UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

despotyczny

Chronologizacja

1 połowa XVIII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	despotyczny	despotyczny	despotyczny	despotyczne	despotyczna
D.	despotycznego	despotycznego	despotycznego	despotycznego	despotycznej
C.	despotycznemu	despotycznemu	despotycznemu	despotycznemu	despotycznej
B.	despotycznego	despotycznego	despotyczny	despotyczne	despotyczną
N.	despotycznym	despotycznym	despotycznym	despotycznym	despotyczną
Ms.	despotycznym	despotycznym	despotycznym	despotycznym	despotycznej
W.	despotyczny	despotyczny	despotyczny	despotyczne	despotyczna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	despotyczni	despotyczni	despotyczne	despotyczne
D.	despotycznych	despotycznych	despotycznych	despotycznych
C.	despotycznym	despotycznym	despotycznym	despotycznym
B.	despotycznych	despotycznych	despotycznych	despotyczne
N.	despotycznymi	despotycznymi	despotycznymi	despotycznymi
Ms.	despotycznych	despotycznych	despotycznych	despotycznych
W.	despotyczni	despotyczni	despotyczne	despotyczne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	despotyczniejszy	despotyczniejszy	despotyczniejszy	despotyczniejsze	despotyczniejsza
D.	despotyczniejszego	despotyczniejszego	despotyczniejszego	despotyczniejszego	despotyczniejszej
C.	despotyczniejszemu	despotyczniejszemu	despotyczniejszemu	despotyczniejszemu	despotyczniejszej
B.	despotyczniejszego	despotyczniejszego	despotyczniejszy	despotyczniejsze	despotyczniejszą
N.	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszą
Ms.	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszej
W.	despotyczniejszy	despotyczniejszy	despotyczniejszy	despotyczniejsze	despotyczniejsza

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	despotyczniejsi	despotyczniejsi	despotyczniejsze	despotyczniejsze
D.	despotyczniejszych	despotyczniejszych	despotyczniejszych	despotyczniejszych
C.	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszym	despotyczniejszym
B.	despotyczniejszych	despotyczniejszych	despotyczniejszych	despotyczniejsze
N.	despotyczniejszymi	despotyczniejszymi	despotyczniejszymi	despotyczniejszymi
Ms.	despotyczniejszych	despotyczniejszych	despotyczniejszych	despotyczniejszych
W.	despotyczniejsi	despotyczniejsi	despotyczniejsze	despotyczniejsze

Pochodzenie

internac.

ang. despotic

fr. despotique

niem. despotisch

z gr. despotikós

Zob. despota

1. związany z despotą - władcą

Definicja

związany z despotą - władcą sprawującym władzę w sposób bezwzględny

Cytaty

1.a król

Definicja

książk.

będący despotą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

despotyczny car, król, monarcha, władca; despotyczna władczyni

Cytaty

	Na swą zgubę, armia napoleońska rozniosła ideę świadomego patriotyzmu po wielu podbitych przez siebie krajach, których mieszkańcy walczyli z Francuzami o wiele dzielniej (szczególnie bolesne dla Wielkiej Armii okazało się to w Rosji i Hiszpanii), niż ich despotyczni monarchowie na to zasługiwali. źródło: NKJP: Adam Kożuchowski: Za ojczyznę, za pieniądze, Polityka nr 2683, 2008-12-06
	W 1966 roku prezydentem i premierem Konga został generał Mobutu, ten w słynnym lamparcim pierożku na głowie, z którym się nie rozstawał, może nawet w nim spał. To był zawsze bardzo charakterystyczny element jego postaci, dzięki niemu wyglądał bardziej ludzko. A był władcą despotycznym i absolutnym. źródło: NKJP: Elwira Kucharska: Siła przyciągania, czyli polskie losy, 2008
	Nie jest przesadą znane powiedzenie, że król, którego majestat szanowano, mógł bezpiecznie spać niemal u każdego zdrowego na umyśle szlachcica. Co było nie do pomyślenia w państwie Habsburgów, w porażanej konfliktami religijnymi Francji czy rządzonej przez despotycznych carów Moskwie. źródło: NKJP: Jerzy Besala: O dobrej szlachcie i zakutych rycerzach, Polityka nr 2451, 2004-05-08
	U schyłku tej drogi, która jest jednocześnie szlakiem upadku Rzeczypospolitej, mamy już całkowite odwrócenie ról, bo oto Katarzyna II despotyczna władczyni Rosji i autorka koncepcji rozbiorów wystąpiła jako obrończyni innowierców w upadającej Polsce, żądając od Sejmu, pod groźbą użycia siły, potwierdzenia ich praw oraz zaniechania reform ograniczających te niegdysiejsze wolności szlacheckie, które już dawno przerodziły się w anarchię. źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989

1.b ustrój

Definicja

książk.

charakterystyczny dla rządów sprawowanych przez despotę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

despotyczny system polityczny; ustrój despotyczny; monarchia; władza despotyczna; państwo despotyczne; despotyczne formy rządzenia; rządy despotyczne

Cytaty

	Podstawą potęgi Rosji był według Mochnackiego despotyczny ustrój. W tym kraju rząd rzeczywiście dysponował nieograniczoną władzą. źródło: NKJP: Ryszard Przybylski: Uśmiech Demokryta, 2009
	Władza jest prawomocna o tyle, o ile działa dla dobra wspólnego i używa środków moralnie dozwolonych, a w tych granicach możliwe są i dopuszczalne różne ustroje polityczne. Władza despotyczna jest nielegalna. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski, Gazeta Wyborcza, 1995-03-18
	Okresy poszanowania dla praw jednostki i praktykowania demokracji stanowią jedynie krótkie chwile w historii tego państwa, w którym władza despotyczna zastąpiona została po rewolucji totalitaryzmem w niemal doskonałej postaci. źródło: NKJP: Aleksander Hall: Rosjanie - ludzie wolni, Gazeta Wyborcza, 1996-06-22
	Despotyczne formy rządzenia i w szczególności prześladowania religijne w tym ustroju nie pochodzą stąd, że komunizm jest ateistyczny, ale stąd, że jest totalitarny, że zatem jest jak gdyby konstrukcyjnie napędzany dążeniem do zniszczenia wszystkich form życia zbiorowego i wszystkich krystalizacji kultury nie narzuconych przez państwo. źródło: NKJP: Dlaczego potrzebujemy Kościoła?, Gazeta Wyborcza, 1997-05-31

2. związany z despotą - człowiekiem

Definicja

związany z despotą - osobą nieznoszącą sprzeciwu i wymagającą całkowitego posłuszeństwa

Cytaty

2.a ojciec

Definicja

książk.

będący despotą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Połączenia

despotyczny kolega, profesor, szef; mąż, ojciec; despotyczna babcia, matka; dyrektorka; despotyczni rodzice

Cytaty

	Reakcja ulegania występuje szczególnie wobec rodziców despotycznych, wymagających, nie znoszących sprzeciwu. źródło: NKJP: Katarzyna Ostrowska: Jak osiągnąć sukces w świecie ducha i materii, 2001
	Miał fioła na punkcie pięknych kobiet, dla których był gotów wielokrotnie się rozwodzić, oraz potwornie bał się swojej despotycznej matki, której skrycie nienawidził i nie umiał się od niej uwolnić. źródło: NKJP: Janusz Wróblewski: Peter Sellers: życie & śmierć, Polityka nr 2499, 2005-04-16
	– Wystarczyło, że ktoś miał własną inicjatywę, aby umowa z pracownikiem nie została przedłużona, choć odchodzący ludzie byli wartościowi i kompetentni. To despotyczny szef, który nie liczy się z niczyim zdaniem. źródło: NKJP: Bernard Łętowski: Kłopoty z pieniędzmi, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-10-24
	Aretha Franklin nie była tak życiowo niedoświadczona jak gwiazdy i gwiazdeczki Motown. Wychowywana od szóstego roku życia przez despotycznego ojca pastora dość szybko nauczyła się samodzielności i od dziecka występowała przed publicznością. źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronnika czasów popkultury, 2000
	Nawet z żoną, z którą już dawno się rozstał, wiele nie rozmawiali, tylko o sprawach dnia codziennego i tych dotyczących ich syna. Inaczej było z Krystyną, zaczął jej o sobie opowiadać, o dzieciństwie w surowym irlandzkim domu, gdzie despotyczny ojciec znęcał się zarówno nad nim, jedynakiem, jak i nad jego matką. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Miłośnica, 2009

2.b charakter

Definicja

książk.

właściwy despocie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Połączenia

despotyczny charakter; gest; stosunek do czegoś; despotyczna natura, osobowość; despotyczne zachowanie; despotyczne poglądy

Cytaty

	Mam despotyczny charakter i jeśli na czymś mi zależy, osiągnę to - choćby wszyscy mówili, że nie dam rady. źródło: NKJP: Anna Krasuska: Artur Dziurman Lubię czarne charaktery, Naj nr 31, 2003
	Gdy Zofia z córkami miały wsiąść do karawanu, bardzo energicznie wtargnęła Dora i odsuwając je despotycznym gestem wsiadła tam sama. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Malinowe kochanki, Polityka nr 2585, 2006-12-23
	Kapitan stanowił typ sangwinika, wygłaszającego swe poglądy w arbitralny, despotyczny i czasem prowokacyjny sposób. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Dziękuję Ci, Kapitanie, 1944
	Syn wyczuwa tę intencję i choć z natury jest słabym, chwiejnym i niepewnym siebie, będzie starał się za wszelką cenę upodobnić do bezwzględnej, despotycznej osobowości ojca. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Szachinszach, 2005

Data ostatniej modyfikacji: 27.06.2016