Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *mьžuriti
W języku polskim nastąpiła przestawka: *mьžuriti > *mżurzyć > mrużyć (prawdopodobnie przez skojarzenie z mrugać)
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przymrużać, zmrużać |
Połączenia
- mrużyć oczy, powieki, ślepia
- mrużyć oczy od światła, od słońca, od blasku, od wiatru
- mrużyć oczy przed słońcem, przed światłem
- mrużyć oczy ze strachu, z zadowolenia, z rozkoszy; z rozmarzeniem
- mrużyć oczy marzycielsko, sennie, odruchowo, lękliwie, zalotnie
- mrużyć oczy jak kot
Cytaty
|
Studentki na skwerku wystawiają twarze do słońca, mrużą z lubością oczy. źródło: KJ PWN: Krystyna Berwińska: Con amore, 1974 |
|
|
Doktor podświetlił zegarek i mrużąc oczy, odczytał godzinę. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
|
|
Ślęcząc nad rwącym się ściegiem, szwaczki mrużyły oczy, żeby zobaczyć nitkę, coraz słabiej widoczną i niknącą w półmroku, który przynosił szwalni oszczędność na oświetleniu. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1999 |
|
|
Stanął na progu i mrużył oczy przed bezlitosnym blaskiem kandelabrów, które ujawniały każdą zmarszczkę wokół rozjątrzonych bezsennością i nałogiem oczu hazardzistów. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
Pies chłeptał wodę, mrużąc ślepia z zadowolenia. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
mrużę |
mrużymy |
|||
| 2 os. |
mrużysz |
mrużycie |
|||
| 3 os. |
mruży |
mrużą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
mrużyłem +(e)m mrużył |
mrużyłam +(e)m mrużyła |
mrużyłom +(e)m mrużyło |
mrużyliśmy +(e)śmy mrużyli |
mrużyłyśmy +(e)śmy mrużyły |
| 2 os. |
mrużyłeś +(e)ś mrużył |
mrużyłaś +(e)ś mrużyła |
mrużyłoś +(e)ś mrużyło |
mrużyliście +(e)ście mrużyli |
mrużyłyście +(e)ście mrużyły |
| 3 os. |
mrużył |
mrużyła |
mrużyło |
mrużyli |
mrużyły |
bezosobnik: mrużono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę mrużył będę mrużyć |
będę mrużyła będę mrużyć |
będę mrużyło będę mrużyć |
będziemy mrużyli będziemy mrużyć |
będziemy mrużyły będziemy mrużyć |
| 2 os. |
będziesz mrużył będziesz mrużyć |
będziesz mrużyła będziesz mrużyć |
będziesz mrużyło będziesz mrużyć |
będziecie mrużyli będziecie mrużyć |
będziecie mrużyły będziecie mrużyć |
| 3 os. |
będzie mrużył będzie mrużyć |
będzie mrużyła będzie mrużyć |
będzie mrużyło będzie mrużyć |
będą mrużyli będą mrużyć |
będą mrużyły będą mrużyć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
mrużmy |
|
| 2 os. |
mruż |
mrużcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
mrużyłbym bym mrużył |
mrużyłabym bym mrużyła |
mrużyłobym bym mrużyło |
mrużylibyśmy byśmy mrużyli |
mrużyłybyśmy byśmy mrużyły |
| 2 os. |
mrużyłbyś byś mrużył |
mrużyłabyś byś mrużyła |
mrużyłobyś byś mrużyło |
mrużylibyście byście mrużyli |
mrużyłybyście byście mrużyły |
| 3 os. |
mrużyłby by mrużył |
mrużyłaby by mrużyła |
mrużyłoby by mrużyło |
mrużyliby by mrużyli |
mrużyłyby by mrużyły |
bezosobnik: mrużono by
bezokolicznik: mrużyć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
mrużąc
gerundium: mrużenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | mrużenie |
mrużenia |
| D. | mrużenia |
mrużeń |
| C. | mrużeniu |
mrużeniom |
| B. | mrużenie |
mrużenia |
| N. | mrużeniem |
mrużeniami |
| Ms. | mrużeniu |
mrużeniach |
| W. | mrużenie |
mrużenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: mrużący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | mrużący |
mrużący |
mrużący |
mrużące |
mrużąca |
| D. | mrużącego |
mrużącego |
mrużącego |
mrużącego |
mrużącej |
| C. | mrużącemu |
mrużącemu |
mrużącemu |
mrużącemu |
mrużącej |
| B. | mrużącego |
mrużącego |
mrużący |
mrużące |
mrużącą |
| N. | mrużącym |
mrużącym |
mrużącym |
mrużącym |
mrużącą |
| Ms. | mrużącym |
mrużącym |
mrużącym |
mrużącym |
mrużącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | mrużący |
mrużący |
mrużące |
mrużące |
| D. | mrużących |
mrużących |
mrużących |
mrużących |
| C. | mrużącym |
mrużącym |
mrużącym |
mrużącym |
| B. | mrużących |
mrużących |
mrużących |
mrużące |
| N. | mrużącymi |
mrużącymi |
mrużącymi |
mrużącymi |
| Ms. | mrużących |
mrużących |
mrużących |
mrużących |
imiesłów przymiotnikowy bierny: mrużony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | mrużony |
mrużony |
mrużony |
mrużone |
mrużona |
| D. | mrużonego |
mrużonego |
mrużonego |
mrużonego |
mrużonej |
| C. | mrużonemu |
mrużonemu |
mrużonemu |
mrużonemu |
mrużonej |
| B. | mrużonego |
mrużonego |
mrużony |
mrużone |
mrużoną |
| N. | mrużonym |
mrużonym |
mrużonym |
mrużonym |
mrużoną |
| Ms. | mrużonym |
mrużonym |
mrużonym |
mrużonym |
mrużonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | mrużeni |
mrużeni |
mrużone |
mrużone |
| D. | mrużonych |
mrużonych |
mrużonych |
mrużonych |
| C. | mrużonym |
mrużonym |
mrużonym |
mrużonym |
| B. | mrużonych |
mrużonych |
mrużonych |
mrużone |
| N. | mrużonymi |
mrużonymi |
mrużonymi |
mrużonymi |
| Ms. | mrużonych |
mrużonych |
mrużonych |
mrużonych |
Składnia
| Rz żywotny | + | mrużyć | + |
CO
|