UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

meduza

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. meduza
meduzy
D. meduzy
meduz
C. meduzie
meduzom
B. meduzę
meduzy
N. meduzą
meduzami
Ms. meduzie
meduzach
W. meduzo
meduzy

Pochodzenie

n.-łac. medusa

z gr. Médousa 'imię jednej z trzech Gorgon z wężami na głowie zamiast włosów'

Nazwę łacińską wprowadził Linneusz (1752), któremu kształt zwierzęcia morskiego i jego parzydełka przypominały głowę mitologicznej Meduzy z wężami zamiast włosów

1. zwierzę

Definicja

stworzenie morskie o przezroczystym galaretowatym ciele przypominającym kształtem niewielki parasol lub dzwon, mające parzydełka do obrony i chwytania pożywienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  stworzenie

Cytaty

Otwór gębowy służy meduzie do spożywania pokarmu, a jednocześnie do wydalania go.

źródło: NKJP: Internet

Niespiesznie posuwałem się przed siebie, ale zanim osiągnąłem miejsce, z którego nie ma już powrotu... poczułem piekący ból w ramieniu. Trafiłem na meduzę. Parę pchnięć ramionami i znów palące ukłucie. Te ciche wody roiły się od meduz.

źródło: NKJP: Wojciech Chmielewski: Kawa u Doroty, 2010

W niektórych miejscach, blisko wody, umierały wyrzucone na piasek seledynowe meduzy.

źródło: NKJP: Krystyna Kleczkowska: Uśmiech, oddech, ruch, Akant, 2007

Kiedy maszerowaliśmy plażą z Sopotu do Jelitkowa albo odwrotnie, najchętniej przystawał nad meduzami wyrzuconymi na brzeg [...].

źródło: NKJP: Paweł Huelle: Opowiadania na czas przeprowadzki, 2007

Najgroźniejsze są te meduzy, których trucizna zawarta w jadzie atakuje jednocześnie skórę, system nerwowy oraz serce.

źródło: NKJP: (kaza): Atak z lądu, wody i powietrza…, Dziennik Łódzki, 2006-07-08

2. z lornetą

Definicja

pot.  żart. 
porcja galarety mięsnej, podawana w lokalach gastronomicznych w okresie PRL jako obowiązkowa zakąska do alkoholu

Noty o użyciu

Zwykle używane w połączeniach: lorneta z meduzą, lorneta i meduza.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Połączenia

  • lorneta z meduzą, lorneta i meduza

Cytaty

[...] galareta wychodziła najtaniej i schodziła najszybciej. Lorneta i meduza trzy razy na dwójkę, cztery śledzie, meduza, lorneta razy pięć. Kelnerzy, których z Władkiem było sześciu, krążyli między stolikami a bufetem.

źródło: NKJP: Joanna Bator: Piaskowa Góra, 2009

W dawnej Warszawie chodziło się do lokalu na stopkę i śledzia bądź lornetę z meduzą, dziś na shota i sandwicha.

źródło: Internet: abctygodnik.pl

Odesłania

Zob. też:

lorneta

Data ostatniej modyfikacji: 05.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj