UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żałobny

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	żałobny	żałobny	żałobny	żałobne	żałobna
D.	żałobnego	żałobnego	żałobnego	żałobnego	żałobnej
C.	żałobnemu	żałobnemu	żałobnemu	żałobnemu	żałobnej
B.	żałobnego	żałobnego	żałobny	żałobne	żałobną
N.	żałobnym	żałobnym	żałobnym	żałobnym	żałobną
Ms.	żałobnym	żałobnym	żałobnym	żałobnym	żałobnej
W.	żałobny	żałobny	żałobny	żałobne	żałobna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	żałobni	żałobni	żałobne	żałobne
D.	żałobnych	żałobnych	żałobnych	żałobnych
C.	żałobnym	żałobnym	żałobnym	żałobnym
B.	żałobnych	żałobnych	żałobnych	żałobne
N.	żałobnymi	żałobnymi	żałobnymi	żałobnymi
Ms.	żałobnych	żałobnych	żałobnych	żałobnych
W.	żałobni	żałobni	żałobne	żałobne

Pochodzenie

Zob. żałoba

1. kondukt

Definicja

związany z uroczystościami pogrzebowymi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

synonimy:

żalny

Połączenia

dzwon, kondukt, orszak, pochód, rytuał, stos żałobny; modlitwa, mowa, msza, szata żałobna; nabożeństwo żałobne; ceremonie, obrzędy, uroczystości; lilie, wiązanki żałobne

Cytaty

	Mszą świętą rozpoczęła się ceremonia żałobna, po czym nastąpiło złożenie urny z prochami w rodzinnym grobowcu na dąbrówieckim cmentarzu. źródło: NKJP: Maria Ollick: Odeszła Maria Krystyna Krakowska, Tygodnik Tucholski, nr 847, 2008
	Pogrzeb odbył się 18 lipca w kościele parafialnym w Duczkach, po czym kondukt żałobny udał się na kobyłkowski cmentarz. Biskup Kraszewski odprawił egzekwie żałobne w obecności kilkuset osób. źródło: NKJP: Agata Bochenek: Tajemnica zapowiedzianej śmierci cz. 2, Wieści Podwarszawskie, 2009-07-19
	Trumna została wystawiona na widok publiczny w piątek po procesji żałobnej, która zgromadziła największe tłumy od czasu śmierci księżnej Diany w 1987 r. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2002-04-08
	W sobotę, 17 kwietnia, o godz. 12.00 w Warszawie na Placu Józefa Piłsudskiego rozpoczną się uroczystości żałobne w intencji wszystkich ofiar katastrofy w Smoleńsku. źródło: NKJP: jk/bpkep: Program uroczystości ku czci zabitych pod Smoleńskiem, Głos Ojca Pio, 2010

Składnia

	+	żałobny	+
szyk: neutralny

2. kir

Definicja

będący symboliczną oznaką żałoby po czyjejś śmierci

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

synonimy:

żalny

Połączenia

żałobny kir, wieniec, znicz; strój; żałobna chorągiew, czerń, flaga, wstęga, wstążka, opaska, przepaska; obwódka, ramka; cisza, świeca; żałobne ubranie

Cytaty

	Dzisiaj już prawie nie nosimy żałobnych oznak po bliskich osobach: małego czarnego paska na klapie marynarki, opaski na ramieniu itp. A szkoda. Były one rodzajem prośby osoby przeżywającej żałobę [...]. źródło: NKJP: Józef Augustyn: Rozmowy o księżach rodzinie i życiu duchowym, 2010
	Czarna żałobna chorągiew kościelna załopotała nad stosem podniesiona przez nagrzane powietrze, uniosła się w górę jak grożąca pięść i nagle brzegiem jej, frędzlami pobiegły blade płomyki. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania. Młyn nad Lutynią, 2006
	Burmistrz miasta Płońska wystosował do mieszkańców apel, by w szczególny sposób oddali hołd zmarłemu Papieżowi i wywiesili na swoich posesjach flagi państwowe z szarfą żałobną. źródło: NKJP: W. Dżbik: Msza z „Ciszą”, Tygodnik Ciechanowski, 2005-04-09
	Nie było to jego winą, że przygotowania do pogrzebu utknęły. W przystępie szalonego gniewu Emilka porozrzucała lód, podeptała kwiaty i pozrywała z luster żałobne kiry. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998

Składnia

	+	żałobny	+
szyk: neutralny

3. tren

Definicja

wyrażający żałobę i smutek po czyjejś śmierci

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Połączenia

żałobny nastrój; chorał, psalm, rapsod, tren; marsz żałobny; żałobna elegia, muzyka, pieśń; mina; żałobne milczenie

Cytaty

	Najpierw wspaniale ubrane, często zabalsamowane zwłoki składano przy wtórze żałobnych pieśni do trumny. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004
	Z wieży, zamiast hejnału popłynęła żałobna melodia „Łzy Matki”, zazwyczaj towarzysząca pogrzebom strażaków. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Na krakowskim rynku, 2007
	Popularnością cieszyły się... poradniki informujące o metodach pochówku, zbiory wierszy i pieśni żałobnych, nekrologi pisane w imieniu najbliższych [...]. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia powszechna. Wiek XIX, 2008
	Górowała tu tonacja elegijna: czasem był to tren żałobny po utracie żony, czasem rozrachunek z mijającą młodością, czasem przesłanie do córki. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet : wybór z pamięci 90-latka, 2004

Składnia

	+	żałobny	+
szyk: neutralny

4. nastrój

Definicja

smutny i ponury, kojarzący się z pogrzebem i żałobą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

żalny

Połączenia

żałobny nastrój, ton; żałobna mina

Cytaty

	Fausta wbiega do czarnej łazienki, jakże odpowiedniej do sytuacji! Nigdy nie podobała się jej żałobna glazura, Fil się uparł, no i ma jak znalazł. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010
	Krakało ptactwo, ryczały żaby, rozlegał się żałobny poszum wiatru. W wyglądzie żwirowanej alei prowadzącej do ogrodzenia było o tej porze dnia coś nieprzyjemnego, z drugiej strony nawet niegościnnego. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997
	Co prawda, zamiast innych ptaków polatywały nad nimi brzydkie wrony, żałobnym krakaniem odpowiadając na pohukiwania księżego parobka, który poganiał ustające konie [...]. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania Matka Joanna, 2006
	Byłem mistrzem w przekonywaniu krewnych ofiar, żeby zgodzili się opowiedzieć swoją historię. Pukałem do drzwi i jak już przeleciał pierwszy strumień bluzgów, robiłem żałobną minę i opowiadałem o misji społecznej, najczęstszy cytat: “Wiem, że nic nie przywróci życia pani mężowi, ale nie możemy pozwolić, aby ta śmierć poszła na marne. [...]”. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005

Składnia

	+	żałobny	+
szyk: neutralny

Data ostatniej modyfikacji: 11.02.2017