UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cicho I

II

przysłówek

Chronologizacja

1 połowa XV w., Bańk

Odmiana

część mowy: przysłówek

stopień równy cicho
stopień wyższy ciszej

Pochodzenie

Zob. cichy

1. leżeć

Definicja

tak, że nie daje się słyszeć żaden dźwięk

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

antonimy:  głośno

Połączenia

  • cicho i bezszelestnie, cicho i bezwietrznie, cicho i głucho, cicho i nieruchomo, cicho i przytulnie, cicho i pusto, cicho i sennie
  • leżeć, odejść, patrzeć, podejść, przemykać się, przycupnąć, siedzieć, wstać, wśliznąć się cicho
  • cicho jak myszka

Cytaty

Żeby usiąść w fotelu przy kominku. I żeby wszyscy byli w domu. I żeby było cicho.

źródło: NKJP: Mieczysław Maliński: Nieznany Bóg, 2009

Na podium, za pulpitem wykładowcy stał nagi, brodaty starzec i cicho czytał niewielką książkę oprawioną w białą skórę.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Koniec świata w Breslau, 2003

A może lepiej czekać biernie na dalszy rozwój wypadków. Nie drażnić szaleńca. Leżałem więc cicho i bez ruchu.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek, Opowiadania 1974-1979, 1979

2. szeptać

Definicja

w sposób ledwie słyszalny

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

antonimy:  doniośle, głośno

Połączenia

  • cicho i dobitnie, cicho i niepewnie
  • gwarzyć, krzyknąć, mamrotać, mówić, odezwać się, powiedzieć, powtarzać, rozmawiać, rzec, rzucić, spytać, szepnąć, szeptać, wtrącić, wymówić, wyszeptać, zagadnąć, zapytać, zawołać; chichotać, chlipać, jęknąć, kwilić, łkać, mruknąć, parskać, parsknąć, płakać, pochlipywać, pochrapywać, pojękiwać, popłakiwać, roześmiać się, rozpłakać się, syknąć, śmiać się, wzdychać, zachichotać, zaśmiać się; podśpiewywać, pogwizdywać, zagwizdać; mruczeć, popiskiwać, skomleć, syczeć, warczeć, warknąć; brzęczeć, podzwaniać, skrzypnąć, szeleścić, szumieć, trzasnąć, trzeszczeć, tykać; pukać, stukać, zapukać cicho

Cytaty

Ogarnia mnie czułość dla ciebie śpiącej, oddychającej cicho, spokojnej.

źródło: NKJP: Jerzy Adamski: Świat jako niespełnienie, albo Samobójstwo Don Juana, 2000

Nie wiedziałem, że to taka wąska rzeka – powiedział cicho i otarł łzy.

źródło: NKJP: Michał Komar: Bestiariusz codzienny, 2003

Zaczęli rozmawiać. Na początku cicho i niewyraźnie, potem głośniej.

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

Budzę się przerażony i słyszę, jak w drugim pokoju mama cicho kaszle. Pewno chowa twarz pod kołdrę, żeby nas nie budzić.

źródło: NKJP: Stanisław Kowalewski, Czarne okna, 1961

3. żyć

Definicja

bez dramatów i silnych emocji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  spokojnie I

Cytaty

Kolejne dni upływały cicho, według jednakowego rytuału. Największych problemów nastręczał poranny zastrzyk.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski, Bóg zapłacz, 2000

Wtedy znów było o Wielopolu głośno. A poza tym - wieś żyła cicho i spokojnie. Jeśli coś się w niej działo, to tylko na lokalną skalę, nie wykraczającą poza horyzont najbliższych okolic.

źródło: NKJP: Jak nie rolnictwo, to co?, Dziennik Polski, 2001-02-20

M. nie szanuje się. Pali, pije. Żyjemy cicho, obok siebie. Ale niestety mimo wszystko nie razem.

źródło: NKJP: Anna Kowalska: Dzienniki 1927-1969, 2008

4. obchodzić

Definicja

bez zwracania uwagi innych ludzi na coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dyskretnie

Cytaty

Wcale jednak nie za to uważany był w Ameryce za dobrego i sympatycznego prezydenta. Kampanię antyradziecką prowadził możliwie cicho, a już na pewno nie ujawniał, ile kosztuje.

źródło: NKJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykańsku, 1996

Zbliża się też dwudziesta piąta rocznica ślubu Melchiorów. Ze względu na nieobecność Melchiora będzie obchodzona cicho.

źródło: NKJP: Dorota Mycielska: Z Kresów do Wielkopolski, Wańkowicze w Jerce, 2002

5. skrywać

Definicja

nie zdradzając się z czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  potajemnie

Cytaty

Sukkot, święto zbiorów, wspominków całorocznych i cicho skrywanych życzeń, przemienione w beztroskie święto koczowników, kiedy wynoszono na dwór doniczki z palmą, gromadzono późną zieleń, jedlinę i kwiaty, pleciono lekkie girlandy, wieńce, płoche ozdoby.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski, Chleb rzucony umarłym, 1971

[...] krytykowała Andrzeja Knapika, którego wątła postura nie szła w parze z ogromem matematycznych zdolności i który kochał się w Dominice cicho i beznadziejnie.

źródło: NKJP: Joanna Bator, Piaskowa Góra, 2009

[...] prezes [...] nieopatrznie zadeklarował gotowość do dymisji. Część działaczy podchwyciła to i cicho liczy, że spełni on swą zapowiedź.

źródło: NKJP: Barbara Ligęcka: Poróżnieni przed wyborami, Gazeta Wrocławska, 2002-07-18

Frazeologizmy

cicho jak makiem zasiał
ciszej nad tą trumną
ktoś jest cicho
ktoś siedzi cicho jak mysz pod miotłą
ktoś siedzi cicho
o pół tonu ciszej
Data ostatniej modyfikacji: 12.01.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj