UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dobywać

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. dobywam
 dobywamy
2 os. dobywasz
 dobywacie
3 os. dobywa
 dobywają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. dobywałem
+(e)m dobywał
 dobywałam
+(e)m dobywała
 dobywałom
+(e)m dobywało
 dobywaliśmy
+(e)śmy dobywali
 dobywałyśmy
+(e)śmy dobywały
2 os. dobywałeś
+(e)ś dobywał
 dobywałaś
+(e)ś dobywała
 dobywałoś
+(e)ś dobywało
 dobywaliście
+(e)ście dobywali
 dobywałyście
+(e)ście dobywały
3 os. dobywał
 dobywała
 dobywało
 dobywali
 dobywały

bezosobnik: dobywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę dobywał
będę dobywać
 będę dobywała
będę dobywać
 będę dobywało
będę dobywać
 będziemy dobywali
będziemy dobywać
 będziemy dobywały
będziemy dobywać
2 os. będziesz dobywał
będziesz dobywać
 będziesz dobywała
będziesz dobywać
 będziesz dobywało
będziesz dobywać
 będziecie dobywali
będziecie dobywać
 będziecie dobywały
będziecie dobywać
3 os. będzie dobywał
będzie dobywać
 będzie dobywała
będzie dobywać
 będzie dobywało
będzie dobywać
 będą dobywali
będą dobywać
 będą dobywały
będą dobywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. dobywajmy
2 os. dobywaj
 dobywajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. dobywałbym
bym dobywał
 dobywałabym
bym dobywała
 dobywałobym
bym dobywało
 dobywalibyśmy
byśmy dobywali
 dobywałybyśmy
byśmy dobywały
2 os. dobywałbyś
byś dobywał
 dobywałabyś
byś dobywała
 dobywałobyś
byś dobywało
 dobywalibyście
byście dobywali
 dobywałybyście
byście dobywały
3 os. dobywałby
by dobywał
 dobywałaby
by dobywała
 dobywałoby
by dobywało
 dobywaliby
by dobywali
 dobywałyby
by dobywały

bezosobnik: dobywano by

bezokolicznik: dobywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dobywając

gerundium: dobywanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: dobywający

imiesłów przymiotnikowy bierny: dobywany

odpowiednik aspektowy: dobyć

Pochodzenie

Zob.  dobyć 

1. miecza

Definicja

książk. 
wyjmować coś z wnętrza czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wyjmować

Cytaty

Z plecaka dobywam ciemne okulary. Słońca jak na lekarstwo.

źródło: NKJP: Ignacy Karpowicz: Nowy kwiat cesarza (i Pszczoły), 2007

- Czego chcą? - Reszty kolekcji - mruknąłem, w pośpiechu wkładając byle jak hełm i dobywając miecza.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Róża Selerbergu, 2006

Dwaj służący o ruchach sennych i spojrzeniu lepkim, niemęscy [...], dobywali butelki z rzeźbionej skrzyni.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Książeczka ta była najserdeczniejszym, największym skarbem dziewczyny. Ukryty był głęboko i przemyślnie dobywany z zachowaniem niezmiernych ostrożności, odczytywany ze wzruszeniem, pisany z wypiekami na twarzy.

źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szaleństwa Panny Ewy, 1957

Jakiś zagraniczny lek, chyba rzadko kupowany, bo aptekarka długo sprawdza, czy jest i gdzie; w końcu znalazła właściwą półkę, wraca z elegancja-Francja pudełkiem, podlicza na recepcie. Wychodzi jakaś straszna kwota, ale staruszek dzielnie dobywa portfela.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997

Składnia

bez ograniczeń + dobywać +
CO/CZEGO + (z CZEGO)

2. głos

Definicja

książk. 
wytwarzać dźwięki za pomocą strun głosowych lub instrumentu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

  • dobywać głos, słowa
  • dobywać z gardła
  • dobywać z trudem

Cytaty

Chór zachęcał, zagrzewał, drwił i osądzał wszystko i wszystkich włącznie z osobą sędziego: „sędzia kalosz, sędzia kalosz, sędzia kalosz”. Czasem jakiś solista dobywał z siebie głosu nieludzkiego: „w kostkę go!!!”.

źródło: NKJP: Tadeusz Różewicz: Dwie strony medalu, 2008

Gdyby zaś dźwięki, które dobywa z instrumentu, powiedzmy, ustały i nakładając się na siebie, zastygły w powietrzu, zobaczylibyśmy pewnie kryształ lodu, utrwalający jakiś kurczowy, katatoniczny gest.

źródło: NKJP: Dariusz Czaja: Lekcje ciemności, 2009

Wodziła wskazówką po skali, dobywając chrapliwe, pospieszne zdania wykrzykiwane po arabsku, nosowe głosy azjatyckich stacji.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Arn-Kallan rozluźnił mięśnie gardła, dobywając z siebie ciężkie sapanie głęboko uśpionego człowieka.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Piołun i miód Kroniki Drugiego Kręgu. Księga III, 2003

Przygląda im się jak zawsze z zaciekawieniem, sam zajada mazurki, a Eros pcha mu na kolana mordę, z głębi brzucha dobywając jękliwe pomruki.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

Składnia

bez ograniczeń + dobywać +
CO/CZEGO + (SKĄD)

3. z mroku

Definicja

książk. 
powodować, że coś zaczyna być widoczne

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • światło dobywa
  • dobywać z mroku

Cytaty

Dołem, spod mlecznej umbry, światło dobywało bose stopy Chrystusa, bardzo białe, z naciekiem krwi.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Naftowa lampa ostrożnie dobywa z mroku twarz gajowego Ogórka.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Składnia

bez ograniczeń + dobywać +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 22.08.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN