Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | federalny |
federalny |
federalny |
federalne |
federalna |
| D. | federalnego |
federalnego |
federalnego |
federalnego |
federalnej |
| C. | federalnemu |
federalnemu |
federalnemu |
federalnemu |
federalnej |
| B. | federalnego |
federalnego |
federalny |
federalne |
federalną |
| N. | federalnym |
federalnym |
federalnym |
federalnym |
federalną |
| Ms. | federalnym |
federalnym |
federalnym |
federalnym |
federalnej |
| W. | federalny |
federalny |
federalny |
federalne |
federalna |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | federalni |
federalni |
federalne |
federalne |
| D. | federalnych |
federalnych |
federalnych |
federalnych |
| C. | federalnym |
federalnym |
federalnym |
federalnym |
| B. | federalnych |
federalnych |
federalnych |
federalne |
| N. | federalnymi |
federalnymi |
federalnymi |
federalnymi |
| Ms. | federalnych |
federalnych |
federalnych |
federalnych |
| W. | federalni |
federalni |
federalne |
federalne |
Pochodzenie
internac.
ang. federal
fr. fédéral
niem. föderal
z p.-łac. fœderalis 'dotyczący przymierza, sojuszu'
1. dotyczący federacji - ustroju
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | federacyjny |
Połączenia
- system, ustrój federalny; republika federalna
Cytaty
|
Konstytucja meksykańska z 1824 r. budziła opory wśród kolonistów amerykańskich, preferowała bowiem centralizację w miejsce systemu federalnego. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999 |
|
|
Celem JEF jest międzynarodowy pokój, demokracja i dobrobyt, osiągane wprowadzaniem ustroju federalnego na każdym szczeblu. źródło: NKJP: Marcin Cinek Hyla: Federalizm znaczy pragmatyzm, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1992-04-01 |
2. dotyczący federacji - państwa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | federacyjny |
Połączenia
- kanclerz, sędzia, urzędnik; parlament, rząd federalny; federalny zarząd; policja; republika, władza federalna; ministerstwo; państwo; prawo; przestępstwo federalne; ministrowie federalni; federalni politycy; wojska; władze federalne; federalne sądy
Cytaty
|
Władza federalna wspiera kandydata, który odpowiada tym warunkom, dotacją podwajającą jego fundusze wyborcze. źródło: NKJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykańsku, 1996 |
|
|
Jako kongresman, Madison wniósł znaczny wkład w tworzenie struktur nowego rządu federalnego. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999 |
|
|
Jak słyszę, znaczna większość naszej frakcji w Bundestagu, która ma wybrać kanclerza federalnego, opowiada się za panem kolegą Erhardem. źródło: NKJP: Jerzy Łukaszewski: CEL: EUROPA Dziewięć esejów o budowniczych jedności europejskiej, 2002 |
|
|
Niemcy są państwem federalnym. Dla świata krajem rządzi Angela Merkel, ale na życie przeciętnego Niemca o wiele większy wpływ mają władze landowe. źródło: NKJP: Wawrzyniec Smoczyński: Europa się rozbiera, Polityka nr 2658, 2008-06-14 |
|
|
Działanie tego rodzaju zostało już uznane za wykroczenie w kilku stanach, obecny projekt zmierza jednak do nadania mu charakteru przestępstwa federalnego: zabronionego na terenie całego kraju i zagrożonego wysoką karą. źródło: NKJP: Krzysztof Gontarek: Do więzienia za filmowanie, Dziennik Internautów, 2003-11-17 |
3. dotyczący federacji - sportowej
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | federacyjny |
Połączenia
- bank federalny; agencja; fundacja; komisja federalna; federalna drukarnia
Cytaty
|
W 1791 r. utworzono bank federalny, który miał prawo emisji banknotów. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008 |
|
|
Federalna agencja OSHA ogłosiła, że szkodzić może już samo przebywanie w pomieszczeniu, gdzie wcześniej palony był tytoń. źródło: NKJP: Paweł Wrabec: Dym, Gazeta Wyborcza, 1997-11-07 |
|
|
- Zieloni zawsze uważali, że powinna powstać fundacja federalna, którą finansowałby przede wszystkim przemysł, ale też państwo, rolnictwo, Niemiecki Związek Miast i inne organizacje, które korzystały z pracy przymusowej. źródło: NKJP: Anna Rubinowicz: Rząd polski nie może wnosić roszczeń o odszkodowania za pracę przymusową w III Rzeszy, ale ..., Gazeta Wyborcza, 1999-02-16 |
|
|
Załogi niektórych przedsiębiorstw zabiegają nawet o renacjonalizację. Przykładem może być federalna drukarnia w Berlinie. Dwa lata temu rząd sprzedał ją prywatnym inwestorom, którzy przymierzali się, aby wprowadzić firmę na giełdę. źródło: NKJP: Andrzej Lubowski: Czarne wygrywa, Polityka nr 2372, 2002-10-19 |