UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

usztywniać

Chronologizacja

1887, Kosmos. Czasopismo Polskiego Towarzystwa Przyrodników imienia Kopernika, Tom 12, books.google.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. usztywniam
 usztywniamy
2 os. usztywniasz
 usztywniacie
3 os. usztywnia
 usztywniają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. usztywniałem
+(e)m usztywniał
 usztywniałam
+(e)m usztywniała
 usztywniałom
+(e)m usztywniało
 usztywnialiśmy
+(e)śmy usztywniali
 usztywniałyśmy
+(e)śmy usztywniały
2 os. usztywniałeś
+(e)ś usztywniał
 usztywniałaś
+(e)ś usztywniała
 usztywniałoś
+(e)ś usztywniało
 usztywnialiście
+(e)ście usztywniali
 usztywniałyście
+(e)ście usztywniały
3 os. usztywniał
 usztywniała
 usztywniało
 usztywniali
 usztywniały

bezosobnik: usztywniano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę usztywniał
będę usztywniać
 będę usztywniała
będę usztywniać
 będę usztywniało
będę usztywniać
 będziemy usztywniali
będziemy usztywniać
 będziemy usztywniały
będziemy usztywniać
2 os. będziesz usztywniał
będziesz usztywniać
 będziesz usztywniała
będziesz usztywniać
 będziesz usztywniało
będziesz usztywniać
 będziecie usztywniali
będziecie usztywniać
 będziecie usztywniały
będziecie usztywniać
3 os. będzie usztywniał
będzie usztywniać
 będzie usztywniała
będzie usztywniać
 będzie usztywniało
będzie usztywniać
 będą usztywniali
będą usztywniać
 będą usztywniały
będą usztywniać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. usztywniajmy
2 os. usztywniaj
 usztywniajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. usztywniałbym
bym usztywniał
 usztywniałabym
bym usztywniała
 usztywniałobym
bym usztywniało
 usztywnialibyśmy
byśmy usztywniali
 usztywniałybyśmy
byśmy usztywniały
2 os. usztywniałbyś
byś usztywniał
 usztywniałabyś
byś usztywniała
 usztywniałobyś
byś usztywniało
 usztywnialibyście
byście usztywniali
 usztywniałybyście
byście usztywniały
3 os. usztywniałby
by usztywniał
 usztywniałaby
by usztywniała
 usztywniałoby
by usztywniało
 usztywnialiby
by usztywniali
 usztywniałyby
by usztywniały

bezosobnik: usztywniano by

bezokolicznik: usztywniać

imiesłów przysłówkowy współczesny: usztywniając

gerundium: usztywnianie

imiesłów przymiotnikowy czynny: usztywniający

imiesłów przymiotnikowy bierny: usztywniany

odpowiednik aspektowy: usztywnić

Pochodzenie

Zob.  sztywny 

1. lakierem

Definicja

nadawać czemuś giętkiemu lub miękkiemu sztywność

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii cechy dotykowe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

Połączenia

  • usztywniać krochmalem

Cytaty

Pomada z powodzeniem zastępuje wodę z cukrem lub brylantynę, jeszcze niedawno służące do usztywniania fryzury.

źródło: NKJP: Trendy: Włos się jeży, CKM, 11, 2000

Komunijna kreacja to prawie suknia balowa, z gorsetem, na specjalnie usztywnianych halkach.

źródło: NKJP: Magdalena Frankiewicz: Komunia show, Gazeta Krakowska, 2004-04-16

W czasach naszych praprababek od najwcześniejszego dzieciństwa dbano o wpojenie dziewczynkom obyczajnej wstydliwości. Służyły temu mnogie łokcie tkanin, długa do kostek koszulina, pantalony do pół łydki, halki usztywniane krochmalem, [...]

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: As w rękawie, 1998

[...] fryzjerka i charakteryzatorka, przypina pannie młodej pleciony koczek. Włosy Cezarego usztywnia żelem.

źródło: NKJP: Ewa Smolińska-Borecka: Ślub Weroniki i Cezarego Pazurów, Naj, 36/37, 2003

To preparat bardzo mocno i na wiele godzin utrwalający fryzurę. Fluid ma gęstą konsystencję i mocno usztywnia włosy.

źródło: NKJP: SA: Mydło z witaminami, Trybuna Śląska, 2001-04-10

Składnia

bez ograniczeń + usztywniać +
CO + (CZYM)

2. nogę

Definicja

unieruchamiać uszkodzoną kończynę, staw, kość, np. przez umocowanie w gipsie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

  • gorset, kołnierz, opatrunek usztywniający
  • usztywniać kręgosłup, nogę, staw

Cytaty

[...] w pierwszym etapie walki z chorobą Sandry będzie potrzebne kilkanaście tysięcy złotych na jej rehabilitację, gorset usztywniający chory kręgosłup, [...]

źródło: NKJP: Odczarujmy Sandrę, Wieści Podwarszawskie, 2007-06-17

[...] na pomoc czeka, wspinający się samotnie, 18-letni zakopiański taternik. Ma potłuczony bark i palce u ręki. Ratownik usztywnia mu staw i zapina go w ewakuacyjny trójkąt.

źródło: NKJP: Solista w Giewoncie, Tygodnik Podhalański, 37, 1999

Na pogruchotaną nogę lekarze założyli mu stabilizator. - Takie rusztowanie z rurek metalowych, które miało usztywniać nogę, zamiast gipsu.

źródło: NKJP: Katarzyna Skrzydłowska; Współpraca Marek Wąs: Sam wożył tę nogę, Gazeta Wyborcza, 1997-12-18

Składnia

bez ograniczeń + usztywniać +
CO + (KOMU)

3. konstrukcję

Definicja

czynić jakąś konstrukcję twardą i utrzymującą nadany kształt

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Cytaty

[...] ruchomy próg usztywnia dodatkowo konstrukcję drzwi: pozostają zamknięte pomimo silnego nawet naporu wody.

źródło: NKJP: Technika, Gazeta Wyborcza, 1997-08-12

Nowością na rynku są drzwi z wytłoczki drewnopochodnej (w kilku wzorach), mocowane przeważnie na ramach z drewna. Wewnątrz mają drewniany stelaż w kształcie „plastra miodu”, który usztywnia skrzydło drzwiowe, sprawiając jednocześnie, że pozostaje ono lekkie.

źródło: NKJP: Sylwester Czop: Drzwi z plastrem miodu, Dziennik Zachodni, 2002-08-27

Składnia

bez ograniczeń + usztywniać +
CO

4. poglądy

Definicja

ściśle określać swoje zasady, działania i poglądy w jakiejś sprawie tak, że wykluczają jakiekolwiek ustępstwa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

  • usztywniać działanie, postawę, pozycję, stanowisko

Cytaty

Można powiedzieć, że bardziej „europejscy” Amerykanie przegrywają, co może tylko usztywniać postawę Busha w stosunku do Europy.

źródło: NKJP: Marek Ostrowski: Różni nas tylko George Bush, Polityka, 2004-11-20

Czy zapowiedź aktywnej walki z bezrobociem w postaci zachęt do tworzenia miejsc pracy idzie w parze z nowelą kodeksu pracy, która zwiększa koszt pracy i usztywnia pozycję pracodawcy?

źródło: NKJP: Janusz Lewandowski: Dla każdego coś miłego, Gazeta Wyborcza, 1994-07-12

[...] obecnie tradycyjna polityka ochrony istniejących miejsc pracy czyni więcej szkody niż pożytku. Usztywnia działanie rynku pracy, ogranicza mobilność siły roboczej, utrudnia niezbędne zmiany strukturalne,

źródło: NKJP: Dariusz K. Rosati: Rozdział 1 Europejski model społeczny. osiągnięcia, problemy i kierunki zmian, Europejski model społeczny Doświadczenia i przyszłość, 2009

Traktowanie swoich propozycji w sposób ultymatywny i komentarze na temat zgłaszających wątpliwości raczej usztywniają stanowisko tych krajów niż skłaniają do ustępstw.

źródło: NKJP: Artur Makowiecki: Coraz mniej pustych foteli prezesów, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2009-06-23

Składnia

bez ograniczeń + usztywniać +
CO

5. ludzi

Definicja

powodować, że ktoś przestaje się naturalnie zachowywać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

  • stres usztywnia

Cytaty

Opanowanie stresu przez drużynę jest bardzo istotne, ponieważ negatywne emocje są zaraźliwe. Nieopanowany stres usztywnia zawodników i utrudnia im współdziałanie.

źródło: NKJP: Wojciech Warecki, Marek Warecki: Wespół w zespół, Polityka, 2008-06-28

Składnia

bez ograniczeń + usztywniać +
KOGO
Data ostatniej modyfikacji: 11.11.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN