Chronologizacja
1. o dniu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | mierzchnąć, zmierzchać się | |
| antonimy: | dnieć, świtać |
Połączenia
- zmierzchało na dworze
- już zmierzcha
- zacząć/zaczynać zmierzchać
Cytaty
|
Zaczynało zmierzchać, w oknach domów zapalały się światła. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991 |
|
|
Spałaś bardzo długo. Już zmierzcha. Na dworze prawie ciemno. źródło: NKJP: Ida Fink: Ślady, 1996 |
|
|
Niewiele dnia im zostało. Zmierzchało. Doszli do krawędzi lodu szelfowego i rozbili namiot. źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal, Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun, 1996 |
|
|
[...] O zmierzchaniu ptaki śpiewają na tysiąc głosów [...]. źródło: NKJP: Adam Elbanowski: Nowe królestwo Grenady. Historia naturalna, obyczajowa i domniemana, 2006 |
|
|
Słoneczne promienie nasycały zmierzchający dzień smutnym spokojem, który osiadał na niej jak wieczorna rosa. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Jeżeli ze mną pojedziesz, 1993 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 3 os. |
zmierzcha |
||||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 3 os. |
zmierzchało |
||||
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 3 os. |
będzie zmierzchało będzie zmierzchać |
||||
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 3 os. |
zmierzchałoby by zmierzchało |
||||
bezokolicznik: zmierzchać
gerundium: zmierzchanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zmierzchanie |
zmierzchania |
| D. | zmierzchania |
zmierzchań |
| C. | zmierzchaniu |
zmierzchaniom |
| B. | zmierzchanie |
zmierzchania |
| N. | zmierzchaniem |
zmierzchaniami |
| Ms. | zmierzchaniu |
zmierzchaniach |
| W. | zmierzchanie |
zmierzchania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: zmierzchający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | zmierzchający |
zmierzchający |
zmierzchający |
zmierzchające |
zmierzchająca |
| D. | zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchającej |
| C. | zmierzchającemu |
zmierzchającemu |
zmierzchającemu |
zmierzchającemu |
zmierzchającej |
| B. | zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchający |
zmierzchające |
zmierzchającą |
| N. | zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającą |
| Ms. | zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | zmierzchający |
zmierzchający |
zmierzchające |
zmierzchające |
| D. | zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
| C. | zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
| B. | zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchające |
| N. | zmierzchającymi |
zmierzchającymi |
zmierzchającymi |
zmierzchającymi |
| Ms. | zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
odpowiednik aspektowy: zmierzchnąć
2. o sławie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | świtać |
Cytaty
|
Z ich rozważań przebija świadomość, że coś w sztuce zmierzcha. źródło: NKJP: Dorota Jarecka: Na paryską wystawę wielkiego francuskiego malarza..., Gazeta Wyborcza, 1995-11-23 |
|
|
W pierwszej połowie naszego wieku europejski obyczaj świętomikołajowy zaczął zmierzchać. źródło: NKJP: Teresa Bogucka: Mikołajologia, Gazeta Wyborcza, 1993-12-23 |
|
|
- Program zmierzchał, ale nie jest jeszcze za pięć dwunasta. źródło: NKJP: (RMG): Pogwarka pana Marka, Polityka, 2002-08-31 |
|
|
[...] Za ilustrację zachowań patologicznych posłużyła dziś już zmierzchająca, bo niemodna subkultura dresiarzy [...]. źródło: NKJP: Mirosław Pęczak: Hip-hop, jestem dobry chłop, Polityka, 2001-10-27 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zmierzcham |
zmierzchamy |
|||
| 2 os. |
zmierzchasz |
zmierzchacie |
|||
| 3 os. |
zmierzcha |
zmierzchają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zmierzchałem +(e)m zmierzchał |
zmierzchałam +(e)m zmierzchała |
zmierzchałom +(e)m zmierzchało |
zmierzchaliśmy +(e)śmy zmierzchali |
zmierzchałyśmy +(e)śmy zmierzchały |
| 2 os. |
zmierzchałeś +(e)ś zmierzchał |
zmierzchałaś +(e)ś zmierzchała |
zmierzchałoś +(e)ś zmierzchało |
zmierzchaliście +(e)ście zmierzchali |
zmierzchałyście +(e)ście zmierzchały |
| 3 os. |
zmierzchał |
zmierzchała |
zmierzchało |
zmierzchali |
zmierzchały |
bezosobnik: zmierzchano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę zmierzchał będę zmierzchać |
będę zmierzchała będę zmierzchać |
będę zmierzchało będę zmierzchać |
będziemy zmierzchali będziemy zmierzchać |
będziemy zmierzchały będziemy zmierzchać |
| 2 os. |
będziesz zmierzchał będziesz zmierzchać |
będziesz zmierzchała będziesz zmierzchać |
będziesz zmierzchało będziesz zmierzchać |
będziecie zmierzchali będziecie zmierzchać |
będziecie zmierzchały będziecie zmierzchać |
| 3 os. |
będzie zmierzchał będzie zmierzchać |
będzie zmierzchała będzie zmierzchać |
będzie zmierzchało będzie zmierzchać |
będą zmierzchali będą zmierzchać |
będą zmierzchały będą zmierzchać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zmierzchajmy |
|
| 2 os. |
zmierzchaj |
zmierzchajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zmierzchałbym bym zmierzchał |
zmierzchałabym bym zmierzchała |
zmierzchałobym bym zmierzchało |
zmierzchalibyśmy byśmy zmierzchali |
zmierzchałybyśmy byśmy zmierzchały |
| 2 os. |
zmierzchałbyś byś zmierzchał |
zmierzchałabyś byś zmierzchała |
zmierzchałobyś byś zmierzchało |
zmierzchalibyście byście zmierzchali |
zmierzchałybyście byście zmierzchały |
| 3 os. |
zmierzchałby by zmierzchał |
zmierzchałaby by zmierzchała |
zmierzchałoby by zmierzchało |
zmierzchaliby by zmierzchali |
zmierzchałyby by zmierzchały |
bezosobnik: zmierzchano by
bezokolicznik: zmierzchać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
zmierzchając
gerundium: zmierzchanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zmierzchanie |
zmierzchania |
| D. | zmierzchania |
zmierzchań |
| C. | zmierzchaniu |
zmierzchaniom |
| B. | zmierzchanie |
zmierzchania |
| N. | zmierzchaniem |
zmierzchaniami |
| Ms. | zmierzchaniu |
zmierzchaniach |
| W. | zmierzchanie |
zmierzchania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: zmierzchający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | zmierzchający |
zmierzchający |
zmierzchający |
zmierzchające |
zmierzchająca |
| D. | zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchającej |
| C. | zmierzchającemu |
zmierzchającemu |
zmierzchającemu |
zmierzchającemu |
zmierzchającej |
| B. | zmierzchającego |
zmierzchającego |
zmierzchający |
zmierzchające |
zmierzchającą |
| N. | zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającą |
| Ms. | zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | zmierzchający |
zmierzchający |
zmierzchające |
zmierzchające |
| D. | zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
| C. | zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
zmierzchającym |
| B. | zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchające |
| N. | zmierzchającymi |
zmierzchającymi |
zmierzchającymi |
zmierzchającymi |
| Ms. | zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
zmierzchających |
odpowiednik aspektowy: zmierzchnąć
Składnia
|
+ | zmierzchać | + |
(GDZIE)
|