UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

opasywać

Chronologizacja

1500, SStp
S.v. opasować. Datacja przybliżona.

Pochodzenie

Zob. pas (część ciała)

1. paskiem

Definicja

owijać czymś długim i wąskim tak, żeby powstała stabilna całość

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przepasywać

Cytaty

Secesyjne talizmany miały zwykle formę miniaturowych breloczków, które przyczepiano do bransoletek czy długich łańcuszków, jakimi zgodnie z ówczesną modą elegantki opasywały smukłe, ściągnięte gorsetami talie.

źródło: NKJP: Talizmany szczęścia, Dziennik Polski, 2000-08-29

„To mój pies!” - chce zawołać Dzidzia, ale tak płacze, tak płacze, że nie może powiedzieć nic, tamten nie rozumie więc ani słowa i opasuje szyję stojącego Draba jakąś linką [...].

źródło: NKJP: Zofia Chądzyńska: Przez ciebie, Drabie!, 1969

Gdy profan został przyjęty, mistrz katedry całował go i opasywał fartuszkiem, symbolem pracy wolnych mularzy.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasuję
opasujemy
2 os. opasujesz
opasujecie
3 os. opasuje
opasują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałem
+(e)m opasywał
opasywałam
+(e)m opasywała
opasywałom
+(e)m opasywało
opasywaliśmy
+(e)śmy opasywali
opasywałyśmy
+(e)śmy opasywały
2 os. opasywałeś
+(e)ś opasywał
opasywałaś
+(e)ś opasywała
opasywałoś
+(e)ś opasywało
opasywaliście
+(e)ście opasywali
opasywałyście
+(e)ście opasywały
3 os. opasywał
opasywała
opasywało
opasywali
opasywały

bezosobnik: opasywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę opasywał
będę opasywać
będę opasywała
będę opasywać
będę opasywało
będę opasywać
będziemy opasywali
będziemy opasywać
będziemy opasywały
będziemy opasywać
2 os. będziesz opasywał
będziesz opasywać
będziesz opasywała
będziesz opasywać
będziesz opasywało
będziesz opasywać
będziecie opasywali
będziecie opasywać
będziecie opasywały
będziecie opasywać
3 os. będzie opasywał
będzie opasywać
będzie opasywała
będzie opasywać
będzie opasywało
będzie opasywać
będą opasywali
będą opasywać
będą opasywały
będą opasywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasujmy
2 os. opasuj
opasujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałbym
bym opasywał
opasywałabym
bym opasywała
opasywałobym
bym opasywało
opasywalibyśmy
byśmy opasywali
opasywałybyśmy
byśmy opasywały
2 os. opasywałbyś
byś opasywał
opasywałabyś
byś opasywała
opasywałobyś
byś opasywało
opasywalibyście
byście opasywali
opasywałybyście
byście opasywały
3 os. opasywałby
by opasywał
opasywałaby
by opasywała
opasywałoby
by opasywało
opasywaliby
by opasywali
opasywałyby
by opasywały

bezosobnik: opasywano by

bezokolicznik: opasywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opasując

gerundium: opasywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasywanie
opasywania
D. opasywania
opasywań
C. opasywaniu
opasywaniom
B. opasywanie
opasywania
N. opasywaniem
opasywaniami
Ms. opasywaniu
opasywaniach
W. opasywanie
opasywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opasujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasujący
opasujący
opasujący
opasujące
opasująca
D. opasującego
opasującego
opasującego
opasującego
opasującej
C. opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującej
B. opasującego
opasującego
opasujący
opasujące
opasującą
N. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującą
Ms. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasujący
opasujący
opasujące
opasujące
D. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących
C. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
B. opasujących
opasujących
opasujących
opasujące
N. opasującymi
opasującymi
opasującymi
opasującymi
Ms. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasywany
opasywany
opasywany
opasywane
opasywana
D. opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanej
C. opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanej
B. opasywanego
opasywanego
opasywany
opasywane
opasywaną
N. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywaną
Ms. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasywani
opasywani
opasywane
opasywane
D. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych
C. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
B. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywane
N. opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
Ms. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych

odpowiednik aspektowy: opasać

Składnia

bez ograniczeń + opasywać +
KOGO/CO + CZYM

2. o pasku

Definicja

tworzyć stabilną całość, będąc owiniętym wokół czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przepasywać

Cytaty

Jasnoróżowa tasiemka opasywała żeńskie lędźwie, opięte popielatą sukienką.

źródło: NKJP: Marian Pankowski: Fara na Pomorzu, 1997

Buty były z cholewami i to dwojakiego rodzaju. Jedne cholewy były sztywne i opasywały sztywno łydki, drugie zaś były z miękkiej skóry i opadały jak miech prawie na kostki, tworząc harmonijki.

źródło: NKJP: Internet

Dolna część pasa powinna opasywać biodra (należy włożyć go pod kurtkę lub polar, a nie zapinać na wierzchu), a jego górna część musi być dobrze dociągnięta do klatki piersiowej.

źródło: NKJP: Hamowanie bez poślizgu, Dziennik Polski, 2004-01-19

Jeśli regularnie uprawiasz jakiś sport kontaktowy - nawet podwórkową koszykówkę z twoim synem - postaraj się o parę dobrych okularów ochronnych, takich, które opasują całą głowę i przykrywają oczy z przodu i z boku.

źródło: NKJP: K. Winston Caine, Perry Garfinkel: Łzawa historia, CKM nr 08/08, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasuję
opasujemy
2 os. opasujesz
opasujecie
3 os. opasuje
opasują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałem
+(e)m opasywał
opasywałam
+(e)m opasywała
opasywałom
+(e)m opasywało
opasywaliśmy
+(e)śmy opasywali
opasywałyśmy
+(e)śmy opasywały
2 os. opasywałeś
+(e)ś opasywał
opasywałaś
+(e)ś opasywała
opasywałoś
+(e)ś opasywało
opasywaliście
+(e)ście opasywali
opasywałyście
+(e)ście opasywały
3 os. opasywał
opasywała
opasywało
opasywali
opasywały

bezosobnik: opasywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę opasywał
będę opasywać
będę opasywała
będę opasywać
będę opasywało
będę opasywać
będziemy opasywali
będziemy opasywać
będziemy opasywały
będziemy opasywać
2 os. będziesz opasywał
będziesz opasywać
będziesz opasywała
będziesz opasywać
będziesz opasywało
będziesz opasywać
będziecie opasywali
będziecie opasywać
będziecie opasywały
będziecie opasywać
3 os. będzie opasywał
będzie opasywać
będzie opasywała
będzie opasywać
będzie opasywało
będzie opasywać
będą opasywali
będą opasywać
będą opasywały
będą opasywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasujmy
2 os. opasuj
opasujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałbym
bym opasywał
opasywałabym
bym opasywała
opasywałobym
bym opasywało
opasywalibyśmy
byśmy opasywali
opasywałybyśmy
byśmy opasywały
2 os. opasywałbyś
byś opasywał
opasywałabyś
byś opasywała
opasywałobyś
byś opasywało
opasywalibyście
byście opasywali
opasywałybyście
byście opasywały
3 os. opasywałby
by opasywał
opasywałaby
by opasywała
opasywałoby
by opasywało
opasywaliby
by opasywali
opasywałyby
by opasywały

bezosobnik: opasywano by

bezokolicznik: opasywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opasując

gerundium: opasywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasywanie
opasywania
D. opasywania
opasywań
C. opasywaniu
opasywaniom
B. opasywanie
opasywania
N. opasywaniem
opasywaniami
Ms. opasywaniu
opasywaniach
W. opasywanie
opasywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opasujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasujący
opasujący
opasujący
opasujące
opasująca
D. opasującego
opasującego
opasującego
opasującego
opasującej
C. opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującej
B. opasującego
opasującego
opasujący
opasujące
opasującą
N. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującą
Ms. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasujący
opasujący
opasujące
opasujące
D. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących
C. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
B. opasujących
opasujących
opasujących
opasujące
N. opasującymi
opasującymi
opasującymi
opasującymi
Ms. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasywany
opasywany
opasywany
opasywane
opasywana
D. opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanej
C. opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanej
B. opasywanego
opasywanego
opasywany
opasywane
opasywaną
N. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywaną
Ms. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasywani
opasywani
opasywane
opasywane
D. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych
C. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
B. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywane
N. opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
Ms. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych

odpowiednik aspektowy: opasać

Składnia

bez ograniczeń + opasywać +
CO

3. fosą

Definicja

otaczać czymś przylegającym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Połączenia

  • opasywać ramionami

Cytaty

Sprzedawali dziuple w blokach i budowali domy, opasując działki żywotnikiem Szmaragd.

źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz: Czarna malwa, biały kruk, Polityka, 2008-05-17

Domy osób zarażonych opasywano linami.

źródło: NKJP: Krzysztof Smura: W dawnym Poznaniu, Gazeta Poznańska, 2003-01-25

Prowadząc szopkowe postacie ma zajęte ręce, więc harmonijkę ustną przytrzymuje mu syn Łukasz, który stoi za tatą i rękami opasuje jego głowę bacząc, by organki zawsze były przy ustach [...].

źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: Ostatni co tak z szopką chodzi, Gazeta Krakowska, 2005-12-24

Siedziała, opasując ramionami podciągnięte kolana.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasuję
opasujemy
2 os. opasujesz
opasujecie
3 os. opasuje
opasują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałem
+(e)m opasywał
opasywałam
+(e)m opasywała
opasywałom
+(e)m opasywało
opasywaliśmy
+(e)śmy opasywali
opasywałyśmy
+(e)śmy opasywały
2 os. opasywałeś
+(e)ś opasywał
opasywałaś
+(e)ś opasywała
opasywałoś
+(e)ś opasywało
opasywaliście
+(e)ście opasywali
opasywałyście
+(e)ście opasywały
3 os. opasywał
opasywała
opasywało
opasywali
opasywały

bezosobnik: opasywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę opasywał
będę opasywać
będę opasywała
będę opasywać
będę opasywało
będę opasywać
będziemy opasywali
będziemy opasywać
będziemy opasywały
będziemy opasywać
2 os. będziesz opasywał
będziesz opasywać
będziesz opasywała
będziesz opasywać
będziesz opasywało
będziesz opasywać
będziecie opasywali
będziecie opasywać
będziecie opasywały
będziecie opasywać
3 os. będzie opasywał
będzie opasywać
będzie opasywała
będzie opasywać
będzie opasywało
będzie opasywać
będą opasywali
będą opasywać
będą opasywały
będą opasywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasujmy
2 os. opasuj
opasujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałbym
bym opasywał
opasywałabym
bym opasywała
opasywałobym
bym opasywało
opasywalibyśmy
byśmy opasywali
opasywałybyśmy
byśmy opasywały
2 os. opasywałbyś
byś opasywał
opasywałabyś
byś opasywała
opasywałobyś
byś opasywało
opasywalibyście
byście opasywali
opasywałybyście
byście opasywały
3 os. opasywałby
by opasywał
opasywałaby
by opasywała
opasywałoby
by opasywało
opasywaliby
by opasywali
opasywałyby
by opasywały

bezosobnik: opasywano by

bezokolicznik: opasywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opasując

gerundium: opasywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasywanie
opasywania
D. opasywania
opasywań
C. opasywaniu
opasywaniom
B. opasywanie
opasywania
N. opasywaniem
opasywaniami
Ms. opasywaniu
opasywaniach
W. opasywanie
opasywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opasujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasujący
opasujący
opasujący
opasujące
opasująca
D. opasującego
opasującego
opasującego
opasującego
opasującej
C. opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującej
B. opasującego
opasującego
opasujący
opasujące
opasującą
N. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującą
Ms. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasujący
opasujący
opasujące
opasujące
D. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących
C. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
B. opasujących
opasujących
opasujących
opasujące
N. opasującymi
opasującymi
opasującymi
opasującymi
Ms. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasywany
opasywany
opasywany
opasywane
opasywana
D. opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanej
C. opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanej
B. opasywanego
opasywanego
opasywany
opasywane
opasywaną
N. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywaną
Ms. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasywani
opasywani
opasywane
opasywane
D. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych
C. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
B. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywane
N. opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
Ms. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych

odpowiednik aspektowy: opasać

Składnia

bez ograniczeń + opasywać +
CO + CZYM

4. o fosie

Definicja

przylegać dookoła czegoś w przestrzeni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obiegać

Połączenia

  • opasujący kulę ziemską, miasto
  • mur opasujący coś

Cytaty

Wicio szedł żwirową aleją, która niczym sprężyna opasywała górę zamkową.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974

Dom opasywał autentyczny trawnik, w dodatku sprawiający wrażenie wystrzyżonego, a nie wyskubanego przez kozy.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

Udaje się też do Moskwy, przekracza mur opasujący Kreml, wchodzi do swego ciemnego pokoiku [...].

źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasuję
opasujemy
2 os. opasujesz
opasujecie
3 os. opasuje
opasują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałem
+(e)m opasywał
opasywałam
+(e)m opasywała
opasywałom
+(e)m opasywało
opasywaliśmy
+(e)śmy opasywali
opasywałyśmy
+(e)śmy opasywały
2 os. opasywałeś
+(e)ś opasywał
opasywałaś
+(e)ś opasywała
opasywałoś
+(e)ś opasywało
opasywaliście
+(e)ście opasywali
opasywałyście
+(e)ście opasywały
3 os. opasywał
opasywała
opasywało
opasywali
opasywały

bezosobnik: opasywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę opasywał
będę opasywać
będę opasywała
będę opasywać
będę opasywało
będę opasywać
będziemy opasywali
będziemy opasywać
będziemy opasywały
będziemy opasywać
2 os. będziesz opasywał
będziesz opasywać
będziesz opasywała
będziesz opasywać
będziesz opasywało
będziesz opasywać
będziecie opasywali
będziecie opasywać
będziecie opasywały
będziecie opasywać
3 os. będzie opasywał
będzie opasywać
będzie opasywała
będzie opasywać
będzie opasywało
będzie opasywać
będą opasywali
będą opasywać
będą opasywały
będą opasywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opasujmy
2 os. opasuj
opasujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opasywałbym
bym opasywał
opasywałabym
bym opasywała
opasywałobym
bym opasywało
opasywalibyśmy
byśmy opasywali
opasywałybyśmy
byśmy opasywały
2 os. opasywałbyś
byś opasywał
opasywałabyś
byś opasywała
opasywałobyś
byś opasywało
opasywalibyście
byście opasywali
opasywałybyście
byście opasywały
3 os. opasywałby
by opasywał
opasywałaby
by opasywała
opasywałoby
by opasywało
opasywaliby
by opasywali
opasywałyby
by opasywały

bezosobnik: opasywano by

bezokolicznik: opasywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: opasując

gerundium: opasywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. opasywanie
opasywania
D. opasywania
opasywań
C. opasywaniu
opasywaniom
B. opasywanie
opasywania
N. opasywaniem
opasywaniami
Ms. opasywaniu
opasywaniach
W. opasywanie
opasywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: opasujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasujący
opasujący
opasujący
opasujące
opasująca
D. opasującego
opasującego
opasującego
opasującego
opasującej
C. opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującemu
opasującej
B. opasującego
opasującego
opasujący
opasujące
opasującą
N. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującą
Ms. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
opasującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasujący
opasujący
opasujące
opasujące
D. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących
C. opasującym
opasującym
opasującym
opasującym
B. opasujących
opasujących
opasujących
opasujące
N. opasującymi
opasującymi
opasującymi
opasującymi
Ms. opasujących
opasujących
opasujących
opasujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: opasywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. opasywany
opasywany
opasywany
opasywane
opasywana
D. opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanego
opasywanej
C. opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanemu
opasywanej
B. opasywanego
opasywanego
opasywany
opasywane
opasywaną
N. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywaną
Ms. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. opasywani
opasywani
opasywane
opasywane
D. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych
C. opasywanym
opasywanym
opasywanym
opasywanym
B. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywane
N. opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
opasywanymi
Ms. opasywanych
opasywanych
opasywanych
opasywanych

odpowiednik aspektowy: opasać

Składnia

bez ograniczeń + opasywać +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 27.04.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj