Chronologizacja
1. zwierzę
Definicja
Pochodzenie
psł. *zǫbrъ 'zwierzę o ostrych rogach; zubr'
Na rdzenną samogłoskę nosową wskazują: st.pol. ząbr : ząbrz oraz kaszubski ząbr .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zwierzę |
Połączenia
- stary; białowieski żubr; dzikie żubry
- żubry i bobry, żubry i jelenie, żubry i tury
- ryk; hodowla, restytucja żubra; stado; rezerwat, zagroda; hodowla; miłośnicy żubrów
- polowanie na żubry
- żubry żyją gdzieś
- zobaczyć żubra
- objąć żubry ochroną
Cytaty
|
Miałem nadzieję, że żubr nie wyjdzie na polankę, ale gdy tylko tam dotarliśmy, wyłonił się z lasu. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Wajrak zbadał problem nielegalnych emigrantów, Gazeta Wyborcza, 1997-04-23 |
|
|
Gabinet zoologiczny założył profesor Feliks Paweł Jarocki, który [...] zamierzał założyć w Warszawie stały ogród zoologiczny. Sprowadził nawet żubra z Białowieży; gdy ten szybko zdechł, stał się po spreparowaniu pierwszym eksponatem gabinetu. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Intymne życie niegdysiejszej Warszawy, 2008 |
|
|
Za czasów panowania księcia Albrechta istniał tu niewielki zameczek myśliwski, bowiem okoliczne lasy obfitowały w żubry, tury i inną grubą zwierzynę. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1996 |
|
|
Zapoczątkowana przed osiemdziesięciu laty w Puszczy Białowieskiej restytucja żubrów od lat bezsprzecznie pozostaje najdonioślejszym sukcesem polskiej nauki służącej ochronie przyrody. źródło: NKJP: Wojciech Sobociński: Drobnoustroje stają się największym zagrożeniem żubrów. Co dolega żubrom?, Las Polski, 2009-09-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żubr |
żubry |
|
| D. | żubra |
żubrów |
|
| C. | żubrowi |
żubrom |
|
| B. | żubra |
żubry |
|
| N. | żubrem |
żubrami |
|
| Ms. | żubrze |
żubrach |
|
| W. | żubrze |
żubry |
2. człowiek
Definicja
Pochodzenie
Od nieformalnej nazwy tego środowiska używanej na początku XX w. – "Żubry kresowe"
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny nazwy osób ze względu na ich pochodzenie i przynależność terytorialną
Połączenia
- żubr kresowy, wileński
Cytaty
|
Wileński żubr Cat Mackiewicz (urodzony do tego w Petersburgu), zakorzeniony w tradycjach Wielkiego Księstwa, fascynował się jagiellońskim parciem na wschód, które włączyć miało w krąg europejskich i polskich wpływów niezmierzone tereny Ukrainy i Białorusi, a czemu i nie Rosji. źródło: NKJP: Ludwik Stomma, Nie ma już kresów, Polityka, 2001-06-30 |
|
|
Co za huraganowa żywotność. Co za przedziwne połączenie kresowego żubra z amerykańskim biznesmenem. źródło: NKJP: Marian Brandys, Dziennik 1972, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żubr |
żubrowie |
ndepr |
| żubry |
depr | ||
| D. | żubra |
żubrów |
|
| C. | żubrowi |
żubrom |
|
| B. | żubra |
żubrów |
|
| N. | żubrem |
żubrami |
|
| Ms. | żubrze |
żubrach |
|
| W. | żubrze |
żubrowie |
ndepr |
| żubry |
depr |
3. piwo
Definicja
Pochodzenie
Od: wizerunku żubra, stanowiącego markę piwa; por. żubr (zwierzę)
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | piwo |
Połączenia
- pić żubra
Cytaty
|
To ja poproszę zimnego żubra w butelce. źródło: NKJP: Internet |
|
|
A ja nie rozumiem, jak można pić żubra. Bleee! źródło: NKJP: Internet |
|
|
Kumpel siedzi uśmiechnięty i pije wyborową z litrowej butelki (ciut mniej niż połowa została), zapijając żubrem z puszki [...]. źródło: Internet: board.counter-strike.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żubr |
żubry |
|
| D. | żubra |
żubrów |
|
| C. | żubrowi |
żubrom |
|
| B. | żubra |
żubry |
|
| N. | żubrem |
żubrami |
|
| Ms. | żubrze |
żubrach |
|
| W. | żubrze |
żubry |
Informacja normatywna
Małą literą pisze się nazwy konkretnych produktów przemysłowych, a nazwy firm i marek produktów – wielką literą.
4. samochód
Definicja
Pochodzenie
Nazwa marki samochodu; por. żubr (zwierzę)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- jeździć żubrem
Cytaty
|
Jego ojciec był kierowcą zawodowym, pracował w nowosolskim PKS, gdzie jeździł żubrem i jelczem [...]. źródło: Internet: tygodnikkrag.pl |
|
|
Żubry okazały się jednak mocno awaryjne. Główne wady silnika to kiepskie spalanie, wadliwy układ chłodzenia, utrudnione serwisowanie, awarie skrzyń biegów. źródło: Internet: wagaciezka.com |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żubr |
żubry |
|
| D. | żubra |
żubrów |
|
| C. | żubrowi |
żubrom |
|
| B. | żubra |
żubry |
|
| N. | żubrem |
żubrami |
|
| Ms. | żubrze |
żubrach |
|
| W. | żubrze |
żubry |
Informacja normatywna
Małą literą pisze się nazwy konkretnych produktów przemysłowych, a nazwy firm i marek produktów – wielką literą.