UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

upiec się

Chronologizacja

SJPXVII, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  piec II 

1. o chlebie

Definicja

zostać przygotowanym do spożycia w piecu lub na ruszcie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Połączenia

  • chleb upiekł się; pieczeń upiekła się; ziemniaki upiekły się
  • upiec się na ruszcie
  • upiec się w ognisku
  • upiec się do miękkości
  • upiec się doskonale, źle

Cytaty

Sztuka na tym polega, by mięso się upiekło i pozostało soczyste, a skórka chrupiąca, ale nie spieczona.

źródło: NKJP: Francuski notes: Gęsie pióro maczane w armaniaku, Dziennik Polski - Pejzaż, 2003-10-11

Ważny był każdy moment związany z przygotowywaniem i spożywaniem - nie można było palić w piecu chlebowym drewnem z drzewa, w które uderzył piorun, bo chleb źle się upiecze.

źródło: NKJP: G. Czerwińska: Chleba naszego powszedniego..., Tygodnik Ciechanowski, 2002-05-05

Czekamy aż ziemniaki zbrązowieją, pokryją się pęcherzami. Na wszelki wypadek sprawdzamy jeszcze drewnianą szpilką - czy rzeczywiście upiekły się już do miękkości.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Pieczone i smażone, Dziennik Polski - Pejzaż, 2004-01-17

Kupiliśmy stare ziemniaki, żeby dobrze upiekły się w ognisku.

źródło: NKJP: Lidia Ostałowska: Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1995-06-16

Każdy mógł wypić, ile chciał, krwiste steki doskonałe upiekły się na ruszcie.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upiekę się
 upieczemy się
2 os. upieczesz się
 upieczecie się
3 os. upiecze się
 upieką się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upiekłem się
+(e)m się upiekł
 upiekłam się
+(e)m się upiekła
 upiekłom się
+(e)m się upiekło
 upiekliśmy się
+(e)śmy się upiekli
 upiekłyśmy się
+(e)śmy się upiekły
2 os. upiekłeś się
+(e)ś się upiekł
 upiekłaś się
+(e)ś się upiekła
 upiekłoś się
+(e)ś się upiekło
 upiekliście się
+(e)ście się upiekli
 upiekłyście się
+(e)ście się upiekły
3 os. upiekł się
 upiekła się
 upiekło się
 upiekli się
 upiekły się

bezosobnik: upieczono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upieczmy się
2 os. upiecz się
 upieczcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upiekłbym się
bym się upiekł
 upiekłabym się
bym się upiekła
 upiekłobym się
bym się upiekło
 upieklibyśmy się
byśmy się upiekli
 upiekłybyśmy się
byśmy się upiekły
2 os. upiekłbyś się
byś się upiekł
 upiekłabyś się
byś się upiekła
 upiekłobyś się
byś się upiekło
 upieklibyście się
byście się upiekli
 upiekłybyście się
byście się upiekły
3 os. upiekłby się
by się upiekł
 upiekłaby się
by się upiekła
 upiekłoby się
by się upiekło
 upiekliby się
by się upiekli
 upiekłyby się
by się upiekły

bezosobnik: upieczono by się

bezokolicznik: upiec się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: upiekłszy się

gerundium: upieczenie się

odpowiednik aspektowy: piec się

Składnia

Rznieżywotny + upiec się +
(na CZYM | w CZYM)

2. komuś się upiekło

Definicja

pot. 
nie zostać ukaranym za coś lub nie ponieść konsekwencji czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

Połączenia

  • wszystko się komuś upiecze
  • komuś upiekło się z racji młodego wieku
  • jakoś, jeszcze, raz i drugi, rzeczywiście, tym razem, wtedy, znowu się komuś upiekło; teraz się komuś nie upiecze; czasem, może, zawsze się komuś upiecze

Cytaty

Wyglądało na to, że Gawryszkinowi chwilowo się upiekło i jeszcze nie zostanie dziadkiem.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008

Wprawdzie nie można powiedzieć, iż stosuje się zasadę 100 proc. tolerancji, boć przecie niejednemu zdarza się zapłacić mandat albo nawet stanąć przed obliczem wysokiego sądu, ale też niejednemu wszystko uchodzi na sucho. Komu się upiecze, a komu nie i dlaczego? Nigdy nie wiadomo.

źródło: NKJP: Od rzemyczka..., Dziennik Polski - Magazyn, 2002-06-14

- Niech nie myślą ci, co wydawali pozwolenia na budowę, że się im to wszystko upiecze. Zdenerwowani kupcy wyliczali oszustwa, jakich, według nich, dopuszczają się supermarkety.

źródło: NKJP: Kupcy ostrzegają, Dziennik Polski - Kraków, 2001-06-20

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upiekę się
 upieczemy się
2 os. upieczesz się
 upieczecie się
3 os. upiecze się
 upieką się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upiekłem się
+(e)m się upiekł
 upiekłam się
+(e)m się upiekła
 upiekłom się
+(e)m się upiekło
 upiekliśmy się
+(e)śmy się upiekli
 upiekłyśmy się
+(e)śmy się upiekły
2 os. upiekłeś się
+(e)ś się upiekł
 upiekłaś się
+(e)ś się upiekła
 upiekłoś się
+(e)ś się upiekło
 upiekliście się
+(e)ście się upiekli
 upiekłyście się
+(e)ście się upiekły
3 os. upiekł się
 upiekła się
 upiekło się
 upiekli się
 upiekły się

bezosobnik: upieczono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upieczmy się
2 os. upiecz się
 upieczcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upiekłbym się
bym się upiekł
 upiekłabym się
bym się upiekła
 upiekłobym się
bym się upiekło
 upieklibyśmy się
byśmy się upiekli
 upiekłybyśmy się
byśmy się upiekły
2 os. upiekłbyś się
byś się upiekł
 upiekłabyś się
byś się upiekła
 upiekłobyś się
byś się upiekło
 upieklibyście się
byście się upiekli
 upiekłybyście się
byście się upiekły
3 os. upiekłby się
by się upiekł
 upiekłaby się
by się upiekła
 upiekłoby się
by się upiekło
 upiekliby się
by się upiekli
 upiekłyby się
by się upiekły

bezosobnik: upieczono by się

bezokolicznik: upiec się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: upiekłszy się

gerundium: upieczenie się

Składnia

Ø + upiec się +
KOMU
Rznieżywotny + upiec się +
KOMU
Data ostatniej modyfikacji: 21.12.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN