UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pasiak

Chronologizacja

1900, NFJP

Pochodzenie

Zob. pas (część stroju)

1.a tkanina

Definicja

etn. 
tkanina bawełniana lub lniana zdobiona pionowymi, wielobarwnymi pasami, rozpowszechniona na wsiach w środkowej i północno-wschodniej Polsce, gdzie szyje się z niej ludowe zapaski, spódnice i kapy

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  tkanina

Połączenia

  • łowicki pasiak

Cytaty

Najbardziej tradycyjne i charakterystyczne dla polskiego tkactwa ludowego są pasiaki i kraciaki. Pasiaki rozpowszechniły się w środkowej części kraju, od Wielkopolski po Podlasie.

źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974

Tkanina ludowa spełniała rolę użytkową i dekoracyjną [...]. Na wystawie prezentowane są pasiaki, kraciaki, tkaniny dwuosnowowe. [...].

źródło: NKJP: (dp): Ludowe dzieła, Dziennik Łódzki, 2004-12-02

W pokoju stało nigdy nie używane łóżko przykryte łowickim pasiakiem z dominującym kolorem czerwonym.

źródło: NKJP:Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pasiak
 pasiaki
D. pasiaka
 pasiaków
C. pasiakowi
 pasiakom
B. pasiak
 pasiaki
N. pasiakiem
 pasiakami
Ms. pasiaku
 pasiakach
W. pasiaku
 pasiaki

1.b strój

Definicja

etn. 
strój uszyty z pasiaka - tkaniny

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  strój

Połączenia

  • łowicki pasiak

Cytaty

Barwne łowickie pasiaki, nastrojowe oberki z okolic Łowicza, tańce Kaszubów i Wielkopolan, to ledwie część tego, co można było oglądać w sobotę i niedzielę w czasie koncertu jubileuszowego Zespołu Pieśni i Tańca Wiwaty.

źródło: NKJP: KLANA, MON, GOK, RD, ELKA, RD; Miejskie sprawy, Gazeta Poznańska, 2006-11-06

O drogę pytam cztery staruszki w łowickich pasiakach. Idą na nabożeństwo majowe.

źródło: NKJP: Hugo-bader, Jerzy Jachowicz: Napięcie - ulga - napięcie, Gazeta Wyborcza, 1993-05-21

Twórcy ludowi Wielkanoc spędzą w gronie najbliższej rodziny, przyjaciół i sąsiadów. – Na stole pojawi się barszcz z białą kiełbasą i jajkiem, będzie placek drożdżowy, sernik i makowiec. – mówi Marianna Rzepka, prezentując przy okazji wykonane własnoręcznie kolorowe palmy i pisanki. Wyciąga z szafy barwnie haftowane koszule i pasiaki.

źródło: NKJP: Magdalena Buchalska, (kw), (war), (map): Świętaza progiem, Dziennik Łódzki, 1898-4819, 2007-04-06

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pasiak
 pasiaki
D. pasiaka
 pasiaków
C. pasiakowi
 pasiakom
B. pasiak
 pasiaki
N. pasiakiem
 pasiakami
Ms. pasiaku
 pasiakach
W. pasiaku
 pasiaki

2. obozowy

Definicja

pot. 
ubranie w pionowe pasy, noszone przez więźniów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ubranie

Połączenia

  • obozowy, więzienny pasiak
  • człowiek, mężczyzna w pasiaku
  • ubrany w pasiak

Cytaty

W obozie zrobili nam kąpiel na betonowej podłodze na przemian zimną i gorącą wodą, dali pasiaki i zapędzili do baraków, gdzie przez dziurawe dachy padał nam na prycze deszcz i śnieg.

źródło: NKJP: Violetta Gradek: Ocalony cudem, Dziennik Zachodni, 2003-07-18

Dziś okaże się, czy Mike Tyson będzie musiał zmienić cywilne ubranie na więzienny pasiak.

źródło: NKJP: BOKS, Gazeta Wyborcza, 1999-02-05

Ta fotografia obiegła cały świat; grupka dzieci podnosi rękawy, żeby pokazać swój numer więźnia obozu koncentracyjnego Auschwitz. Dzieci, ubrane w pasiaki i łachy, ulegle wyciągają rączki.

źródło: NKJP: Grażyna Kuźnik: Przetrwały, żeby mówić o dzieciach z Auschwitz, Dziennik Zachodni, 2011-02-04

[...] w komisariacie policjanci trzymali ją kilka godzin. Nie pozwolili się umyć ani przebrać, żeby zachować ślady - opowiada Beata Kozak. - Potem dali jej jakieś pasiaki i nad ranem, w takim stroju, tramwajem wysłali do domu.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Wezwanie z artykułu gwałt, Gazeta Wyborcza, 1997-05-06

Szedł ubrany w pasiak z napisem „Dachau 2”. – Założyłem go drugi raz po wojnie – opowiadał. – Po raz pierwszy nosiłem go na podobnym marszu w Stanach. Tylko w ten sposób mogę uzewnętrznić, jak się wtedy czułem.

źródło: NKJP: Monika Wojciechowska: Tego nie można zapomnieć, Dziennik Łódzki, 2004-08-30

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pasiak
 pasiaki
D. pasiaka
 pasiaków
C. pasiakowi
 pasiakom
B. pasiak
 pasiaki
N. pasiakiem
 pasiakami
Ms. pasiaku
 pasiakach
W. pasiaku
 pasiaki

Składnia

bez ograniczeń + pasiak +
(JAKI)

3. zwierzę

Definicja

środ. 
żywe stworzenie mające umaszczenie w pasy

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany także w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Cytaty

Małe dziki nazywa się pasiakami. Po roku są określane przelatkami. Przez najbliższe kilkanaście miesięcy sporo przybiorą na wadze.

źródło: NKJP: Tomasz Wolf: Dziki Baśki, Dziennik Zachodni, 2003-04-18

Okoń. Pasiasty drapieżca. Okoń (Perca fluviatilis) jest przedstawicielem rodziny okoniowatych. Ze względu na silnie wygrzbiecony tułów przez wielu wędkarzy nazywany jest potocznie ,,garbusem’’. Charakterystyczne paskowate ubarwienie sprawiło, że przylgnęło do nie go jeszcze jedno określanie - ,,pasiak’’.

źródło: NKJP: AG: Magazyn wędkarski, Gazeta Poznańska, 2003-02-07

Nadal obowiązuje sezon ochronny dla połowów szczupaka i sandacza, ale zawsze pozostają ,,pasiaści rozbójnicy’’. Właśnie teraz na okoniowe łowy nie ma skuteczniejszej broni, niż ultralekki spininig. Co więc zrobić, aby dobrać się do skóry kwietniowym ,,pasiakom’’. Należy zacząć od sprzętu.

źródło: NKJP: Wędkowanie z Gazetą, Gazeta Poznańska, 2002-04-12

Z posesji przy ulicy Dąbrowy znikły dwa szczeniaki. Właściciel wycenił pasiaki na 500 złotych.

źródło: NKJP: (PW): Kronika policyjna, Gazeta Krakowska, 2005-07-15

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pasiak
 pasiaki
D. pasiaka
 pasiaków
C. pasiakowi
 pasiakom
B. pasiaka
 pasiaki
N. pasiakiem
 pasiakami
Ms. pasiaku
 pasiakach
W. pasiaku
 pasiaki

4. piłkarz

Definicja

pot. 
zawodnik drużyny Cracovii, która gra w koszulce w biało-czerwone, pionowe pasy

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany także w cudzysłowie lub wielką literą.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem

Cytaty

Jego znaczenie w sekcji rosło wtedy, kiedy pasiaki dobijały się statusu drużyny pierwszo- lub drugoligowej. Ale kiedy padnie wyzwanie roboty na szczeblu młodzieżowym, też nie uznaje go za poniżej jego godności.

źródło: NKJP: Ryszard Niemiec: Stronniczy przegląd kadr/I/, Gazeta Krakowska, 2002-10-18

[...] już w meczu ligowym z Izolatorem był wyróżniającym się zawodnikiem „pasiaków”.

źródło: NKJP: (JAS): Piłkarski Puchar Polski, Dziennik Polski, 2005-10-20

Z okazji 85-lecia Pasiaków, władze klubu postanowiły przyznać papieżowi diamentową honorową odznakę.

źródło: NKJP: Ireneusz Maciaś, Roman Skiba: Serce oddał Cracovii, Gazeta Krakowska, 2004-10-23

Ktoś z Wisły stwierdził, że ja nie mogę sędziować, bo jestem „Pasiak”. Wtedy jednak ich trener wpadł do szatni i ryknął: – Rozbieraj się, masz grać! Mnie nie interesuje, czy on jest „Pasiak”, „Wiślak”, czy kto inny.

źródło: NKJP: Przemysław Franczak: Zdrowaśka za zdrowaśką, Gazeta Krakowska, 2006-03-09

To właśnie skrzydłowy „pasiaków” najczęściej nękał rywali.

źródło: NKJP: (TSZ): Nie ma goli, nie ma punktów, Dziennik Polski, 2008-05-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pasiak
 pasiacy
 ndepr
pasiaki
 depr
D. pasiaka
 pasiaków
C. pasiakowi
 pasiakom
B. pasiaka
 pasiaków
N. pasiakiem
 pasiakami
Ms. pasiaku
 pasiakach
W. pasiaku
 pasiacy
 ndepr
pasiaki
 depr
Data ostatniej modyfikacji: 09.01.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN