UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozeprzeć się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozeprę się	rozeprzemy się
2 os.	rozeprzesz się	rozeprzecie się
3 os.	rozeprze się	rozeprą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozparłem się +(e)m się rozparł	rozparłam się +(e)m się rozparła	rozparłom się +(e)m się rozparło	rozparliśmy się +(e)śmy się rozparli	rozparłyśmy się +(e)śmy się rozparły
2 os.	rozparłeś się +(e)ś się rozparł	rozparłaś się +(e)ś się rozparła	rozparłoś się +(e)ś się rozparło	rozparliście się +(e)ście się rozparli	rozparłyście się +(e)ście się rozparły
3 os.	rozparł się	rozparła się	rozparło się	rozparli się	rozparły się

bezosobnik: rozparto się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozeprzyjmy się
2 os.	rozeprzyj się	rozeprzyjcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozparłbym się bym się rozparł	rozparłabym się bym się rozparła	rozparłobym się bym się rozparło	rozparlibyśmy się byśmy się rozparli	rozparłybyśmy się byśmy się rozparły
2 os.	rozparłbyś się byś się rozparł	rozparłabyś się byś się rozparła	rozparłobyś się byś się rozparło	rozparlibyście się byście się rozparli	rozparłybyście się byście się rozparły
3 os.	rozparłby się by się rozparł	rozparłaby się by się rozparła	rozparłoby się by się rozparło	rozparliby się by się rozparli	rozparłyby się by się rozparły

bezosobnik: rozparto by się

bezokolicznik: rozeprzeć się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozparłszy się

gerundium: rozparcie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozparcie się	rozparcia się
D.	rozparcia się	rozparć się
C.	rozparciu się	rozparciom się
B.	rozparcie się	rozparcia się
N.	rozparciem się	rozparciami się
Ms.	rozparciu się	rozparciach się
W.	rozparcie się	rozparcia się

odpowiednik aspektowy: rozpierać się

Pochodzenie

ogsł. *orz-perti sę

Zob. przeć (przed siebie)

1. na krześle

Definicja

usiadłszy, zająć tyle miejsca, ile trzeba, żeby było wygodnie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usadowić się

Połączenia

rozeprzeć się na kanapie, na krześle, na siedzeniu
rozeprzeć się w fotelu

Cytaty

	Stalin rozparł się za stołem, szeroko rozstawiając dłonie na nieskazitelnym politurowanym na ciemno blacie. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008
	Kierowca zatrzymał wóz, zgasił motor i rozparł się w szoferce. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo: komedia romantyczna, 2004
	Popielski rozparł się na krześle i uśmiechnął się kącikami ust. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009
	Rozparł się wygodnie i złożył dłonie w wieżyczkę. źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Składnia

rozeprzeć się

(GDZIE)

2. na niebie

Definicja

książk.

zająć dużo miejsca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Cytaty

Nie ma doliny, w której nie dymią fabryki, a ruiny zamków nie zostały przytłoczone przez kilkunastopiętrowe blokowiska, które rozparły się na zboczach.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Rozwód po słowacku, Gazeta Wyborcza, 1992-05-30

Rynek był prześliczny! Taki sam - lecz w gruncie rzeczy inny! Rozparły się na nim szeroko niskie Sukiennice;

źródło: NKJP: Dorota Terakowska: Władca Lewawu, 1989

Ogromny księżyc wypełzł już ze swojej kryjówki, gdzie się schował na dzień i rozparłszy się wygodnie na nieboskłonie, oświetlał ziemię swoją srebrzystosiną poświatą, w której przyczajone przedmioty nabierały nierealnych kształtów, a przemykający jeszcze gdzieniegdzie ulicami ludzie, sprawiali wrażenie nieco widmowych.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006

Składnia

rozeprzeć się

(GDZIE)

Data ostatniej modyfikacji: 20.06.2015