UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

legnąć

lec

Chronologizacja

2 połowa XIX w., Bańk
Zob.  lec 

Pochodzenie

Czasownik z przyrostkiem -ną- od psł. *legti 'położyć się (do snu), paść, upaść, opaść'; zob.  lec 

1. na ziemi

Definicja

książk. 
położyć się wygodnie

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  położyć się

Połączenia

  • legnąć na posłaniu, na trawie, na ziemi
  • legnąć na wznak, nieruchomo

Cytaty

Rozłożyliśmy w szałasie palta i legliśmy znużeni.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946

Izydor legł na trawie i założył ręce pod głowę.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Na polanie pod schroniskiem Kudłacze piknik. Bikerzy ściągnęli koszulki i legli w trawie.

źródło: NKJP: Tomasz Tosza: Ślad koronki na goleni, Gazeta Wyborcza, 1998-07-03

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. legnę
 legniemy
2 os. legniesz
 legniecie
3 os. legnie
 legną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ległem
+(e)m legł
 ległam
+(e)m legła
 ległom
+(e)m legło
 legliśmy
+(e)śmy legli
 ległyśmy
+(e)śmy legły
2 os. ległeś
+(e)ś legł
 ległaś
+(e)ś legła
 ległoś
+(e)ś legło
 legliście
+(e)ście legli
 ległyście
+(e)ście legły
3 os. legł
 legła
 legło
 legli
 legły

bezosobnik: legnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. legnijmy
2 os. legnij
 legnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ległbym
bym legł
 ległabym
bym legła
 ległobym
bym legło
 leglibyśmy
byśmy legli
 ległybyśmy
byśmy legły
2 os. ległbyś
byś legł
 ległabyś
byś legła
 ległobyś
byś legło
 leglibyście
byście legli
 ległybyście
byście legły
3 os. ległby
by legł
 ległaby
by legła
 ległoby
by legło
 legliby
by legli
 ległyby
by legły

bezosobnik: legnięto by

bezokolicznik: legnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ległszy

gerundium: legnięcie

odpowiednik aspektowy: legać

Składnia

bez ograniczeń + legnąć +
(GDZIE)

2. na ramieniu

Definicja

książk. 
zostać gdzieś umieszczonym

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Cytaty

Masywna dłoń legła na klamce i zacisnęła się na niej jak imadło.

źródło: Internet: goth.fora.pl/wampir-maskarada

Nad przepaścią legł most.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. legnę
 legniemy
2 os. legniesz
 legniecie
3 os. legnie
 legną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ległem
+(e)m legł
 ległam
+(e)m legła
 ległom
+(e)m legło
 legliśmy
+(e)śmy legli
 ległyśmy
+(e)śmy legły
2 os. ległeś
+(e)ś legł
 ległaś
+(e)ś legła
 ległoś
+(e)ś legło
 legliście
+(e)ście legli
 ległyście
+(e)ście legły
3 os. legł
 legła
 legło
 legli
 legły

bezosobnik: legnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. legnijmy
2 os. legnij
 legnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ległbym
bym legł
 ległabym
bym legła
 ległobym
bym legło
 leglibyśmy
byśmy legli
 ległybyśmy
byśmy legły
2 os. ległbyś
byś legł
 ległabyś
byś legła
 ległobyś
byś legło
 leglibyście
byście legli
 ległybyście
byście legły
3 os. ległby
by legł
 ległaby
by legła
 ległoby
by legło
 legliby
by legli
 ległyby
by legły

bezosobnik: legnięto by

bezokolicznik: legnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ległszy

gerundium: legnięcie

Składnia

bez ograniczeń + legnąć +
GDZIE

3. w walce

Definicja

książk. 
zginąć w walce

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  polec

Cytaty

Bliski jest dzień, gdy w prochu legną wszyscy jego wrogowie.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Ale po ostatnim pow... buncie, rzec chciałem, przepisy sanitarne drastycznie zaostrzono, bo buntowników takie masy legły, że z trupich jadów zaraza wybuchła.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. legnę
 legniemy
2 os. legniesz
 legniecie
3 os. legnie
 legną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ległem
+(e)m legł
 ległam
+(e)m legła
 ległom
+(e)m legło
 legliśmy
+(e)śmy legli
 ległyśmy
+(e)śmy legły
2 os. ległeś
+(e)ś legł
 ległaś
+(e)ś legła
 ległoś
+(e)ś legło
 legliście
+(e)ście legli
 ległyście
+(e)ście legły
3 os. legł
 legła
 legło
 legli
 legły

bezosobnik: legnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. legnijmy
2 os. legnij
 legnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ległbym
bym legł
 ległabym
bym legła
 ległobym
bym legło
 leglibyśmy
byśmy legli
 ległybyśmy
byśmy legły
2 os. ległbyś
byś legł
 ległabyś
byś legła
 ległobyś
byś legło
 leglibyście
byście legli
 ległybyście
byście legły
3 os. ległby
by legł
 ległaby
by legła
 ległoby
by legło
 legliby
by legli
 ległyby
by legły

bezosobnik: legnięto by

bezokolicznik: legnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ległszy

gerundium: legnięcie

Składnia

bez ograniczeń + legnąć +
(GDZIE)

Frazeologizmy

coś legło u podstaw czegoś
coś legło u podłoża czegoś
coś legło w gruzach
Data ostatniej modyfikacji: 01.12.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN