UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

heretyk

Chronologizacja

1 połowa XVI w., Bańk

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. heretyk
heretycy
ndepr
heretyki
depr
D. heretyka
heretyków
C. heretykowi
heretykom
B. heretyka
heretyków
N. heretykiem
heretykami
Ms. heretyku
heretykach
W. heretyku
heretycy
ndepr
heretyki
depr

Pochodzenie

łac. hæreticus

z gr. hairetikós 'wybierający'

1. religijny

Definicja

pejorat. 
osoba, której poglądy są sprzeczne z dogmatami swojej religii

Noty o użyciu

Wyraz używany raczej w odniesieniu do dawniejszych stosunków religijnych.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem

Połączenia

  • heretyk i apostata, heretyk i odszczepieniec
  • karać śmiercią, palić na stosie heretyków
  • uznany za heretyka

Cytaty

Dla Kościoła moskiewskiego łacinnicy byli heretykami, gorszymi nieomal od pogan [...].

źródło: NKJP: Benedykt Zientara: Dawna Rosja: despotyzm i demokracja, 1995

Niejaki Hutter, heretyk spalony na stosie w Tyrolu w szesnastym wieku, był założycielem tej sekty głoszącej powrót do pierwotnej wspólnoty chrześcijan w myśl Ewangelii.

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Abecadło Miłosza, 1997

Jeszcze inni uważali go wręcz za heretyka – po jego przyjeździe do Palestyny rabini uniemożliwili mu wykłady z religioznawstwa i biblistyki.

źródło: NKJP: Jan Doktór: Problem z Boskim prawodawstwem, Midrasz

[...] Hus był kacerz i na stos pójść musiał. Król rzymski, węgierski i czeski słusznie postąpił, słowa danego czeskiemu heretykowi nie dotrzymując.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

2. partyjny

Definicja

książk.  pejorat. 
osoba, której poglądy lub zachowanie są odważniejsze od norm przyjętych powszechnie lub pozostają z nimi w sprzeczności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

[...] unicestwić trzeba Roberta - odpowiedziałem też szeptem - bo to jest heretyk, wyparł się norm ogółu [...].

źródło: NKJP: Ireneusz Iredyński: Dzień oszusta. Człowiek epoki, 1962

Dla pisarza bogiem powinna być literatura. [...] Chyba jestem heretykiem, bo dla mnie kino jest równorzędne literaturze.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Polka, 2001

Podobno Gomułce zawdzięczamy słowo „rewizjonizm”. Oznacza tych partyjnych (czasem już bezpartyjnych) heretyków, którzy nie wyparli się poglądów sprzed Października.

źródło: NKJP: Lidia Ostałowska: Mord w oranżerii (1), Gazeta Wyborcza, 1996-12-31

Data ostatniej modyfikacji: 29.02.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj