UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przewinąć się

Chronologizacja

XVI w., SPXVI

Pochodzenie

Zob.  wić 

1. o taśmie

Definicja

przesunąć się między dwiema kręcącymi się szpulami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przesunąć się

Połączenia

  • kaseta, taśma przewinęła się; nagranie przewinęło się
  • przewinąć się do końca, do początku

Cytaty

Kaseta przewinęła się do końca. Wymieniłem ją na nową, z klasyką piosenki biesiadnej.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008

Wszyscy już dawno się przyzwyczaili do faktu, jak wygodnie zmienia się ścieżki na płytce, bez konieczności denerwującego czekania, aż taśma przewinie się do odpowiedniego utworu.

źródło: NKJP: Marek StaszewskiNiech żyje Polska!, Esensja, nr 6, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewinę się
 przewiniemy się
2 os. przewiniesz się
 przewiniecie się
3 os. przewinie się
 przewiną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłem się
+(e)m się przewinął
 przewinęłam się
+(e)m się przewinęła
 przewinęłom się
+(e)m się przewinęło
 przewinęliśmy się
+(e)śmy się przewinęli
 przewinęłyśmy się
+(e)śmy się przewinęły
2 os. przewinąłeś się
+(e)ś się przewinął
 przewinęłaś się
+(e)ś się przewinęła
 przewinęłoś się
+(e)ś się przewinęło
 przewinęliście się
+(e)ście się przewinęli
 przewinęłyście się
+(e)ście się przewinęły
3 os. przewinął się
 przewinęła się
 przewinęło się
 przewinęli się
 przewinęły się

bezosobnik: przewinięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewińmy się
2 os. przewiń się
 przewińcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłbym się
bym się przewinął
 przewinęłabym się
bym się przewinęła
 przewinęłobym się
bym się przewinęło
 przewinęlibyśmy się
byśmy się przewinęli
 przewinęłybyśmy się
byśmy się przewinęły
2 os. przewinąłbyś się
byś się przewinął
 przewinęłabyś się
byś się przewinęła
 przewinęłobyś się
byś się przewinęło
 przewinęlibyście się
byście się przewinęli
 przewinęłybyście się
byście się przewinęły
3 os. przewinąłby się
by się przewinął
 przewinęłaby się
by się przewinęła
 przewinęłoby się
by się przewinęło
 przewinęliby się
by się przewinęli
 przewinęłyby się
by się przewinęły

bezosobnik: przewinięto by się

bezokolicznik: przewinąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewinąwszy się

gerundium: przewinięcie się

odpowiednik aspektowy: przewijać się

Składnia

Rzosobowy + przewinąć się + bez ograniczeń

2. na trzepaku

Definicja

przedostać się ponad przeszkodą, wyginając ciało

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przedostać się

Połączenia

  • przewinąć się przez barierkę

Cytaty

Przewinął się, trzymając za krawędź włazu, i gdy stopy stuknęły o podłogę, odczuł wielką frajdę, że udał mu się ten akrobatyczny, stosowniejszy dla czołgisty manewr ciałem.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008

Przewinął się przez barierkę i rzucił w dół.

źródło: NKJP: Łukasz Śmiatacz: Tragedia w kobylogórskiej dyskotece, Czas Ostrzeszowski, nr 42, 2004

Trzeba było bez odbicia wyskoczyć na dolną poprzeczkę trzepaka, wyprostować się tak, żeby górną mieć za plecami, przewinąć się przez nią do tyłu, zawisnąć głową w dół, ściskając trzepak pod zgiętymi kolanami, pohuśtać się na nim i zeskoczyć na ręce.

źródło: NKJP: Łukasz Kamykowski: Dom między lipą a bilbordem, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewinę się
 przewiniemy się
2 os. przewiniesz się
 przewiniecie się
3 os. przewinie się
 przewiną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłem się
+(e)m się przewinął
 przewinęłam się
+(e)m się przewinęła
 przewinęłom się
+(e)m się przewinęło
 przewinęliśmy się
+(e)śmy się przewinęli
 przewinęłyśmy się
+(e)śmy się przewinęły
2 os. przewinąłeś się
+(e)ś się przewinął
 przewinęłaś się
+(e)ś się przewinęła
 przewinęłoś się
+(e)ś się przewinęło
 przewinęliście się
+(e)ście się przewinęli
 przewinęłyście się
+(e)ście się przewinęły
3 os. przewinął się
 przewinęła się
 przewinęło się
 przewinęli się
 przewinęły się

bezosobnik: przewinięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewińmy się
2 os. przewiń się
 przewińcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłbym się
bym się przewinął
 przewinęłabym się
bym się przewinęła
 przewinęłobym się
bym się przewinęło
 przewinęlibyśmy się
byśmy się przewinęli
 przewinęłybyśmy się
byśmy się przewinęły
2 os. przewinąłbyś się
byś się przewinął
 przewinęłabyś się
byś się przewinęła
 przewinęłobyś się
byś się przewinęło
 przewinęlibyście się
byście się przewinęli
 przewinęłybyście się
byście się przewinęły
3 os. przewinąłby się
by się przewinął
 przewinęłaby się
by się przewinęła
 przewinęłoby się
by się przewinęło
 przewinęliby się
by się przewinęli
 przewinęłyby się
by się przewinęły

bezosobnik: przewinięto by się

bezokolicznik: przewinąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewinąwszy się

gerundium: przewinięcie się

odpowiednik aspektowy: przewijać się

Składnia

bez ograniczeń + przewinąć się +
przez CO

3. o motywie

Definicja

pojawić się w tekście albo wypowiedzi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pojawić się

Połączenia

  • problem, wątek przewinął się; jakaś osoba, postać przewinęła się; czyjeś nazwisko przewinęło się
  • przewinąć się w dyskusji, w rozmowie, w sprawozdaniu

Cytaty

Nazwisko Rommla przewinęło się w zeznaniach torturowanych spiskowców, choć nie był bezpośrednio zamieszany w spisek.

źródło: NKJP: Jerzy Besala: Verlorene Siege: dowódcy Hitlera, Polityka, 2005-04-26

Osoba prezydenta wymieniona z imienia i nazwiska wprost lub pośrednio nie przewinęła się w tej rozmowie, w której pan uczestniczył?

źródło: NKJP: Stenogram z 19. posiedzenia Komisji Śledczej, 2 listopada 2004 r.

- Przeżyłam dwie miłości w swoim życiu - mówi poetka. - Jedna nawet przewinęła się przez moje wiersze, nie są to jednak wiersze wesołe.

źródło: NKJP: (vinga): Poetka z zimną krwią, NTN Żuˆławy, 2000-05-19

Przez czołówki wszystkich gazet przewinęło się słowo: dioksyny.

źródło: NKJP: Agata Pustułka: Szukanie dioksyn, Trybuna Śląska, 2001-07-09

W kilkunastostronicowym wyroku przewinęły się nazwiska aż 113 osób z całego Podkarpacia, od których Krzysztof R. przyjął łapówki na łączną kwotę 222 tys. 200 zł.

źródło: NKJP: Mariusz Godos: 4 lata dla Krzysztofa R., Życie Podkarpackie, 2007-05-16

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewinę się
 przewiniemy się
2 os. przewiniesz się
 przewiniecie się
3 os. przewinie się
 przewiną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłem się
+(e)m się przewinął
 przewinęłam się
+(e)m się przewinęła
 przewinęłom się
+(e)m się przewinęło
 przewinęliśmy się
+(e)śmy się przewinęli
 przewinęłyśmy się
+(e)śmy się przewinęły
2 os. przewinąłeś się
+(e)ś się przewinął
 przewinęłaś się
+(e)ś się przewinęła
 przewinęłoś się
+(e)ś się przewinęło
 przewinęliście się
+(e)ście się przewinęli
 przewinęłyście się
+(e)ście się przewinęły
3 os. przewinął się
 przewinęła się
 przewinęło się
 przewinęli się
 przewinęły się

bezosobnik: przewinięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewińmy się
2 os. przewiń się
 przewińcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłbym się
bym się przewinął
 przewinęłabym się
bym się przewinęła
 przewinęłobym się
bym się przewinęło
 przewinęlibyśmy się
byśmy się przewinęli
 przewinęłybyśmy się
byśmy się przewinęły
2 os. przewinąłbyś się
byś się przewinął
 przewinęłabyś się
byś się przewinęła
 przewinęłobyś się
byś się przewinęło
 przewinęlibyście się
byście się przewinęli
 przewinęłybyście się
byście się przewinęły
3 os. przewinąłby się
by się przewinął
 przewinęłaby się
by się przewinęła
 przewinęłoby się
by się przewinęło
 przewinęliby się
by się przewinęli
 przewinęłyby się
by się przewinęły

bezosobnik: przewinięto by się

bezokolicznik: przewinąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewinąwszy się

gerundium: przewinięcie się

odpowiednik aspektowy: przewijać się

Składnia

bez ograniczeń + przewinąć się +
w CZYM | przez CO

4. o widokach

Definicja

pojawić się jako ciąg obrazów lub scen

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pojawić się

Połączenia

  • krajobraz, obraz przewinął się; myśl przewinęła się
  • przewinąć się przed oczami
  • przewinąć się w głowie

Cytaty

Cała scena, opisana przez Łukasza ze wszystkimi szczegółami, przewinęła się przed oczyma zakonnicy jak żywa.

źródło: NKJP: Roman Frister: Wigilia w Emmaus, Polityka, 2005-12-24

Na granacie nieba migoczą miliony gwiazd. Zapatrzyła się na nie. Znowu przewinęło się przed oczami wspomnienie pewnej letniej nocy.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewinę się
 przewiniemy się
2 os. przewiniesz się
 przewiniecie się
3 os. przewinie się
 przewiną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłem się
+(e)m się przewinął
 przewinęłam się
+(e)m się przewinęła
 przewinęłom się
+(e)m się przewinęło
 przewinęliśmy się
+(e)śmy się przewinęli
 przewinęłyśmy się
+(e)śmy się przewinęły
2 os. przewinąłeś się
+(e)ś się przewinął
 przewinęłaś się
+(e)ś się przewinęła
 przewinęłoś się
+(e)ś się przewinęło
 przewinęliście się
+(e)ście się przewinęli
 przewinęłyście się
+(e)ście się przewinęły
3 os. przewinął się
 przewinęła się
 przewinęło się
 przewinęli się
 przewinęły się

bezosobnik: przewinięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewińmy się
2 os. przewiń się
 przewińcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłbym się
bym się przewinął
 przewinęłabym się
bym się przewinęła
 przewinęłobym się
bym się przewinęło
 przewinęlibyśmy się
byśmy się przewinęli
 przewinęłybyśmy się
byśmy się przewinęły
2 os. przewinąłbyś się
byś się przewinął
 przewinęłabyś się
byś się przewinęła
 przewinęłobyś się
byś się przewinęło
 przewinęlibyście się
byście się przewinęli
 przewinęłybyście się
byście się przewinęły
3 os. przewinąłby się
by się przewinął
 przewinęłaby się
by się przewinęła
 przewinęłoby się
by się przewinęło
 przewinęliby się
by się przewinęli
 przewinęłyby się
by się przewinęły

bezosobnik: przewinięto by się

bezokolicznik: przewinąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewinąwszy się

gerundium: przewinięcie się

odpowiednik aspektowy: przewijać się

Składnia

bez ograniczeń + przewinąć się +
(GDZIE)

5. przez mieszkanie

Definicja

spędzić pewien czas, mieszkając, pracując lub goszcząc w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Połączenia

  • sporo (tysiące, wiele...) gości, lokatorów, mieszkańców, pacjentów, pasażerów, pieszych, podróżnych, pracowników, turystów, wolontariuszy; aut, samochodów, rowerów przewinęło się; rzesze spacerowiczów, setki ludzi, tłumy przewinęły się
  • przewinąć się przez centrum, przez korytarz, przez miasto, przez plac, przez port lotniczy, przez ulicę; przez firmę, przez pracownię, przez uczelnię; przez dom, przez mieszkanie

Cytaty

Przewinął się przez większość madziarskich kapel rockowych epoki Kadara, wpisując do swojego curriculum vitae między innymi współpracę z zespołami Skorpio, P. Mobil, Bikini.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Tu miejsce na labirynt…: SBB twarde jak Skała, Esensja, nr 1, 2008

Przez tyle lat tysiące poborowych przewinęły się przez Szóstą Brygadę, wystawiającą kontyngent, a większość z owych poborowych mieszkała blisko Krakowa.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Góra Trzech Szkieletów, 2003

W ubiegłym roku przez gminę Gródek nad Dunajcem, a szczególnie samą stolicę gminy, przewinęła się rekordowa liczba turystów.

źródło: NKJP: Robert Drobysz: 5 kilometrów śmieci, Gazeta Krakowska, 2004-03-18

- Przez szpital w Dziwnowie w latach 1949 - 51 przewinęło się trzy tysiące Greków.

źródło: NKJP: (RAK): Minęło pięćdziesiąt lat od pierwszego transportu, Gazeta Wrocławska, nr 29/07, 1999

Przez wrocławski port lotniczy przewinęło się w ubiegłym roku ponad 450 tysięcy pasażerów.

źródło: NKJP: (LUK): Podniebne podróże na koniec zimy, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-01-31

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewinę się
 przewiniemy się
2 os. przewiniesz się
 przewiniecie się
3 os. przewinie się
 przewiną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłem się
+(e)m się przewinął
 przewinęłam się
+(e)m się przewinęła
 przewinęłom się
+(e)m się przewinęło
 przewinęliśmy się
+(e)śmy się przewinęli
 przewinęłyśmy się
+(e)śmy się przewinęły
2 os. przewinąłeś się
+(e)ś się przewinął
 przewinęłaś się
+(e)ś się przewinęła
 przewinęłoś się
+(e)ś się przewinęło
 przewinęliście się
+(e)ście się przewinęli
 przewinęłyście się
+(e)ście się przewinęły
3 os. przewinął się
 przewinęła się
 przewinęło się
 przewinęli się
 przewinęły się

bezosobnik: przewinięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewińmy się
2 os. przewiń się
 przewińcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłbym się
bym się przewinął
 przewinęłabym się
bym się przewinęła
 przewinęłobym się
bym się przewinęło
 przewinęlibyśmy się
byśmy się przewinęli
 przewinęłybyśmy się
byśmy się przewinęły
2 os. przewinąłbyś się
byś się przewinął
 przewinęłabyś się
byś się przewinęła
 przewinęłobyś się
byś się przewinęło
 przewinęlibyście się
byście się przewinęli
 przewinęłybyście się
byście się przewinęły
3 os. przewinąłby się
by się przewinął
 przewinęłaby się
by się przewinęła
 przewinęłoby się
by się przewinęło
 przewinęliby się
by się przewinęli
 przewinęłyby się
by się przewinęły

bezosobnik: przewinięto by się

bezokolicznik: przewinąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewinąwszy się

gerundium: przewinięcie się

odpowiednik aspektowy: przewijać się

Składnia

bez ograniczeń + przewinąć się +
przez CO

6. o uśmiechu

Definicja

pojawić się na krótko jako reakcja na coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pojawić się

Połączenia

  • cień obawy, grymas, uśmiech przewinął się

Cytaty

Wyraz niechęci przewinął się po jego obwisłej wardze.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Stropił się nieco, a na jego krągłym teraz, rumianym obliczu przewinął się cień obawy.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003

Cień uśmiechu przewinął się przez jego surową twarz na wspomnienie owej szalonej eskapady.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Smoczy Pakt, 2003

Wyraz triumfu przewinął się w przekrwionych oczach Pawłowa.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewinę się
 przewiniemy się
2 os. przewiniesz się
 przewiniecie się
3 os. przewinie się
 przewiną się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłem się
+(e)m się przewinął
 przewinęłam się
+(e)m się przewinęła
 przewinęłom się
+(e)m się przewinęło
 przewinęliśmy się
+(e)śmy się przewinęli
 przewinęłyśmy się
+(e)śmy się przewinęły
2 os. przewinąłeś się
+(e)ś się przewinął
 przewinęłaś się
+(e)ś się przewinęła
 przewinęłoś się
+(e)ś się przewinęło
 przewinęliście się
+(e)ście się przewinęli
 przewinęłyście się
+(e)ście się przewinęły
3 os. przewinął się
 przewinęła się
 przewinęło się
 przewinęli się
 przewinęły się

bezosobnik: przewinięto się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przewińmy się
2 os. przewiń się
 przewińcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przewinąłbym się
bym się przewinął
 przewinęłabym się
bym się przewinęła
 przewinęłobym się
bym się przewinęło
 przewinęlibyśmy się
byśmy się przewinęli
 przewinęłybyśmy się
byśmy się przewinęły
2 os. przewinąłbyś się
byś się przewinął
 przewinęłabyś się
byś się przewinęła
 przewinęłobyś się
byś się przewinęło
 przewinęlibyście się
byście się przewinęli
 przewinęłybyście się
byście się przewinęły
3 os. przewinąłby się
by się przewinął
 przewinęłaby się
by się przewinęła
 przewinęłoby się
by się przewinęło
 przewinęliby się
by się przewinęli
 przewinęłyby się
by się przewinęły

bezosobnik: przewinięto by się

bezokolicznik: przewinąć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przewinąwszy się

gerundium: przewinięcie się

odpowiednik aspektowy: przewijać się

Składnia

Rznieżywotny + przewinąć się + bez ograniczeń

Frazeologizmy

całe życie stanęło przed oczami komuś
całe życie przewinęło się przed oczami komuś
Data ostatniej modyfikacji: 19.12.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN