UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

prostota

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. prosty I

1.a naturalność człowieka

Definicja

cecha kogoś, kto zachowuje się szczerze i skromnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

synonimy:  naturalność
sprzeczne:  sztuczność

Połączenia

  • niesłychana, ogromna, wielka; dziecięca; ewangeliczna, franciszkańska; szlachetna, ujmująca; naiwna prostota
  • prostota dziecka; ducha, serca
  • prostota i bezpośredniość, prostota i naturalność, prostota i pokora, prostota i serdeczność, prostota i skromność, prostota i szczerość, prostota i wdzięk
  • tęsknota za prostotą
  • pełen prostoty
  • zachować prostotę
  • ująć prostotą
  • odpowiedzieć, odrzec z prostotą
  • żyć w prostocie

Cytaty

Chociaż był osobistym nauczycielem cesarzy,
zachował prostotę i nie lubił splendoru oraz napuszonych ceremonii [...].

źródło: NKJP: Agnieszka Kozyra: Filozofia zen, 2004

Dzieci swoją bezpośredniością, szczerością i prostotą serca ujęły wszystkich, z którymi się spotykały.

źródło: NKJP: Krystian Niewrzoł: Droga Krzyżowa sybiraków, Nowiny Raciborskie, 2002-10-02

Zagrał Bacha z ujmującą prostotą i bezpośredniością, bez jakiejkolwiek pozy w rodzaju „jest akurat rok Bachowski, więc pokażę, że też to potrafię”.

źródło: NKJP: Zniesienie barier, Dziennik Polski, 2000-11-28

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. prostota
prostoty
D. prostoty
prostot
C. prostocie
prostotom
B. prostotę
prostoty
N. prostotą
prostotami
Ms. prostocie
prostotach
W. prostoto
prostoty

Inne uwagi

Zwykle lp

1.b naturalność obyczajów

Definicja

cecha świadcząca o tym, że ktoś zachowuje się szczerze i skromnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

synonimy:  naturalność
sprzeczne:  sztuczność

Połączenia

  • szlachetna, ujmująca prostota
  • prostota obyczajów, uczuć, życia
  • atmosfera, duch prostoty
  • zachować prostotę

Cytaty

Saul był królem patriarchalnym, królem-wieśniakiem, który zachował prostotę obyczajów i w wolnych chwilach osobiście zajmował się hodowlą bydła.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996

Przygwoździła mnie szybkość i prostota ich reakcji. Żaden z zainteresowanych [...] nie udawał, że sprawa go nie dotyczy [...]. Ustąpili, bo uznali, że tak trzeba, że tak postępuje człowiek honoru.

źródło: NKJP: Kłamstwo masowego rażenia, Dziennik Polski, 2004-02-06

Z tradycją ewangelicznego ubóstwa i prostoty życia łączyli wiedzę i mądrość, co miało z kolei skutki w ich pracy duszpasterskiej.

źródło: NKJP: Homilia Jana Pawła II z okazji kanonizacji bł. Jana z Dukli (fragmenty), Gazeta Wyborcza, 1997-06-11

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. prostota
prostoty
D. prostoty
prostot
C. prostocie
prostotom
B. prostotę
prostoty
N. prostotą
prostotami
Ms. prostocie
prostotach
W. prostoto
prostoty

Inne uwagi

Zwykle lp

2. brak ozdób

Definicja

cecha czegoś, co jest pozbawione ozdób i wymyślności

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  skromność

Połączenia

  • maksymalna, wielka; elegancka, wyrafinowana, wyszukana; ascetyczna, spartańska, surowa; pozorna; klasyczna, szlachetna; funkcjonalna prostota
  • prostota stroju, wnętrza; języka, słów; środków, wyrazu; pomysłu, rozwiązania; formy, kompozycji, stylu
  • prostota i elegancja, prostota i funkcjonalność, prostota i harmonia, prostota i jasność, prostota i jednoznaczność, prostota i logika, prostota i przejrzystość, prostota i skromność, prostota i surowość
  • pochwała prostoty
  • pełen prostoty
  • prostota cechuje coś, dominuje
  • cenić, docenić, lubić; podkreślać prostotę
  • ujmować, urzekać; uderzający prostotą

Cytaty

W kościele wyposażenie i wnętrze mają charakter nowoczesny. Dominuje prostota form, a głównym kolorem jest biel.

źródło: NKJP: Uczony Fracastore..., Dziennik Polski, 2000-08-01

Obok takich fraszek w stylu antykizującym [...] znajdujemy wiersze uderzające prostotą i brakiem wyszukania [...].

źródło: NKJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1995

W Polsce spierają się zwolennicy wyszukanych kreacji ozdobionych puchem, tiulem, koronkami i perełkami ze zwolennikami prostoty strojów i skromnych prezentów [...].

źródło: NKJP: Marta Wołkowycka, Joanna Grabowska, Józef Krzyk: Rozpoczyna się sezon komunijnych krynolin, Gazeta Wyborcza, 1997-04-23

Na pewno dało się zauważyć skandynawskie przywiązanie do funkcjonalności i prostoty. Duży stół, proste tapicerowane krzesła.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. prostota
prostoty
D. prostoty
prostot
C. prostocie
prostotom
B. prostotę
prostoty
N. prostotą
prostotami
Ms. prostocie
prostotach
W. prostoto
prostoty

Inne uwagi

Zwykle lp

3. coś nieskomplikowanego

Definicja

cecha czegoś, co jest łatwe do zrozumienia i opanowania

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  prostość
antonimy:  złożoność
sprzeczne:  zawiłość

Połączenia

  • prostota budowy, konstrukcji; instalacji, obsługi; systemu, technologii
  • prostota i łatwość, prostota i niezawodność

Cytaty

Zaletą tego systemu jest prostota, mała pracochłonność obliczeń i łatwość zrozumienia tego systemu przez pracowników [...].

źródło: NKJP: Jan Fereniec: Zarys ekonomiki i organizacji rolnictwa, 1997

Produkty obu konstruktorów miały podobne zalety - prostotę, niezawodność w każdych warunkach i odporność na wszelkie uszkodzenia.

źródło: NKJP: Rozjemca - kaliber 44, Dziennik Polski, 2000-01-22

Obecnie koparki mechaniczne są produkowane na świecie w niewielkich ilościach i to jedynie jako maszyny duże. [...] prostota budowy i obsługi stanowi ich niewątpliwy walor.

źródło: NKJP: Andrzej Dudczak: Koparki: teoria i projektowanie, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. prostota
prostoty
D. prostoty
prostot
C. prostocie
prostotom
B. prostotę
prostoty
N. prostotą
prostotami
Ms. prostocie
prostotach
W. prostoto
prostoty

Inne uwagi

Zwykle lp

Data ostatniej modyfikacji: 24.02.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj