UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tyrania

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tyrania	tyranie
D.	tyranii	tyranii	neut
D.	tyranii	tyranij	char
C.	tyranii	tyraniom
B.	tyranię	tyranie
N.	tyranią	tyraniami
Ms.	tyranii	tyraniach
W.	tyranio	tyranie

Pochodzenie

łac. śred. tyrannia

z gr. tyranía

1.a rządy

Definicja

sprawowanie władzy w sposób nieograniczony przy użyciu przemocy przez jednostkę lub niewielką grupę osób

Wymowa

[tyrańja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Relacje znaczeniowe

synonimy:

satrapia

Połączenia

hitlerowska, komunistyczna; bezwzględna, krwawa tyrania
tyrania Hitlera, hitleryzmu, szacha, władzy
bunt, protest przeciw tyranii
walka z tyranią
uwolnić się/uwalniać się, wyzwolić się/wyzwalać się spod tyranii
zbuntować się przeciwko tyranii
bronić się, uciec/uciekać przed tyranią; walczyć z tyranią

Cytaty

	60 lat temu Amerykanie przewodzili lądowaniu aliantów w Normandii, niosąc Europie wyzwolenie od tyranii Hitlera. źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: D-Day plus 60, Polityka, 2004-06-12
	Najczęściej wyznawcami liberalizmu, nacjonalizmu-patriotyzmu i jednocześnie romantyzmu byli studenci i młodzi intelektualiści.[...] Dla nich symbolicznym ucieleśnieniem zła był panujący, którego określali mianem tyrana. Walkę z tyranami i tyranią traktowali jako cel numer jeden. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008
	Papież Pius VI został uwięziony i zmarł na terenie Francji, podobnie jego następca Pius VII kilkanaście lat przesiedział w niewoli i wydawało się, że tyrania władzy jest nienaruszalna. źródło: NKJP: Kard. Józef Glemp: Bóg bywa odrzucony, Gazeta Wyborcza, 1997-03-08
	Dzisiejszy Iran to także scena konfliktu młodzi-starzy. Młodzi wyrywają się ku swobodzie, a starzy, choć zbuntowali się przeciwko tyranii szacha, lekceważą dążenia młodych. źródło: NKJP: Ernest Stern: Pocałunek pod okiem mułły, Polityka, 2004-01-31
	Wśród krajów Afryki wschodniej, doświadczanej brutalnymi tyraniami, wojnami domowymi, etnicznymi masakrami, klęskami głodu i katastrofami gospodarczymi, Kenia od lat pozostaje oazą spokoju i względnego dobrobytu. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Zwycięzca bierze wszystko, Gazeta Wyborcza, 1997-08-02

Składnia

tyrania

(KOGO)

1.b państwo

Definicja

państwo, w którym władza sprawowana jest w sposób nieograniczony przy użyciu przemocy przez jednostkę lub niewielką grupę osób

Wymowa

[tyrańja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Cytaty

Znała doskonale i ceniła Marksa, szybko jednak spostrzegła, że jedyne wówczas państwo robotniczo-chłopskie, Związek Sowiecki, jest tyranią i dusi wolność myśli - dla niej wartość naczelną.

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Siła duszy, Polityka, 2003-08-23

2. ojca

Definicja

bezwzględne narzucanie innym własnej woli

Wymowa

[tyrańja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

tyrania ojca, rodziców; mniejszości, większości

Cytaty

[...] księżna Jadwiga [...] - nocą potajemnie płynęła gondolą, tuląc pod czarną peleryną kilkutygodniową córeczkę i wierząc, że uda jej się uciec przed tyranią księcia małżonka i wrócić z płomiennych Włoch do zimnego, lecz rodzinnego kraju.

źródło: NKJP: Krystyna Uniechowska: Apokryf wenecki, 2004

Mężczyzna, mąż i ojciec, decydował o wszystkim i to niezależnie od pochodzenia, statusu, majątku. [...] Dysponował majątkiem i do niego należało ostatnie słowo. Nic nie chroniło przed tyranią ojca, może poza sprytem i inteligencją małżonki.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008

[...] w publicznej debacie należałoby określić, jakie są cele edukacyjno-wychowawcze szkoły i jak je osiągać (oraz jak zabezpieczyć grono pedagogiczne przed niebezpieczeństwem tyranii rodziców, [...]

źródło: NKJP: Maciej Zięba: Niezwykły pontyfikat / z M. Ziębą rozmawia Adam Pawłowicz, 1997

Składnia

tyrania

(KOGO)

3. czasu

Definicja

negatywny i przemożny wpływ czegoś na kogoś lub na coś

Wymowa

[tyrańja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

tyrania chwili, czasu, mody, pieniądza, politycznej poprawności, tolerancji, zła

Cytaty

	W społeczeństwach cywilizowanych od dawna już panuje tyrania komfortu. Ludzie coraz rzadziej stąpają po twardym gruncie (samochody, windy, ruchome schody), coraz mniej mają do pokonania przeszkód w codziennym życiu, [...] źródło: NKJP: Krystyna Lubelska: Reality zamiast show, 2004-09-25
	Kustosze Luwru doszli do wniosku, że czas zrezygnować z tyranii elektryczności, i postanowili oświetlać płótna słonecznymi promieniami, jak za starych, dobrych czasów. źródło: NKJP: Krzysztof Rutkowski: Paryskie pasaże, Gazeta Wyborcza, 1992-12-22
	Zamiast poddawać się tyranii mody, warto poszukiwać strojów zgodnych z naszym usposobieniem. źródło: NKJP: Maria Szyszkowska: W poszukiwaniu sensu życia : po co nam filozofia, 1997
	[...] prawdziwe wyzwolenie polega na wyzwoleniu człowieka z tyranii cywilizacji, która narzuca nam sztuczne potrzeby, które nas wiążą i zniewalają. źródło: NKJP: Prof. dr Henryk Skolimowski: Wyzwolenia człowieka a myślenie buddyjskie, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 2006-06-01
	Wojny, jakie miały miejsce w Ziemi Świętej, zawsze były związane z tyranią prześladowań religijnych. źródło: NKJP: Józef Augustyn: Medytacje Jerozolimskie Świadectwo pielgrzyma, 2010

Składnia

tyrania

CZEGO

Data ostatniej modyfikacji: 17.05.2018