zamierza wyrażać dynamiką starć wewnętrznych i dysonansów [...]

źródło: NKJP: Zbigniew Lisowski: Poznawanie poezji: interpretacje, 2008

Podstawowym źródłem konfliktu sierpniowego, choć oczywiście nie jego przyczyną bezpośrednią, był ukształtowany od dziesięcioleci podział społeczny wyrażony w przeciwstawieniu: my - oni.

źródło: NKJP: Waldemar Kuczyński: Burza nad Wisłą: dziennik 1980-1981, 1981

Opublikowana w 1997 roku przez Petera Haiko analiza architektury wiedeńskiej okresu około roku 1900 [Haiko, 1997] odrzuca proste przeciwstawienie tradycji i nowoczesności [...]

źródło: NKJP: Katarzyna Brückman de Renstrom: Salwator, Kraków, Europa: historia i architektura osiedla (1908-2003) na tle przemian w architekturze krakowskiej i europejskiej początku XX wieku, 2003

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przeciwstawienie
 przeciwstawienia
D. przeciwstawienia
 przeciwstawień
C. przeciwstawieniu
 przeciwstawieniom
B. przeciwstawienie
 przeciwstawienia
N. przeciwstawieniem
 przeciwstawieniami
Ms. przeciwstawieniu
 przeciwstawieniach
W. przeciwstawienie
 przeciwstawienia

Składnia

bez ograniczeń + przeciwstawienie +
CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 04.01.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN