UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gaik

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gaik
gaiki
D. gaiku
gaików
C. gaikowi
gaikom
B. gaik
gaiki
N. gaikiem
gaikami
Ms. gaiku
gaikach
W. gaiku
gaiki

Pochodzenie

Zob. gaj

1. za miastem

Definicja

mały gaj

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  gaj

Połączenia

  • brzozowy, cyprysowy, sosnowy; zielony; mały; pobliski gaik; cieniste gaiki
  • gaik młodych (niewielkich...) drzew, lotosów, palm, sosen

Cytaty

W oczekiwaniu na wschód księżyca przysiadamy na wolnym od zawirowań zimnego wiatru szczycie, gdzie tuż przy wierzchołku rozciąga się gaik karłowatych drzew zwieńczonych gęstą, iglastą koroną. Nagle od strony tego maleńkiego lasku dobiegają dziecięce śmiechy [...].

źródło: NKJP: Piotr Bikont: Tam, gdzie dzieci rosną na drzewach i pieką w ognisku kamienie, Gazeta Wyborcza, 1993-07-02

W sielankach Karpińskiego zakochani pasterze i czułe pasterki romansują pośród gaików i strumyków nieco przypominając arystokrację rokokowej Francji.

źródło: NKJP: Lechosław Herz: Wardęga Opowieści z pobocza drogi, 2010

Zajazd od żelaznej pozłacanej bramy zataczał półkole, wysadzone szpalerem cyprysów i cedrów. Po obu stronach trawniki, klomby i klombiki, gazony i gaiki.

źródło: NKJP: Adam Czerniawski: Narracje ormiańskie, 2003

Niepokoiła mnie jedna niepewność: czy Karibowie rzeczywiście obozowali w owym gaiku niewielkich drzew, a nie gdzie indziej?

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Biały Jaguar, 1980

Do prawdziwego chodzenia takie kijki się nie nadają. W sam raz dobre do lekkiego spacerku w pobliskim gaiku.

źródło: NKJP: Andrzej Kołaczkowski-Bochenek: Santiago de Compostela: poradnik pielgrzyma, 2010

2. w kulturze ludowej

Definicja

symbol wiosny, bogactwa lub szczęścia, który używany jest podczas obrzędów ludowych w formie przystrojonej gałęzi albo drzewka bądź wieńca z gałązek czy kłosów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

synonimy:  maik, nowe latko

Połączenia

  • zielony gaik; kolorowe, różnobarwne; świąteczne, wielkanocne gaiki
  • marzanna i gaik; palmy i gaiki
  • pochód z gaikiem
  • nieść gaik
  • chodzenie z gaikiem

Cytaty

[...] dziewczęta obchodziły wszystkie domy z zielonym gaikiem, czyli przystrojoną zieloną gałęzią. Wchodziły do chat, śpiewały, kłaniały się i prosiły o datki. [...]. Razem z zielonym gaikiem do chaty wchodziła wiosna, a z nią radość, dobroć, uprzejmość [...].

źródło: NKJP: Marcin Sitko: Baby i jaja, Dziennik Zachodni, 2003-04-16

Rozśpiewane dzieci z klas młodszych, niosąc różnobarwne gaiki i marzanny, dotarły do Urzędu Gminy, gdzie zostały przyjęte przez wójta [...].

źródło: NKJP: bs: Wiosenni projektanci, Nowiny Raciborskie, nr 14, 2007-04-03

Mimo jednak pięknych tańców z barwnym gaikiem, wiosna ociąga się by spełnić marzenia przedszkolaków i zagościć na dłużej.

źródło: NKJP: has: Choć pięknie witana, nie przychodzi, Co Tydzień Jaworzno, 2004-03-25

Na szczycie dachu cieśle umieścili gaik — drzewko jodłowe, całe ubrane wstążkami na znak, że już kończą swą robotę, a murarze wesoło rozbierali rusztowania.

źródło: NKJP: Wojciech Trzcionka: Góreckie skrzaty domowe, Dziennik Zachodni, 2001-01-09

Na późniejszym, z 1910 roku, artysta przedstawił moment po nałożeniu czepka i reprezentowaniu kobiety przez drużbę. Drużba trzyma gaik, czyli wieniec ze zboża w kształcie kuli. Gaik jest bogato przystrojony w kolorowe wstążki i owoce, ponieważ miał symbolizować przyszłe bogactwo i przede wszystkim płodność.

źródło: NKJP: (PK): Przydał kolorytu, Dziennik Polski, 2008-10-09

Data ostatniej modyfikacji: 25.07.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj