UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żubrówka

Chronologizacja

1861, SJPWil
1852, I.R. Czerwiakowski, "Opisanie roślin jednolistniowych lekarskich i przemysłowych [...]. Botaniki szczególnéj część druga", 1852.
Pierwotnie notowane w znaczeniu botanicznym. Nazwa alkoholu była przedmiotem sporu handlowego, przeniesionego dalej - po wystąpieniu m.in. A. Brücknera w charakterze rzeczoznawcy - na grunt językoznawczy, por. o tym 1. "Język Polski", t. XII, z. 4, 1927 (s. 125-128) 2. "Język Polski", t. XII, z. 5, 1927 (s. 160); 3. A. Gruszecka-Nitschowa, "Całe życie nad przyrodą mowy polskiej. Kazimierz Nitsch i jego prace", 1977 (s. 39). I. Chrzanowski oraz J. Łoś informowali o istnieniu nazwy przed rokiem 1890; H. Ułaszyn datował swój pierwszy kontakt z marką na rok 1893. Wyraz mógł również oznaczać zanieczyszczenie ziarna, w związku z czasownikiem żubrować , dawniej zubrować (1814, SL; por. niem. säubern 'oczyszczać'); w kontekście ziaren kukurydzy por. hasło "Kasza i kaszarstwo. Kasza (kaszka) kukurydzowa" w: "Encyklopedia rolnicza [...]", t. V, 1895.

1. trawa

Definicja

trawa o intensywnym zapachu wykorzystywana w lecznictwie oraz jako dodatek do napojów alkoholowych (nazwa systematyczna: turówka wonna, Hierochloe odorata )

Pochodzenie

Zob. żubr 1

Nazwa pochodzi stąd, że trawa ta występuje szczególnie często w Puszczy Białowieskiej, gdzie chętnie żywią się nią żubry.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny leśne i łąkowe

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

trawa

Połączenia

trawa żubrówka

Cytaty

W każdej chwili mogliśmy zsiąść z roweru, dotknąć sławnej trawy żubrówki, wykąpać się w Narewce, dojechać do trzęsawisk w rejonie jeziora Topiło czy też zatrzymać się w położonym w kniei gospodarstwie.

źródło: NKJP: Jerzy Gilarowski: A może do Białowieży?, Dziennik Zachodni, 2002-06-24

Bydlęta tę trawę bardzo sobie cenią. [...] Zapewne dzięki mocnemu aromatowi dzikie bydlęta wyczują żubrówkę nawet pod grubą warstwą zmarzniętego śniegu.

źródło: NKJP: Przemysław Osuchowski: Notatnik oberżyświata: o moczeniu suszonych wonnych traw, Dziennik Polski, 2005-01-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żubrówka	żubrówki
D.	żubrówki	żubrówek

C.	żubrówce	żubrówkom
B.	żubrówkę	żubrówki
N.	żubrówką	żubrówkami
Ms.	żubrówce	żubrówkach
W.	żubrówko	żubrówki

2.a napój

Definicja

polska wódka o zielonkawym odcieniu wyrabiana przez zalanie spirytusem trawy żubrówki

Noty o użyciu

Współcześnie wyraz używany także jako nazwa marki wódek o różnych smakach; zapisywany wtedy wielką literą.

Pochodzenie

Od: nazwy gatunku trawy.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

wódka

Połączenia

polska żubrówka
butelka, flaszka, kieliszek żubrówki
napić się żubrówki
pić, popijać żubrówkę

Cytaty

	Cały następny dzień Hipolit, Dżaba i Kudłaty spędzają w czerwonym wartburgu tego pierwszego, pijąc żubrówkę i gin na zmianę. źródło: NKJP: Krzysztof Varga: Chłopaki nie płaczą, 1996
	Były już po dwóch lub trzech szklaneczkach żubrówki z sokiem jabłkowym, więc sztywna zazwyczaj Natalia powoli traciła kontrolę nad wystudiowaną pozą. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007
	Na stoliku pojawiła się butelka żubrówki i dwa wyjątkowo małe, prawie jak naparstki, kieliszki. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000
	Smakuje im u nas wódka, osobliwie żubrówka, którą się delektują. źródło: NKJP: (znk): Londyn pod Wawelem, Gazeta Krakowska, 2001-07-18

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żubrówka	żubrówki
D.	żubrówki	żubrówek

C.	żubrówce	żubrówkom
B.	żubrówkę	żubrówki
N.	żubrówką	żubrówkami
Ms.	żubrówce	żubrówkach
W.	żubrówko	żubrówki

Inne uwagi

Zwykle lp

2.b porcja

Definicja

porcja żubrówki - wódki

Pochodzenie

Zob. żubrówka (napój)

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Połączenia

dwie żubrówki
zamówić żubrówkę

Cytaty

[...] na zamówienie: „dwie szarlotki”, kelnerka przyniosła nam... dwie żubrówki z sokiem jabłkowym.

źródło: NKJP: Przemysław Osuchowski: Notatnik oberżyświata: Szarlotka tylko dla dorosłych, Dziennik Polski, 2005-01-22

Bezpośrednia, gorąca linia telefoniczna z naszego apartamentu do baru, pani Grażynko, trzy żubrówki z sokiem grejpfrutowym, będziemy za pięć minut.

źródło: NKJP: Krzysztof Varga: Chłopaki nie płaczą, 1996

[...] a wczoraj, jak młody spał, machnęłam żubrówkę z pomarańczowym i z lodem [...].

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	żubrówka	żubrówki
D.	żubrówki	żubrówek

C.	żubrówce	żubrówkom
B.	żubrówkę	żubrówki
N.	żubrówką	żubrówkami
Ms.	żubrówce	żubrówkach
W.	żubrówko	żubrówki

Data ostatniej modyfikacji: 14.11.2016