Chronologizacja
XVI w., Bor
Od XIV w. paszczeka .
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | paszczęka |
paszczęki |
|
| D. | paszczęki |
paszczęk |
|
| C. | paszczęce |
paszczękom |
|
| B. | paszczękę |
paszczęki |
|
| N. | paszczęką |
paszczękami |
|
| Ms. | paszczęce |
paszczękach |
|
| W. | paszczęko |
paszczęki |
Pochodzenie
płn. psł. *paščeka 'paszcza, pysk'
Forma prasłowiańska jest pierwotnym złożeniem: *pa- 'podobny' i psł. *ščeka 'dolna część twarzy'; pierwotne znaczenie to prawdopodobnie 'to, co jest podobne do szczęki, co ma kształt szczęki'; samogłoska nosowa -ę- w polskiej formie jest wtórna (Bor); zob. szczęka
1. lwa
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz używany przeważnie albo dla podkreślenia groźnego wyglądu paszczy zwierzęcia, albo żartobliwie.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Cytaty
|
Psina biega przez cały czas z uchylonym pyskiem. Je i pije, ale w nietypowy sposób, więc istnieje podejrzenie, że jakaś kostka utkwiła mu w przełyku. Niestety, nawet bardzo szerokie otwieranie przepastnej paszczęki nie daje rezultatu - ani lekarka, ani właściciel nie są w stanie niczego dojrzeć w jej otchłani. źródło: NKJP: Agnieszka Grzelak: Pacjenci czasem... gryzą! Express Ilustrowany, 2002-02-27 |
|
|
Ludzie niechętnie przechodzili koło tego wzgórza, mówiąc, że tam nocami straszy. Byli nawet tacy, co widzieli różne dziwaczne postacie: a to białego konia bez głowy, a to czarnego psa, któremu buchał ogień z paszczęki [...]. źródło: NKJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960 |
|
|
Jaguar, wyrywając mi oszczep z rąk, jednym uderzeniem łap obalił mnie na ziemię. [...] Bezwiednie wystawiłem lewe ramię, by osłonić gardło i twarz przed jego kłami. Chwycił ramię w paszczękę i zgryzł. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Wyspa Robinsona, 1954 |
2. człowieka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Cytaty
|
Tymczasem okazuje się, iż podczas oglądania klipu do jednego z najpopularniejszych singli bieżącego roku, paszczęka niemal rozrywa się człowiekowi od ziewania. źródło: NKJP: Jacek Sobczyński: Oglądając muzykę marzec-kwiecień 2008, Esensja ISSN, 2008-05 |
|
|
Stanęli w miejscu i odwrócili się w moją stronę. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009 |
|
|
Kiedy się ocknęłam, tuż nad sobą ujrzałam dwoje rozbieganych oczu, zrośnięte brwi i policzki upstrzone szkarłatnymi plamami. Nad moim nosem rozwarła się paszczęka, obnażając czarne bezzębne dziąsła. - Paniusiu, nie ma paniusia [...] jednego szluga odstąpić? źródło: NKJP: Karolina Macios: Wszyscy mężczyźni mojego kota, 2008 |
|
|
Ewa posiada już dwa ząbki w paszczęce i gryzie, gdy ją karmię [...]. źródło: NKJP: Internet |