polski ludowy zwyczaj związany z okresem Wielkiego Postu i Wielkanocą, polegający na tym, że w Wielką Środę lub w Wielki Czwartek pali się stare, zniszczone i niepotrzebne rzeczy lub nasączone substancjami palnymi miotły, co ma symbolizować pożegnanie z postem oraz zapewnić urodzaj
Warianty
palenie żuru
wypędzanie Judasza
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Religia – kościół
sakramenty i obrzędy religijne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Tradycja
zwyczaje i obyczaje
Połączenia
obyczaj, zwyczaj palenia Judasza
Cytaty
W Wielki Czwartek zagrabiano wszystkie śmieci w obejściu i palono je. Nazywało się to paleniem Judasza. Wierzono, że unoszący się do nieba dym wróżył niepogodę w święta Wielkanocy. Aby święta były pogodne, musiał snuć się po ziemi.
- Młodzież Zawad jeszcze kultywuje bardzo stary chazacki zwyczaj palenia Judasza (palenia żuru), ale urządza to widowisko skromnie. Już smolorze nie jeżdżą przez wieś.
źródło: NKJP: STK: Prezes sołtysem, Gazeta Poznańska, 2003-03-27
Zbliżają się święta wielkanocne, od wczoraj jest wiosna. Zawsze jesteśmy w tym okresie pełni podmuchów radości, pracowitości i porządkowania. Takim przykładem jest palenie Judasza w Wielki Czwartek. Zwyczaj stary, obecnie związany jest z paleniem śmieci powstałych w wyniku sprzątania w domu i wokół niego.
źródło: NKJP: (E): Obyczaje a rozwaga, Gazeta Krakowska, 2005-03-22
Oczyszczenie przebiegało także na poziomie symbolicznym - w XIX w. panował powszechny obyczaj palenia żuru i topienia figurki Judasza w Wielką Środę lub Czwartek.
źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004
W tym dniu palono żur, jako symbol znienawidzonych potraw postnych. Trzeba go było bowiem jeść przez 40 dni. Palenie żuru nie było dosłowne, polegało na tym, że młodzi chłopcy biegali po polach z zapalonymi miotłami i uderzali nimi o ziemię, co według wierzeń miało pobudzić rośliny do wzrostu.
źródło: NKJP: Ewa Halewska: Skarb na Lipkach, Nowiny Raciborskie, 2003-04-16
Prosty lud nigdy nie miał dla Judasza litości, nie dostrzegał w nim żadnych cech pozytywnych. Stąd staropolski (pisali o nim i Jędrzej Kitowicz, i Zygmunt Gloger) obyczaj zwany paleniem Judasza lub wypędzaniem Judasza. Po raz pierwszy opisano go już w wieku XVIII.
źródło: NKJP: Marek Ostrowski: Judasz na stosie, 2002-03-29