UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

upraszać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Pochodzenie

Zob. prosić

1. u Boga

Definicja

uzyskiwać coś od kogoś, poprosiwszy go o to bardzo mocno i pokornie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wybłagiwać, wypraszać

Połączenia

  • upraszać Boga; pana, panią, państwo; łaskę
  • upraszać u Boga
  • upraszać o wybaczenie

Cytaty

Panie Ministrze! Ale upraszałem już pana ministra, żeby pan minister nie odpowiadał na pytania z sali. Pytania już padły.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 18.12.2002

Po śmierci duszę czeka raj albo piekło. Piekło jest lodowato zimne, a demony poddają w nim dusze torturom. Bogów trzeba upraszać o łaski, czasu trzeba pilnować, prowadząc obserwacje nieba i notując je w księgach.

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Znaki zagłady, Polityka, 2006-11-11

Ojciec Święty uprasza dla Pani potrzebne łaski i na dalszą pracę dla dobra Kościoła z serca błogosławi.

źródło: NKJP: (tas): Polskie sanktuaria, Dziennik Bałtycki, 1999-10-22

Nie opuszczaj mnie, upraszaj nam łaski u Jezusa Chrystusa i Matki Bożej.

źródło: NKJP: Intencje modlitewne - październik 2007, Głos Ojca Pio, 2007

W takim razie bardzo wszystkim dziękuję i jednocześnie upraszam o wybaczenie za to, że odpowiadam tak rzadko i wybiórczo.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upraszam
upraszamy
2 os. upraszasz
upraszacie
3 os. uprasza
upraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upraszałem
+(e)m upraszał
upraszałam
+(e)m upraszała
upraszałom
+(e)m upraszało
upraszaliśmy
+(e)śmy upraszali
upraszałyśmy
+(e)śmy upraszały
2 os. upraszałeś
+(e)ś upraszał
upraszałaś
+(e)ś upraszała
upraszałoś
+(e)ś upraszało
upraszaliście
+(e)ście upraszali
upraszałyście
+(e)ście upraszały
3 os. upraszał
upraszała
upraszało
upraszali
upraszały

bezosobnik: upraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę upraszał
będę upraszać
będę upraszała
będę upraszać
będę upraszało
będę upraszać
będziemy upraszali
będziemy upraszać
będziemy upraszały
będziemy upraszać
2 os. będziesz upraszał
będziesz upraszać
będziesz upraszała
będziesz upraszać
będziesz upraszało
będziesz upraszać
będziecie upraszali
będziecie upraszać
będziecie upraszały
będziecie upraszać
3 os. będzie upraszał
będzie upraszać
będzie upraszała
będzie upraszać
będzie upraszało
będzie upraszać
będą upraszali
będą upraszać
będą upraszały
będą upraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upraszajmy
2 os. upraszaj
upraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upraszałbym
bym upraszał
upraszałabym
bym upraszała
upraszałobym
bym upraszało
upraszalibyśmy
byśmy upraszali
upraszałybyśmy
byśmy upraszały
2 os. upraszałbyś
byś upraszał
upraszałabyś
byś upraszała
upraszałobyś
byś upraszało
upraszalibyście
byście upraszali
upraszałybyście
byście upraszały
3 os. upraszałby
by upraszał
upraszałaby
by upraszała
upraszałoby
by upraszało
upraszaliby
by upraszali
upraszałyby
by upraszały

bezosobnik: upraszano by

bezokolicznik: upraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: upraszając

gerundium: upraszanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. upraszanie
upraszania
D. upraszania
upraszań
C. upraszaniu
upraszaniom
B. upraszanie
upraszania
N. upraszaniem
upraszaniami
Ms. upraszaniu
upraszaniach
W. upraszanie
upraszania

imiesłów przymiotnikowy czynny: upraszający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. upraszający
upraszający
upraszający
upraszające
upraszająca
D. upraszającego
upraszającego
upraszającego
upraszającego
upraszającej
C. upraszającemu
upraszającemu
upraszającemu
upraszającemu
upraszającej
B. upraszającego
upraszającego
upraszający
upraszające
upraszającą
N. upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającą
Ms. upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. upraszający
upraszający
upraszające
upraszające
D. upraszających
upraszających
upraszających
upraszających
C. upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającym
B. upraszających
upraszających
upraszających
upraszające
N. upraszającymi
upraszającymi
upraszającymi
upraszającymi
Ms. upraszających
upraszających
upraszających
upraszających

imiesłów przymiotnikowy bierny: upraszany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. upraszany
upraszany
upraszany
upraszane
upraszana
D. upraszanego
upraszanego
upraszanego
upraszanego
upraszanej
C. upraszanemu
upraszanemu
upraszanemu
upraszanemu
upraszanej
B. upraszanego
upraszanego
upraszany
upraszane
upraszaną
N. upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszaną
Ms. upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. upraszani
upraszani
upraszane
upraszane
D. upraszanych
upraszanych
upraszanych
upraszanych
C. upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanym
B. upraszanych
upraszanych
upraszanych
upraszane
N. upraszanymi
upraszanymi
upraszanymi
upraszanymi
Ms. upraszanych
upraszanych
upraszanych
upraszanych

Składnia

bez ograniczeń + upraszać +
KOGO + żeby ZDANIE
bez ograniczeń + upraszać +
KOGO + o CO
bez ograniczeń + upraszać +
CO + dla KOGO + (u KOGO)
bez ograniczeń + upraszać +
CO + KOMU + (u KOGO)

2. o niepalenie

Definicja

urzęd. 
element zwrotu formalnego wyrażającego prośbę, nakaz lub zakaz

Noty o użyciu

Zwykle w konstrukcji bezosobowej: uprasza się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

  • uprasza się (mieszkańców, obywateli)
  • upraszać o niepalenie

Cytaty

W związku ze zbliżającymi się świętami i spodziewanym zwiększonym ruchem przesyłkowym Dyrekcja Okręgowa Poczty w Poznaniu uprasza o wcześniejsze nadawanie przesyłek i niezwlekanie z nimi do ostatniej chwili.

źródło: NKJP: 50 lat temu, Sto lat temu, Gazeta Poznańska, 2003-03-29

Równocześnie rozpoczyna się okresowy zrzut szczepionek dla lisów.[...] W związku z akcją wojewódzki lekarz weterynarii uprasza mieszkańców o niewchodzenie do lasu przez najbliższe trzy tygodnie, niedotykanie przynęt oraz o niepuszczanie luzem psów w lasie.

źródło: NKJP: Wielkie szczepienie, Goniec Rumski, 2011

– Obywatele delegaci i szanowni goście – zachrypiał któregoś dnia kobiecy głos przez głośnik. – Uprasza się, by broń zostawiać w szatni i nie wnosić ze sobą na salę obrad. Powtarzam! Uprasza się, by broń zostawiać w szatni.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wojciech Jagielski, 2005

Ogród na łysej, spalonej słońcem i solą skale. Na końcu, podświetlony neonami, stalowy krzyż. No i tabliczki. Gdzie spojrzeć: „Uprasza się nie pisać po roślinach” lub „Pisanie po roślinach wzbronione”.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007

Uczulimy również pozostałych podróżnych na obecność niepełnosprawnej młodzieży w autobusach. Na wewnętrznej tablicy świetlnej pojawi się komunikat, upraszający o niezajmowanie tych miejsc przez osoby w pełni sprawne.

źródło: NKJP: Artur Matyszczyk: Łzy na przystanku, Dziennik Zachodni, 2004-04-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upraszam
upraszamy
2 os. upraszasz
upraszacie
3 os. uprasza
upraszają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upraszałem
+(e)m upraszał
upraszałam
+(e)m upraszała
upraszałom
+(e)m upraszało
upraszaliśmy
+(e)śmy upraszali
upraszałyśmy
+(e)śmy upraszały
2 os. upraszałeś
+(e)ś upraszał
upraszałaś
+(e)ś upraszała
upraszałoś
+(e)ś upraszało
upraszaliście
+(e)ście upraszali
upraszałyście
+(e)ście upraszały
3 os. upraszał
upraszała
upraszało
upraszali
upraszały

bezosobnik: upraszano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę upraszał
będę upraszać
będę upraszała
będę upraszać
będę upraszało
będę upraszać
będziemy upraszali
będziemy upraszać
będziemy upraszały
będziemy upraszać
2 os. będziesz upraszał
będziesz upraszać
będziesz upraszała
będziesz upraszać
będziesz upraszało
będziesz upraszać
będziecie upraszali
będziecie upraszać
będziecie upraszały
będziecie upraszać
3 os. będzie upraszał
będzie upraszać
będzie upraszała
będzie upraszać
będzie upraszało
będzie upraszać
będą upraszali
będą upraszać
będą upraszały
będą upraszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. upraszajmy
2 os. upraszaj
upraszajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. upraszałbym
bym upraszał
upraszałabym
bym upraszała
upraszałobym
bym upraszało
upraszalibyśmy
byśmy upraszali
upraszałybyśmy
byśmy upraszały
2 os. upraszałbyś
byś upraszał
upraszałabyś
byś upraszała
upraszałobyś
byś upraszało
upraszalibyście
byście upraszali
upraszałybyście
byście upraszały
3 os. upraszałby
by upraszał
upraszałaby
by upraszała
upraszałoby
by upraszało
upraszaliby
by upraszali
upraszałyby
by upraszały

bezosobnik: upraszano by

bezokolicznik: upraszać

imiesłów przysłówkowy współczesny: upraszając

gerundium: upraszanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. upraszanie
upraszania
D. upraszania
upraszań
C. upraszaniu
upraszaniom
B. upraszanie
upraszania
N. upraszaniem
upraszaniami
Ms. upraszaniu
upraszaniach
W. upraszanie
upraszania

imiesłów przymiotnikowy czynny: upraszający

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. upraszający
upraszający
upraszający
upraszające
upraszająca
D. upraszającego
upraszającego
upraszającego
upraszającego
upraszającej
C. upraszającemu
upraszającemu
upraszającemu
upraszającemu
upraszającej
B. upraszającego
upraszającego
upraszający
upraszające
upraszającą
N. upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającą
Ms. upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. upraszający
upraszający
upraszające
upraszające
D. upraszających
upraszających
upraszających
upraszających
C. upraszającym
upraszającym
upraszającym
upraszającym
B. upraszających
upraszających
upraszających
upraszające
N. upraszającymi
upraszającymi
upraszającymi
upraszającymi
Ms. upraszających
upraszających
upraszających
upraszających

imiesłów przymiotnikowy bierny: upraszany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. upraszany
upraszany
upraszany
upraszane
upraszana
D. upraszanego
upraszanego
upraszanego
upraszanego
upraszanej
C. upraszanemu
upraszanemu
upraszanemu
upraszanemu
upraszanej
B. upraszanego
upraszanego
upraszany
upraszane
upraszaną
N. upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszaną
Ms. upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. upraszani
upraszani
upraszane
upraszane
D. upraszanych
upraszanych
upraszanych
upraszanych
C. upraszanym
upraszanym
upraszanym
upraszanym
B. upraszanych
upraszanych
upraszanych
upraszane
N. upraszanymi
upraszanymi
upraszanymi
upraszanymi
Ms. upraszanych
upraszanych
upraszanych
upraszanych

Składnia

bez ograniczeń + upraszać +
(KOGO) + o CO
bez ograniczeń + upraszać +
BEZOKOLICZNIK
bez ograniczeń + upraszać +
(KOGO) + żeby ZDANIE
Data ostatniej modyfikacji: 12.06.2019
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj