Chronologizacja
W SJPDor cytowane z pism J. Lama (1838-1886) i A. Dygasińskiego (1839-1902).
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | żytniówka |
żytniówki |
|
D. | żytniówki |
żytniówek |
|
C. | żytniówce |
żytniówkom |
|
B. | żytniówkę |
żytniówki |
|
N. | żytniówką |
żytniówkami |
|
Ms. | żytniówce |
żytniówkach |
|
W. | żytniówko |
żytniówki |
Pochodzenie
Zob. żyto
1.a wódka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | wódka |
Połączenia
- litr, pół litra, setka żytniówki
- żytniówka i wyborowa
- butelczyna, butelka, flaszka, kieliszek żytniówki
- butelka, karafka, kieliszek z żytniówką
- pędzić; nalewać, wlewać; pić żytniówkę
Cytaty
Na biesiadnym stole nowożeńców nie wypada postawić butelki z banalną żytniówką, kupioną w sklepie monopolowym. źródło: NKJP: (GZ): Wesele z pomysłem, Express Ilustrowany, 2003-10-27 |
|
Sącząc powoli lekko skwaśniały płyn, obserwowali poczerwieniałe, spocone twarze gości, którzy bez żenady wyciągali „spod nogi” kupione w sklepie butelki czystej. Zguba miał w kieszeni jesionki flaszkę żytniówki, ale obawiał się, że w każdej chwili do knajpy może wtargnąć milicja, gdyż goście zachowywali się dość hałaśliwie i agresywnie. źródło: NKJP: Marcin Darda: Miasteczko jak z westernu, Dziennik Łódzki, 2006-12-22 |
|
Tata zawsze znajdował alkohol, nawet podczas prohibicji. Miał wielu przyjaciół wśród Włochów, którzy robili wino, i wśród Ukraińców pędzących żytniówkę. źródło: NKJP: Internet |
|
Ma inny ciężar właściwy czy co? - Wytłumaczę panu. - Myszkin przestał niecierpliwie spoglądać na zegarek i przysunął się z fotelikiem do Legendy. - Cała rzecz polega na dwóch rzeczach. Po pierwsze, podwójna destylacja. - To akurat rozumiem. Niektóre żytniówki u nas też tak się destyluje, ale ten cudowny posmak na języku. Pijesz wódkę i jakbyś nie pił wódki, tylko jakiś zupełnie niesłodki likier. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
Przed dwunastą weszła do pokoju matka, niosąc na szklanej tacce karafkę z żytniówką i kieliszki. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1974 |
1.b porcja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | porcja |
Połączenia
- niepełna, pełna, prawie pełna żytniówka
- dwie, trzy żytniówki
- kupić żytniówkę
- pójść po żytniówkę
- wrócić z żytniówką
- nad żytniówką; przy żytniówce
Cytaty
Tak jakoś mi się zebrało na wspomnienia. Raczej nie przy żytniówce.. źródło: NKJP: Internet |
|
„Willy's” to był naprawdę podły bar. Ostatnia przystań nocnej krucjaty okolicznych dziwek, drobnych bandziorów i pijaków, których od chłeptania resztek z pozostawionego przez innych szkła powstrzymuje jedynie resztka kołaczącego się gdzieś wstydu i obrzydzenia do siebie. Ted wszedł i nie zdejmując kapelusza, zamówił żytniówkę. Nie spieszył się. źródło: Internet: spadajmat.blogspot.com |
|
Za drzwi mnie wyrzucili. Potem niewiele pamiętam, bo wyleciałem na schody z prawie pełną żytniówką. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: MY ZDIES' EMIGRANTY, 1999 |
|
Wyszli na podwórze. Czekając na podgrzanie się zacieru, który dojrzewał od trzech tygodni z zaoszczędzonego przez obu cukru, odśnieżyli też wędzarnię i ze stodoły przynieśli suchych drewien. źródło: NKJP: iotwock.info |