UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zadrżeć

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zadrżę	zadrżymy
2 os.	zadrżysz	zadrżycie
3 os.	zadrży	zadrżą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zadrżałem +(e)m zadrżał	zadrżałam +(e)m zadrżała	zadrżałom +(e)m zadrżało	zadrżeliśmy +(e)śmy zadrżeli	zadrżałyśmy +(e)śmy zadrżały
2 os.	zadrżałeś +(e)ś zadrżał	zadrżałaś +(e)ś zadrżała	zadrżałoś +(e)ś zadrżało	zadrżeliście +(e)ście zadrżeli	zadrżałyście +(e)ście zadrżały
3 os.	zadrżał	zadrżała	zadrżało	zadrżeli	zadrżały

bezosobnik: zadrżano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zadrżyjmy
2 os.	zadrżyj	zadrżyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zadrżałbym bym zadrżał	zadrżałabym bym zadrżała	zadrżałobym bym zadrżało	zadrżelibyśmy byśmy zadrżeli	zadrżałybyśmy byśmy zadrżały
2 os.	zadrżałbyś byś zadrżał	zadrżałabyś byś zadrżała	zadrżałobyś byś zadrżało	zadrżelibyście byście zadrżeli	zadrżałybyście byście zadrżały
3 os.	zadrżałby by zadrżał	zadrżałaby by zadrżała	zadrżałoby by zadrżało	zadrżeliby by zadrżeli	zadrżałyby by zadrżały

bezosobnik: zadrżano by

bezokolicznik: zadrżeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zadrżawszy

gerundium: zadrżenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zadrżenie	zadrżenia
D.	zadrżenia	zadrżeń
C.	zadrżeniu	zadrżeniom
B.	zadrżenie	zadrżenia
N.	zadrżeniem	zadrżeniami
Ms.	zadrżeniu	zadrżeniach
W.	zadrżenie	zadrżenia

Pochodzenie

Zob. drżeć

1. z zimna

Definicja

pod wypływem jakichś czynników zewnętrznych lub uczuć wykonać krótkie i szybkie ruchy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zadygotać, zatrząść się

Połączenia

dom, liść zadrżał; podłoga, ziemia zadrżała; ciało zadrżało; mury, nogi, palce, ręce, szyby, usta, wargi zadrżały
zadrżeć na całym ciele, na myśl o czymś, na widok czegoś, na czyjeś słowa, na wieść o czymś
zadrżeć od chłodu, od eksplozji, od huku, od krzyku, od szlochu
zadrżeć z emocji, z gniewu, z lęku, z obrzydzenia, z podniecenia, z przejęcia, z radości, z rozkoszy, ze strachu, ze wzruszenia, ze zdenerwowania, z zimna
zadrżeć z lekka

Cytaty

	Te dwie rzeczy: wiadomość w radiu i obraz tej kobiety w jednym momencie stworzyły chwilę o takiej sile wyrazu, że zadrżałam. źródło: NKJP: Krystyna Janda: Małpa, 2004
	Przez otwarte okna dmuchnął przeciąg, gasząc wszystkie świece i ogień na kominku. Fila zadrżała z zimna. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Góry Żmijowe, 2006
	Dom zadrżał od wybuchów, w kominie obsunęła się cegła. źródło: NKJP: Andrzej Mularczyk: Sami swoi, 1967
	Pulpit, na którym lśniły ciemne wzory, sprawiał dostojne wrażenie. Chłopiec mimowolnie zadrżał. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999
	Ściana ognia wybuchła na ulicy przed sklepem... Mury zadrżały... źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997

Składnia

zadrżeć

z CZEGO | od CZEGO

2. o czyjś los

Definicja

zmartwić się, że może się stać coś złego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

zadrżeć o swój autorytet, o swoje bezpieczeństwo, o swój dobytek, o czyjś los, o swoją pozycję, o swoją przyszłość, o swoje życie; o dziecko, o pracę, o własną skórę, o wynik, o czyjeś zdrowie
zadrżeć przed czyimś gniewem, przed karą, przed konkurencją, przed konsekwencjami, przed niebezpieczeństwem, przed śmiercią, przed zmianami; przed Panem Bogiem, przed ludźmi, przed rywalami

Cytaty

	Gdy dodatkowo pojawiły się pogłoski, iż terenami zainteresowana jest „bogata firma”, działacze Czarnych zadrżeli o swoją przyszłość. źródło: NKJP: Marek Zarzycki: Drżą na słowo Amen, Trybuna Śląska, 2001-09-20
	Cały zespół kacyków w PZSG zadrżał o swoje stołki, chociaż my nie chcieliśmy ich zabierać. źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Bardzo cicha sprawa, Polityka, 2000-11-04
	Bał się choć był odważny. Nigdy nie zadrżał przed świstem kul ani hukiem bomb. źródło: NKJP: Ewa Szkudlarek: Wskaźniki nawiązania we współczesnych tekstach polskich (na materiale współczesnej nowelistyki polskiej), 2002
	Emeryci zadrżeli, gdy Blair zawahał się, czy jego rządowi starczy pieniędzy w budżecie na redukcję podatku VAT nałożonego przez torysów (po raz pierwszy) na energię i gaz zużywane w domach. źródło: NKJP: Marek Rybarczyk: Wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii, Gazeta Wyborcza, 1997-04-29

Składnia

Rz_osobowy	+	zadrżeć	+	o KOGO/CO
Rz_osobowy	+	zadrżeć	+	przed KIM/CZYM
Rz_osobowy	+	zadrżeć	+	gdy ZDANIE

3. przed niebezpieczeństwem

Definicja

książk.

odczuć strach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przestraszyć się, zatrząść się, zlęknąć się

Cytaty

Niektórzy przypuszczalnie zadrżeli na myśl, że może to być ich ostania podróż.

źródło: NKJP: Ignacy Krowiak: Wspomnienia dziadka Ignacego, Pinezka.pl, 2004

Zadrżała na myśl, że akurat on miałby oskarżać.

źródło: NKJP: Andrzej Bart: Fabryka Muchłapek, 2008

Dwa lata temu szpital zadrżał przed kolejnym alarmem bombowym.

źródło: NKJP: (pch): Bombowe żarty kosztują..., Dziennik Łódzki, 2006-05-05

Składnia

	+	zadrżeć	+	na CO
	+	zadrżeć	+	przed KIM/CZYM

4. o głosie

Definicja

zabrzmieć nierówno i załamać się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zadygotać, zatrząsnąć się, zatrząść się

Połączenia

głos zadrżał
głos zadrżał z podniecenia, z radości, ze strachu

Cytaty

	Mój głos lekko zadrżał, miałem jednak nadzieję, że tego nie usłyszała. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005
	Może odwiedzisz mnie kiedyś w Santiago? – Usłyszała, że głos matki zadrżał nieznacznie przy tych słowach. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005
	– Nie masz pojęcia, o czym mówisz – Tarnowskiemu zadrżał głos. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003
	– Frenzel się znalazł? – chrapliwy bas w słuchawce zadrżał z radości. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005

Składnia

Rz _nieżywotny

zadrżeć

5. o płomieniu

Definicja

zaświecić przerywanym światłem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zadygotać

Połączenia

płomień zadrżał, światło zadrżało

Cytaty

Hrabina skinęła głową. Światło zadrżało na jej pełnych wargach.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Światło zadrżało, dezorientując wszystkich na ułamek sekundy.

źródło: Internet

Składnia

Rz_nieżywotny

zadrżeć

Frazeologizmy

coś zatrzęsło się w posadach
coś zadrżało w posadach
pióro zadrżało komuś
ręka zadrżała komuś
serce zadrżało komuś

Data ostatniej modyfikacji: 28.06.2024